Op planeet Aarde bestaat er een apensoort die zich zodanig vermenigvuldigt dat de leefgebieden en voedingsbronnen van andere dier- en plantensoorten schaamteloos worden geplunderd. In een tijdspanne van tienduizend jaar verandert het uitzicht van de wereld drastisch. Een toendra waarop miljoenen bizons hun trektocht verderzetten en zeeën die bruisen van vissensoorten, worden herleid tot parkeerplaatsen en eilanden van gedumpt plastic. Het klimaat wordt aangetast door de vervuilende leefgewoonten van de apensoort, wat op lange termijn de totale planeet beschadigt. Hoewel er bij de apen een algemeen bewustzijn heerst, blijft hun populatie stijgen en de situatie verergeren. Onderzoekers beweren dat als de moeders onder hen zo doorgaan, de gevolgen dramatisch zullen zijn. Er bestaat geen twijfel over dat wij de meest dominante diersoort zijn, en net daarom is het belangrijk dat we ons bewustzijn omzetten tot actie voor een betere toekomst. Een eerste stap is het informeren van het gewone volk zoals u en ik. Laten we daarmee beginnen.
Wanneer spreken we van overbevolking?
Volgens Van Dale wordt overbevolking uitgelegd als een te grote bevolking in verhouding tot de draagkracht van een gebied. Als vanzelf denken we daarbij meteen aan onze populatie, en daar hebben we zo onze redenen voor.
Evolutie van de bevolkingstoename
Wanneer agricultuur zijn eerste vormen aannam, zo’n 8000 v.C., telde onze mensheid ongeveer vijf miljoen exemplaren. De landbouw verhoogde de levensstandaard en gaf mensen de kans om meer monden te voeden, waardoor de populatie langzaam aan zijn stijgende curve begon. Rond 1 v. C. leefden er 200 tot 300 miljoen mensen. Vanaf 800 n.C. groeide de populatie met tijdelijke dalingen tijdens periodes waarin epidemieën hun tol eisten, zoals de pest. Een snel stijgend sterftecijfer heeft echter steeds een snel stijgend geboortecijfer tot gevolg, waardoor de daarop volgende jaren telkens een bevolkingsgroei kenden. Tijdens de Ming Dynastie in China alleen verdubbelde het bevolkingsaantal van 60 tot 150 miljoen. Het begin van de industriële revolutie bracht een stijging van het bevolkingsaantal mee, zodat tegen het einde van de 18e eeuw de wereldpopulatie net onder 1 miljard stond. De grootste stijging gebeurde in de 20e eeuw. Tijdens de eeuwwisseling hadden we een aantal bereikt van 1.6 miljard, en tegen 1940 was dit cijfer omgeslagen naar 2.3 miljard. Uiteraard lag goedkope energie en snel evoluerende technologie aan de basis van deze stijging, daar het voor families draaglijk was om grote gezinnen te onderhouden waarbij de kinderen een grotere overlevingskans hadden dan voordien. Massale voedselproductie en de industrialisatie van de landbouw had een dramatische groei als gevolg gedurende de jaren 1950, en deze groei bereikte een hoogtepunt in 1964 met een percentage van 2.2% per jaar. Ons hedendaagse bevolkingsaantal wordt geschat op 6 802 000 000, waarbij niet elk hoofdje werd geteld.
De jaarlijkse groei van het bevolkingsaantal werd geschat op 1.2% in 2008. Dat resulteert tot een extra 82 miljoen mensen per jaar, berekend vanuit een geboorteaantal van 138.7 miljoen verminderd met een sterftecijfer van 56.7 miljoen. Daardoor weten we dat er wekelijks 1.58 miljoen mensen bijkomen. Dat is ongeveer het dubbel van het aantal inwoners van Amsterdam. Aan dit tempo zouden we in het jaar 2050 met 9.15 miljard mensen zijn. De bijkomende 2.3 miljard tussen 2008 en 2050 is vergelijkbaar met de totale wereldbevolking van 1950.
