blog placeholder

Een definitie van de mensenrechten en het doel van een filosofie van de mensenrechten. Nader toespitsing op Thomas Hobbes en John Locke als grondleggers van het klassieke liberalisme.

Mensenrechten: Fundamentele en onvervreemdbare rechten die de individuele mens toekomen op grond van zijn of haar menselijke natuur

  • Ze komen ieder individueel mens toe
  • Is het criterium om een rechtvaardige staat van een onrechtvaardige staat te onderscheiden
  • Fundamenteel en onvervreemdbaar (rechten die ieder mens vanaf zijn geboorte bezit en dus niet kunnen worden afgenomen)
  • Zijn bedoeld om de mens te beschermen

Kenmerken van de mensenrechten:

  • Fundamenteel: Het recht om hele belangrijke fundamentele waarden.
  • Onvervreemdbaar: onlosmakelijk verbonden met de mens, ze kunnen niet worden afgenomen
  • Individueel: ze komen elk mens afzonderlijk toe
  • Erkenning van de menselijke waardigheid: het gaat om de ethische overtuiging dat de mens absoluut te respecteren. Het gaat om de eer die onlosmakelijk verbonden is met de mens.
  • Natuurlijk: Ze volgen uit de aard van de mens
  • Universeel: Ze gelden ongeacht het land waar je leeft, politieke bestel ed. ze zijn altijd en overal geldig.

Doel van een filosofie van de mensenrechten: Maatstaaf om de rechtvaardigheid van overheidsoptreden aan af te meten

Kritiek op mensenrechten:

  • Geldig of status
  • Universaliteit: Sluit niet aan bij de waarden van niet-westerse samenlevingen
  • Inhoud: mensenrechten worden in 3 generaties onderscheiden
  • Cultuurrelativiteit:

Wij zeggen dat mensenrechten voor iedereen gelden, maar is dat wel zo? Verschillende culturen hebben verschillende normen en waarden.

  • Ontstaan van mensenrechten, overgang van Middeleeuwen naar moderne tijd
    • Ineenstorting feodale standenmaatschappij
    • Verdwijen droit divine
    • Soevereine staten
    • Verlichting

               Ontdekking van de mens als subject: individu kwam steeds meer centraal te staan.

  • Verschilpunten tussen de Déclaration des droits de l’homme et du citoyen (1789) en de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948):

Déclaration

UVRM

Nationaal 

Internationaal

Alleen burgerlijke en politieke rechten

Burgerlijke, politieke, economische en sociale en culturele rechten

Bindend recht

Oorspronkelijk geen bindend recht

  • Verschilpunten tussen de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) en de African Charter on Human and Peoples’ Rights (1981):

UVRM

African Charter

Internationaal

Regionaal

Alleen rechten

Rechten en plichten

Burgerlijke, politieke, economische, sociale en culturele rechten

Burgerlijke, politieke, economische, sociale, culturele rechten en solidariteitsrechten

Nadruk op individu

Nadruk op gemeenschap

  • Verschilpunten van de derde generatie mensenrechten met de eerste en tweede:

Eerste generatie

Tweede generatie

Derde generatie

Vrijheid

Gelijkheid

Broederschap

Burgerlijk/politiek

Sociaal/economisch/cultureel

Solidariteitsrechten

Negatieve rechten

Positieve rechten/ concrete doelen

Positieve rechten/ algemene doelen

Individueel

Individueel

Collectief

Verplichting op staten

Verplichting op staten

Gezamenlijke inspanning

  • Kritiek op terminologie “drie generaties mensenrechten:”
    • Generaties volgen elkaar op, terwijl bij de mensenrechten de drie generaties naast elkaar bestaan en elkaar versterken.
    • Generaties zijn van dezelfde soort, de drie generaties mensenrechten juist niet.

{{extraAds}}

Theorie van het sociaal contract= hypothetisch contract tussen burgers waarbij een overheid wordt ingesteld: Rationele constructie. Het is een nieuwe rechtvaardiging voor politieke macht anders dan droit divin. Het is dus een filosofisch model ter legitimering van overheidsmacht. De theorie geeft een verklaring voor:

  • De macht van de overheid, die is legitiem want gebaseerd op instemming van de burgers
  • De organisatie van de overheid.
Natuurtoestand=  de toestand waarin de mens zich verkeerd, wanneer er geen algemene macht boven hem staat waaraan hij en de andere mensen die zich in diezelfde toestand verkeren ondergeschikt zijn. In de natuurtoestand heerst altijd een oorlog van allen tegen allen. Natuurtoestand is een theoretisch begrip van de samenleving zonder bestaande sociale, politieke en jurische structuren. De mensen worden voorgesteld als abstracte individuen die gericht zijn op eigen belang. De natuurtoestand is het nul-punt waaruit de theorie vertrekt. Er zijn in het theorie van het sociaal contract 3 stappen.
Thomas Hobbes en John Locke over de natuurtoestand:

Thomas Hobbes

John Locke

Toestand van oorlog: ‘oorlog van allen tegen allen’.

Toestand van vrede met dreiging oorlog

Geen samenleving

Wel samenleving

Mensbeeld negatief

Mensbeeld positief

‘recht’ als feitelijke macht

Natuurrecht en recht schendingen te bestraffen.

Staatsbegrip van Hobbes:

De staat moet veiligheid van burgers garanderen. Daartoe is een sterke staat nodig: Absolute monarchie. Het contract mag worden opgezegd indien de veiligheid van de burgers niet meer gegarandeerd wordt.

Staatsbegrip van Locke:

De primaire taak van de staat is de bescherming van de natuurlijke rechten. Die rechten beperken ook de staatsmacht. Bij falen taakvervulling: recht op opstand. Parlementaire monarchie. Hier komt het idee van de rechtstaat naar voren.

Hobbes en Locke grondleggers klassieke liberalisme:

Hobbes en Locke argumenteerden dat mensen van nature vrij zijn. Staatsgezag is gebaseerd op de (hypothetische) vrijwillige instemming van deze vrije burgers. Klassiek liberalisme:

  • Vrijheid individu.
  • Formele gelijkheid.

Lock komt veel meer tot een klassiek-liberale rechtsstaat wat uit verschillende elementen naar voren komt:

  • Vrijheid.
  • Gelijkheid (formele gelijkheid, gelijk recht op de vrijheid).
  • Een wereldbeschouwelijke neutraliteit.
  • Machtenscheiding.
  • Idee van de rechtstaat.