Sinds 1977 kennen Nederland en België zomertijd. Ruim een half jaar lang wordt de klok verzet om langer van het daglicht te kunnen genieten. Van het uurtje extra daglicht zou ook een energiebesparend effect uit moeten gaan. Zijn er vaste tijden waarop de klok voor- of achteruit wordt gezet?
De aardas en de seizoenen
De aardas staat wat scheef ten opzichte van zijn baan rond de zon. Dat betekent dat als de zon aan de éne kant van de zon staat het noordelijk halfrond langer naar de zon toegekeerd is, aan de andere kant van de zon is juist het zuidelijk halfrond langer naar de zon toegekeerd. Dit verschijnsel veroorzaakt bij ons seizoenen. Nederland en België liggen op het noordelijk halfrond, als dit deel van de aarde langer naar de zon toegekeerd is hebben wij zomer.
Zomer
In onze zomer staat de zon al vroeg aan de hemel. Zo vroeg zelfs, dat de meeste mensen nog slapen. Dat is natuurlijk jammer van al die vroege zonnige uren. Als we onze klok het hele jaar door een uurtje zouden verzetten, dan profiteren we in de zomer extra van dat uurtje zonlicht. In de winter daarentegen hebben we al zo weinig zonlicht, zou de dag wel erg laat beginnen. Het hele jaar de klok verzetten heeft dus geen zin. Maar een compromis is weer wél mogelijk.
Zomertijd
Met het invoeren van de zomertijd is het gewenste compromis gevonden. Met het ingaan van de lente verzetten we de klok en profiteren we van het extra uurtje zonlicht. Eind oktober, als de ochtend nog schemerig is geworden, zetten we de klok weer terug. De periode dat de klok het uurtje verzet was wordt in Nederland de zomertijd genoemd, in België wordt vaak de term zomeruur gebruikt. Wereldwijd werden vanaf het eind van de negentiende eeuw voorstellen gedaan tot het invoeren van zomertijd.
Niet overal zomertijd
De zomertijd heeft alleen zin in gebieden waar je in verschillende jaargetijden verschillende hoeveelheden dag en nacht hebt. Rond de evenaar is het aantal uren daglicht nagenoeg gelijk aan het aantal uren nacht. Hier heeft zomertijd geen zin. Ook binnen de poolcirkel heeft invoering van een zomertijd geen zin, omdat je in hartje zomer of midden in de winter periodes hebt dat de zon niet onder gaat of niet boven de horizon komt.
Energiecrisis
Met de oliecrisis van de jaren 70 van de twintigste eeuw werd gekeken op welke manier op grote schaal kon worden bijgedragen aan energiebesparing. Het antwoord werd ondermeer gevonden in het invoeren van de zomertijd of zomeruur. Sindsdien is in onze landen de zomertijd een jaarlijks terugkerend gebeuren.
Vooruit of achteruit?
Het is elke keer weer even lastig. Moeten we de klok nu vooruit of achteruit zetten? Onthoud hiervoor het volgende simpele ezelsbruggetje: In het voorjaar zetten we de klok vooruit. Op de laatste zondagochtend in maart zetten we de klok om 02:00u naar 03:00u. We slaan dan dus een uurtje over en slapen een uurtje minder. In het najaar zetten we op de laatste zondag van oktober de klok om 03:00u naar 02:00u. Hier halen we het overgeslagen uurtje van maart weer in en lopen we weer in de pas met het zonnejaar. Nu mogen we een uurtje extra slapen.
Schemaatje
We verzetten de klok steeds op vaste momenten: de laatste zondagochtend van maart gaat de klok vooruit, de laatste zondagochtend van oktober gaat de klok weer terug. Wil je weten wanneer we de klok gaan verzetten? Kijk in onderstaand tabelletje
Jaar |
De klok gaat vooruit |
De klok gaat achteruit |
2015 |
29 maart |
25 oktober |
2016 |
27 maart |
30 oktober |
2017 |
26 maart |
29 oktober |