Deze aantallen zijn op z’n minst angstaanjagend te noemen, en daar is naturalist Sir David Attenborough het volledig mee eens. Ik citeer: ‘Ik zag nooit een probleem dat niet gemakkelijk op te lossen zou zijn door de afname van het bevolkingsaantal, en moeilijk tot onmogelijk met een toename ervan. Dat is de reden waarom ik het Optimum Population Trust steun, en ik hoop dat de milieuorganisaties in hun voetstappen treden en de problematiek luid en duidelijk aan het volk overbrengen.’
Gevolgen van overbevolking
Het aanhalen van een natuurkenner gebeurt niet toevallig. Zoals Van Dale ons al liet weten, is overbevolking niet alleen afhankelijk van aantallen, maar evenzeer van de draagkracht van de leefomgeving. Daarbij speelt de manier waarop we onze bronnen benuttigen en verspreiden een beslissende rol. Deze bronnen kennen we in ons dagelijks leven als zuurstofrijke lucht, zuiver water, voedsel, onderdak, warmte en alle andere bronnen die ons helpen een bevorderlijke levensstijl te onderhouden zoals medische zorg en educatie. Overpopulatie brengt deze bronnen in het gedrang, wat op termijn onze levenskwaliteit zal doen verminderen.
Earth Overshoot Day brengt daarop een duidelijke kijk door aan te geven op welke dag van het jaar de mensheid meer bronnen verbruikte dan de aarde op een jaar tijd kan produceren. In 1987 werd de Overshoot Day uitgerekend op de alarmerende, maar aanvaardbare 19de december. In 1990 was dit 7 december. 1995 vierde zijn Overshoot Day op 21 november, 2000 op 1 november, 2005 op 20 oktober, 2007 op 27 oktober, 2008 op 23 september en 2009 op 25 september.
Het is inmiddels wetenschappelijk bewezen dat de uitbreiding van de bevolking en het stijgende gebruik van natuurlijke bronnen kan gelinkt worden aan de milieuproblemen. Sterker nog, het groeiende aantal mensen heeft een erg negatief effect op onze omgeving. Ter voorbeeld haal ik graag de 20 000 tot 40 000 diersoorten aan die per jaar uitsterven. Diersoorten die er net als wij miljarden jaren over gedaan hebben om in deze tijd te worden geboren, verdwijnen in de geschiedenis omdat de alom aanwezige mens op hen jaagt, hun leefgebied inpalmt en hun voedsel verorbert. Deze getallen liggen een stuk hoger dan de ‘background extinction rate’, welke het standaard aantal is van uitstervende diersoorten in de geologische en biologische geschiedenis, voordat de mens op het toneel verscheen.
Naast de tienduizenden diersoorten die we verliezen per jaar, is er ook nog de vervuiling van natuurelementen die danig uit de hand loopt. Hoewel dit onze gezondheid aantast, moeten we ons evenzeer zorgen maken over de massaproductie van voedsel. Al is het een onderwerp apart, toch is het belangrijk om te beseffen dat ons huidige bevolkingsaantal een nood met zich meebrengt aan een grote hoeveelheid voedsel dat aan een hoog tempo dient te worden geproduceerd. Gevolgen hiervan zijn vreselijke leefomstandigheden voor dieren in fabrieken en een lage voedselkwaliteit door genetische manipulatie. Onvoldoende zuiver water is vandaag reeds de oorzaak van vele doden in derde wereld landen, en ontbossing zet de productie van zuurstof onder druk. Veranderingen in de samenstelling van de atmosfeer brengt ons problemen als de opwarming van de aarde. Overbevolking die gepaard gaat met een falend politiek beleid lijdt tot armoede en hongersnood, wat de levenskwaliteit doet dalen. Net zoals bij andere diersoorten hebben druk bevolkte plaatsen, ondervoeding en slechte gezondheidszorg epidemies tot gevolg. Criminaliteit zal alleen maar stijgen in een wereld waarin basisbehoeften moeilijker te bevredigen zijn. Om diezelfde reden zal ook oorlog hoogtij vieren. Tot slot zullen er voor meer mensen meer leefregels moeten worden opgesteld, wat onze persoonlijke vrijheid nog meer zal aantasten.
