COS 240 behandeld de werkwijze van een accountant met betrekking tot fraude. In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op de inschatting van het frauderisico met betrekking tot deze COS en wordt een voorzet gegeven van hoe de werkwijze zoals volgend uit COS 240 kan worden vastgelegd.
Verantwoording van de accountant
De accountant dient een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen dat financiële overzichten als geheel geen afwijkingen van materieel belang bevatten welke het gevolg zijn van fraude of fouten. Fraude is in deze zin een opzettelijke handeling door één of meer personen uit de kring van het (hoger) management, degenen die belast zijn met governance, het personeel of derden, waarbij gebruik gemaakt wordt van misleiding met als doel een onrechtmatig of onwettig voordeel te behalen.
Waarborging inzake de verantwoordelijkheid van de accountant met betrekking tot fraude
Voor het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid en het kunnen dragen van zijn of haar verantwoording, moet de accountant de volgende doelstellingen behalen:
– Het onderkennen en inschatten van de risico’s van een afwijking van materieel belang als gevolg van fraude
– Het verkrijgen van voldoende en geschikte controleinformatie over de ingeschatte risico’s zoals hiervoor beschreven
– Het op passende wijze inspelen op eventuele ontdekte fraude en het vermoeden van fraude die tijdens de controle onderkend worden
Vereisten
Inzake de vastlegging van de uitgevoerde werkzaamheden in het kader van COS 240 dient onder meer te worden vastgelegd:de gehanteerde materialiteit.
Daarnaast dient er voorafgaand aan de jaarrekeningcontrole een gesprek plaats te vinden met het management. Hiervan dient vastgelegd te worden: datum van de bespreking, namen van de managementleden met wie gesproken is, en de besproken punten.
Wat dient er zoal besproken te worden tijdens dit gesprek met het managemen:
– Hoe schat het management het risico in op een materiële afwijking van het financieel overzicht als gevolg van fraude?
– Hoe vaak maakt het management een dergelijke inschatting?
– Op welke wijze ontvangt het management informatie waaruit blijkt dat er mogelijk sprake kan zijn van fraude?
– Heeft het management aanwijzingen dat er in het afgelopen jaar sprake is geweest van fraude of van onetisch handelen? Zijn er vermoedens of aantijgingen van fraude?
– Op welke wijze communiceert het management aan de toezichthoudende organen de ingeschatte risico’s met betrekking tot fraude en de wijze van inschatting en eventueel geconstateerde fraude?
Op welke wijze communiceert het mangement hun visie op zakelijk handelen en ethisch gedrag? Wat zijn de sancties bij overtreding van deze visie en is dit bekend bij de medewerkers?
Overige vast te leggen informatie
Ten aanzien van de uitgevoerde initiële cijferbeoordeling: ‘dit heeft de volgende verbanden opgeleverd welke een aanwijzing zijn voor een risico met een afwijking van materieel belang als gevolg van fraude …’
Is er sprake van andere informatie (krant, website etc.) welke een aanwijzing zijn voor een mogelijke afwijking van materieel belang als gevolg van fraude? Zo ja, wat zijn deze aanwijzingen en wat is het risico?
Na het gesprek met het management dient een teambespreking plaats te vinden door het controleteam. Hierin dient besproken te worden: waar zijn de financiële overzichten vatbaar voor een afwijking van materieel belang die het gevolg is van fraude? Waar is de onderneming kwetsbaar voor het oneigenlijk toe-eigenen van activa? Hierbij dient geen rekening te worden gehouden met de kennis van het management en de onderneming.
Vervolgens dient er geëvalueerd te worden: zijn er op basis van bovenstaande risico-inschattingswerkzzaamheden gebeurtenissen of omstandigheden die een aanwijzing vormen voor een incentive tot of voor een druk om fraude te plegen danwel een gelegenheid scheppen om te frauderen die leiden tot een afwijking van materieel belang in de financiële verantwoording?
Onderkennen en inschatten van de risico’s
Indien de accountant materiële risicofactoren op fraude onderkent, waar hebben deze effect op:
– Het financiële overzicht
– Op welke bewerkingen in transactiestromen
– Rekensaldi
– Toelichtingen in financiële overzichten
Onderkennen en inschatten van risico’s in opbrengstromen
Welke categorieën opbrengsten, opbrengsttransacties en beweringen inzake de opbrengstverantwoording worden onderkend? Zijn deze vatbaar voor materiële afwijkingen als gevolg van fraude? Waarom wel of niet?
indien als gevolg van geringe complexiteit het risico op een afwijking als gevolg van fraude in de opbrengsten niet wordt onderkend, behoeft het hiervoor genoemde (inzake de opbrengststromen) niet te worden vastgelegd. Wel dient dit te worden gedocumenteerd.
Let op: Indien een risico op een materiële afwijking als gevolg fraude wordt onderkend en ingeschat, dan dient deze als een significant risico (COS 315) te worden behandeld.
Inspelen op aanwezigheid van een risico op een materiële afwijking als gevolg van fraude
Indien de accountant denkt dat er een risico op een materiële afwijking als gevolg van fraude aanwezig is, dan moet een algehele benadering worden opgezet welke in lijn is met COS 330.
Hierbij dienen zowel systeemgerichte als gegevensgerichte werkzaamheden te worden uitgevoerd.
Inspelen op aanwezigheid van risico’s op een materiële afwijking als gevolg van het doorbreken van interne beheersingsmaatregelen door het management
Het doorbreken van interne beheersingsmaatregelen wordt altijd gezien als een significant risico. Om dit risico te mitigeren moeten minimaal de volgende werkzaamheden worden verricht:
– Navragen of er ongebruikelijke of ongepaste journaalposten hebben plaatsgevonden
– Een selectie maken van de journaalposten aan het einde van de periode en deze toetsen
– De noodzaak overwegen om andere journaalposten gedurende de verslagperiode te beoordelen
– Schattingen door het management evalueren en beoordelen op oneigenlijke beïnvloeding door het management
– Achteraf beoordelen of de in het voorgaande boekjaar ingenomen standpunten inzake schattingen juist en volledig zijn
– Bijzondere en ongebruikelijke significante transacties toetsen
