Het recht is het geheel van regels dat de samenleving ordent. Het doel van het recht is het ordenen van de samenleving, voorkomen van conflicten en het geven van regels als er toch conflicten ontstaan. De inhoud van het recht wordt bepaald door de politiek. Hierdoor verschilt het van land tot land.
Het recht houdt zich dus, zoals gezegd, bezig met alle facetten van een samenleving. Om ordening aan te brengen in deze rechtsregels en massa juridische regels wordt het recht onderverdeeld in verschillende delen. Deze worden ook wel rechtsgebieden genoemd, en zijn:
- Staatsrecht: deze geeft grondregels voor de organisatie van de staat. Het gaat hierbij over beschrijving van de verschillende organen van de staat, de verhoudingen (bijvoorbeeld tussen staat en burger en onderling), posities, etc.
- Bestuursrecht: dit houdt zich bezig met de overheid ‘in actie’. het geeft regels over de bestuurstaak van de overheid. Bestuurstaak betekend de ordende taak van de overheid. Het bestuursrecht geeft regels voor de uitoefening van deze veelzijdige bestuurstaak (denk aan milieu, onderwijs, welzijn, gezondheid, verkeer, etc).
- Strafrecht: dit is bedoeld voor niet-juristen. Het strafrecht beschrijft verboden gedragingen waarop straf staat.
- Burgerlijk recht: dit deel regelt de rechtsverhoudingen tussen burgers onderling. Deze kunnen verschillend van aard zijn, denk aan: geld waardeerbare relaties en familierechtelijke relaties.
Dit deel bestaat uit meerdere onderdelen:
– Het personen- en familierecht: hierbij draait het om familierechtelijke verhoudingen in en buiten het
gezin.
– Vermogensrecht: hierbij draait het om de rechtsbetrekkingen die op geld waardeerbaar zijn. Het
vermogensrecht beschrijft alle bestanddelen waaruit iemands vermogen kan zijn opgebouwd. Het
Erfrecht is onderdeel van het vermogensrecht: dit deel beschrijft wat er gebeurt met het
vermogen van een overledene.
– Rechtspersonenrecht: in dit onderdeel worden 2 ondernemingsvormen en 2 samenwerkingsvormen
beschreven die rechtspersoonlijkheid bezitten. Rechtspersonen zijn organisaties en bedrijven die
zelfstandig aan het rechtsverkeer deelnemen.
Het burgerlijk recht wordt ook wel het civiel recht of het privaatrecht genoemd.
Er zijn verschillende plaatsen waar het recht te vinden is. Dit worden ook wel rechtsbronnen genoemd. Er zijn 4 rechtsbronnen te onderscheiden.
- De wet
Alle wetten samen vormen de belangrijkste vindplaats van het recht. Alle aspecten van een samenleving worden door middel van de wetten gereld. De wetten worden gemaakt door de zogenoemde ‘wetgever’.
Er zijn veel soorten en verschillende wetgevers. Je kan denken aan wetgevers op nationaal niveau of regionaal niveau. Er zijn verschillende overheidsorganen die een wetgevende bevoegdheid hebben.
De definitie van een wet luidt als volgt; een overheidsregel met algemene werking. En ook een besluit dat afkomstig is van regering en volksvertegenwoordiging samen.
Er zijn 2 soorten wetten:
– Wet in formele zin: dit is een besluit afkomstig van regering en volksvertegenwoordiging samen,
dat volgens een vaste procedure tot stand is gekomen volgens een in de grondwet vastgelegde
procedure. Hierbij is de aandacht gericht op de procedure en op de maker van de wet.
– Wet in materiële zin: dit is een verzamelnaam voor alle algemeen bindende overheidsvoorschriften,
ongeacht welk wetgevend overheidsorgaan het voorschrift heeft gemaakt.
Aan de naam van een wet is altijd te zien of het om een wet in formele zin gaat, deze bevat namelijk altijd de term ‘wet’. - De jurisprudentie
Jurisprudentie is de verzameling van alle rechtelijke uitspraken die onze rechters in de loop van de jaren hebben gedaan.
Deze uitspraken geven in eerste instantie een oplossing voor een gerezen conflict. Dit gebeurt aan de hand van een vonnis; hierin geeft de rechter, naar aanleiding van de zaak die hem wordt voorgelegd, een uitspraak en vaak ook uitleg over de betekenis van een bepaalde wet. Deze uitleg is handig voor de betrokkenen maar ook voor anderen die geïnteresseerd zijn in de ontwikkeling van het recht.
Vooral de uitleg van ons hoogste rechtscollege, de Hoge Raad, wordt veel als rechtsbron gebruikt. - Het internationale verdrag
Ook internationale verdragen, waarbij ons land zich heeft aangesloten en dat goedgekeurd is door de volksvertegenwoordiging, zijn rechtsbronnen. Zij maken ook deel uit van ons nationaal recht.
Richtlijnen en verordeningen van de Europese Unie bepalen voor een steeds groter deel het nationaal recht van de aangesloten landen, waaronder ook Nederland. - De gewoonte.
Bij het gebruik van gewoonte als rechtsbron, moet het gaan om gewoonten gaan die echt ingeburgerd is en door veel mensen als ‘recht’ worden ervaren, ook al staan ze niet in de wet. Dit wordt ook wel gewoonterecht genoemd en is voornamelijk van toepassing op het staatsrecht en burgerlijk recht.