Ons toekomstperspectief
Al deze feiten werpen helaas een donkere schaduw over onze toekomst. Het wordt ronduit triest wanneer we leren dat de hoogste stijging zal plaatsvinden in ontwikkelingslanden, waar mannen en vrouwen weinig tot geen toegang hebben tot educatie en contraceptie. Deze laatste hulpmiddelen hebben gezorgd voor een gedaald vruchtbaarheidscijfer van 5 kinderen per vrouw in 1950-1955 tot 2.65 kinderen per vrouw in 2000-2005. Men schat dat het bevolkingscijfer onveranderd zal blijven in ontwikkelde landen (niet rekeninghoudend met migratie), en dat de bevolking van minderontwikkelde landen zal stijgen van de huidige 5.6 miljard tot 7.9 miljard in 2050.
Onze levensverwachting zal inmiddels blijven stijgen. Sinds 1950 is deze reeds gestegen van 45 jaar tot 65 jaar in 2005. In 2050 wordt deze geschat op 75 jaar en 66 jaar in ontwikkelingslanden. Het behoeft geen verdere uitleg dat dit een overweldigende vergrijzing inhoudt, met het aantal zestigplussers dat zal verdrievoudigen tegen het jaar 2050, en het dalende vruchtbaarheidscijfer van 2.65 tot 2.1 in 2050. Wat dit voor de toekomstige economie zal betekenen, laat ik aan u over om te bedenken.
Zoals eerder vermeld wordt de populatie van ontwikkelde landen verwacht onveranderd te blijven gezien een toekomstig lager vruchtbaarheidscijfer. Er wordt zelfs een hoger sterftecijfer dan geboortecijfer geschat, wat het bevolkingsaantal kan doen dalen. Migratie naar deze landen toe is echter verantwoordelijk voor een extra 98 miljoen mensen per jaar, wat een oorzaak zou zijn van een eventuele bevolkingsgroei in deze gebieden tegen het jaar 2050.
Met deze studies in het achterhoofd, komen we tot de conclusie dat er aandacht moet worden besteed aan het bieden van educatie in onderontwikkelde landen. Koppels die toegang krijgen tot contraceptie, seksuele opvoeding en informatie over de totale problematiek, zijn minder geneigd om meer dan twee kinderen te produceren. Per jaar worden er 80 miljoen ongewilde kinderen geboren. Dat is hetzelfde aantal als waarmee de wereldpopulatie jaarlijks vermeerdert. Als we de moeders en vaders kunnen bereiken, helpen we daarmee elk individu op deze aarde. In dit opzicht zijn internationale hulporganisaties van weinig belang, daar zij slechts de gezondheid aanpakken van de huidige bevolking, wat op zijn beurt zal leiden tot meer geboortes, wat dan weer het probleem groter maakt. Economische en intellectuele vooruitgang is wat deze mensen nodig hebben, en wat ze zouden kunnen krijgen als onze leiders hun persoonlijke waarden opzij zouden schuiven voor het goede van de mensheid en de aarde.
Gezien onze overleving op de toegang van natuurlijke bronnen berust, ga ik graag even dieper in op ons toekomstperpectief op dat gebied. Over onze capaciteiten betreft deze bronnen, bestaan verschillende theorieën. Professor David Pimentel en Mario Giampietro kwamen na een Amerikaans onderzoek tot de conclusie dat de aarde maar zoveel als 200 miljoen Amerikanen kan onderhouden en tegelijk een natuurlijk evenwicht kan behouden. Om toekomstige rampen te vermijden, zouden we dit aantal pas bereiken als de Verenigde Staten zijn bevolking met een derde zou verminderen, en de wereldbevolking met twee derde. David Pimentel zegt verder dat het groeiende onevenwicht tussen het bevolkingsaantal en de natuurlijke bronnen de nood alsmaar hoger maakt aan milieuvriendelijke energiebronnen. Hij legt er de nadruk op dat mensen van overal dringend moeten begrijpen dat snelle bevolkingsgroei de aarde beschadigt en daarmee ook ons welzijn aantast.
Anderzijds wijzen studies erop dat we wel de bronnen hebben om een groeiende populatie te onderhouden, niettemin de aarde daar een hoge prijs voor betaalt. Massale voedselproductie is mogelijk in het heden en de toekomst, maar de beschadigingen die we daarbij aanrichten zijn dramatisch voor de planeet, als zijnde verdere ontbossing, verlies van diersoorten, vervuiling en meer grond dat door de agricultuur wordt ingenomen en wordt vergiftigd door pesticiden. Gezien alle leven op aarde van deze elementen afhankelijk is, lijkt het vele wetenschappers niet wijs om ons in huidige mate te blijven vermenigvuldigen.
De uitkomst waar duidelijk liever niet naar wordt omgekeken, is dat dit tempo de aarde in zijn totaliteit naar een fatale toekomst brengt, die onze overdreven kinderwens van vandaag niet waard is.
Wat kunnen we doen?
Er zijn verschillende alternatieven waarmee we meteen kunnen beginnen, ware het niet voor de irrelevante tegenwerpingen.
Een eerste oplossing waar reeds decennia over wordt gediscussieerd, is het invoeren van geboortebeperking, zoals men reeds jaren in China doet en wat zijn vruchten in grote mate heeft afgeworpen. De vraag is of een overheid in die mate de vrijheid van het volk kan ontnemen door te bepalen hoeveel kinderen iemand kan/ mag krijgen. Daarom bestaat geboortebeperking evenzeer in het onderwijzen van het volk en de toegang tot contraceptie, zodat een groter aantal mensen de bewuste keuze kan maken om geen kinderen te krijgen, of om te stoppen bij een verantwoord aantal kinderen. Onwetendheid en ontoegankelijkheid tot de juiste middelen, zal blijven leiden tot belachelijke aantallen geboortes die door de ouders zelf graag worden vermeden.
Tegenwerpingen op geboortebeperking ontstaan voornamelijk uit onze controlerende instanties, zijnde de politiek en de kerk. Hoewel de Chinese economie positieve gevolgen kende van de geboortebeperking, is onze westerse politiek te zeer gelinkt aan het verkrijgen van geld en macht, waardoor het algemene welzijn van het volk op de achtergrond verdwijnt. Onze politiek wordt immers gestuurd door de meest winst genererende bedrijven, wat marketing een van de belangrijkste bezigheden van deze tijd maakt. In de Verenigde Staten zijn kinderen bijvoorbeeld verantwoordelijk voor zo’n 300 miljard dollar dat per jaar wordt uitgegeven aan diverse goederen. Naast het zakgeld waarmee ze zelf naar de winkel lopen, beïnvloeden ze de keuzes van de aankopen van hun ouders tot aan de gezinswagen toe. Dit feit maakt het aannemelijk dat de verkopers een daling in hun aankooppubliek niet op prijs zouden stellen. Een ander voorbeeld is de verspreiding van graan op wereldgebied. Meer dan honderd landen importeren vandaag graan, en veertig landen importeren rijst. Egypte en Iran zijn voor 40% afhankelijk van ingevoerd graan. Algerije, Japan, Zuid-Korea en Taiwan vertrouwen op een invoer van 70% en meer. Israël importeert tot 90%. Slechts zes landen zorgen voor 90% van de graan export, zijnde Argentinië, Australië, Canada, Frankrijk, Thailand en de Verenigde Staten. In de laatste decennia waren de Verenigde Staten verantwoordelijk voor meer dan de helft van de totale export, wat met niets minder te maken heeft dan het patent dat de exportfirma’s zetten op zaad. Op die manier eigenden zij zich de controle toe op de productie en verspreiding van een enorme hoeveelheid graan, met als doel opnieuw het genereren van winst. De hoofdreden van armoede en hongersnood zijn te zoeken op financieel gebied, met op kop de hebzucht van de machtigste mensen op deze aardbol. Meer mensen betekent meer productie. Meer productie betekent meer inkomsten.
Naast politieke tegenwerpingen, voelt de kerk zich genoodzaakt om zijn ongegronde meningen te uiten en miljoenen mensen ervan te overtuigen. Abortie is volgens hen moord, en het gebruik van contraceptie biedt u een toegangsticket tot eeuwige verdoemenis. Zoals altijd steunt geen van hun beweringen op wetenschappelijke feiten, doch hun impact is verontrustend groot. Condooms worden geweigerd en van abortus wordt afgezien, waardoor jaarlijks miljoenen ongewenste kinderen het daglicht zien die in hun grote en stijgende hoeveelheden drastische gevolgen hebben voor het milieu dat het leefgebied is van honderdduizenden diersoorten. De onderliggende redenen voor de dwaasheden van de kerk zijn, jawel, te vinden op hun bankrekening.
Sommige wetenschappers opteren voor het creëren van extra habitat in de ruimte. Hoewel dit de kans zou geven aan duizenden mensen om daar te leven en zich verder te vermenigvuldigen, is onze technologie nog niet op het punt om dit een realistische mogelijkheid te maken. Daarnaast is dit geen oplossing op lange termijn, en zijn we de aarde een herstel in haar ecologisch evenwicht meer dan verschuldigd.
Indien wij passief blijven, wordt de natuur wel actief voor ons. Niet louter epidemieën, nieuwe ziektes en oorlogen zullen de kop opsteken, maar de natuur introduceerde reeds een virus dat leidt tot onvruchtbaarheid bij de man: het ‘adeno-associated virus’. Een daling in het vruchtbaarheidscijfer zal zorgen voor een daling in het geboorteaantal.
Deze daling wordt opnieuw niet overal met open armen ontvangen, vooral om korte termijn economische redenen. In België vormt de vergrijzing bijvoorbeeld een dusdanig probleem. Te hoge kosten zorgen ervoor dat er gauw geen fondsen meer overblijven voor de pensioensuitkeringen. Hun oplossing is een hoger geboorteaantal, wat de economie op termijn zal stimuleren. Aan deze oplossing zal echter geen einde komen, en de gevolgen ervan werden in dit artikel reeds uitvoerig benadrukt.
Wat wij dus vooral kunnen doen, is het bewustzijn verspreiden van dit alsmaar groter wordende probleem. Educatie wordt hierin een belangrijk sleutelpunt, dat ons zal helpen een totale re-organisatie te bereiken van de huidige samenleving. De juiste aanpak heeft voor ons een intelligentere, gezondere bevolking in petto, waarin elk individu toegang krijgt tot basisbehoeften en meer, en waarin de levenskwaliteit sterk kan stijgen in plaats van dalen. Meer kinderen krijgen is niet de oplossing, verantwoord omgaan met onze partner(s) en onze levenskeuzes, kan een betere toekomst betekenen voor u en elk ander leven op aarde. De keuze is nu aan u.
Bewegingen voor een lager bevolkingsaantal
Meer en meer ontstaan er organisaties die het besef willen verspreiden dat een daling van het bevolkingsaantal dringend nodig is. Enkele onder hen zijn:
– Church of Euthanasia
– Voluntary Human Extinction Movement
– Child Free
– Gaia Liberation Front
– Globally Responsible Birthing
– Unabomber Political Action Committee
– Optimum Population Trust
– De Club van Tien Miljoen
Bibliografie
Church of Euthanasia.
Population Index.
The Future of Food.
Optimum Population Trust.
World population data sheet 2008.
Population Reference Bureau.
