De economische crisis van 2008

Een crisis is het niet goed functioneren van een systeem. Dat kan verschillen van een natuurramp tot een economische crisis. In dit artikel heb ik het over de economische crisis van 2008.

De Economische Crisis van 2008

De economische crisis of de financiële crisis is een crisis waarin het draait om geld. Het geld verdwijnt. De oorzaken hiervan zochten we uit. Deze crisis begon in de zomer van 2007. Toen begonnen plotseling de aandelenkoersen flink te dalen en verschillende banken kondigde aan dat ze veel verlies hadden.[1]

Hypotheekcrisis in de VS

Deze financiële crisis begon als een hypotheekcrisis in de Verenigde Staten. Hypotheekverstrekkers leverden hypotheken aan mensen die een huis wilden kopen en die bij een gewone bank geen lening konden krijgen, de zogenaamde subprime hypotheken.[2] Je kon zelfs zonder een inkomen een subprime hypotheek krijgen. Het huis zou dan als onderpand dienen voor de hypotheek. Deze hypotheken hielden in de meesten gevallen meer geld in dan het huis waard was. De hypotheekverstrekkers gingen er dus vanuit dat de huizen meer geld waard zouden worden. Dit deden ze omdat de huizenprijzen de laatste jaren flink waren gestegen. In het begin waren de rentes laag, maar na verloop van tijd werden deze rentes steeds hoger, waardoor veel Amerikanen hun maandlasten niet meer konden betalen en dus uit hun huis werden gezet. Er kwamen zo tegelijkertijd heel veel huizen op de markt. Hierdoor daalden de huizenprijzen in een snel tempo. De hypotheekverstrekkers kwamen daardoor in grote problemen, omdat hun geld dat ze in de hypotheken hadden gestopt dus voor een deel, als ze het huis voor minder geld verkochten dan ze hadden uitgeleend, of zelfs helemaal verdween, doordat ze het huis niet verkochten, omdat er geen behoefte aan was.[3]

Van hypotheekcrisis naar kredietcrisis

Veel van die subprime hypotheken werden door zakenbanken overgenomen. Daardoor sloeg het kredietprobleem ook over op deze zakenbanken. Nadat ze doorhadden dat deze hypotheken niks waard waren, moesten ze hierop gigantische afschrijvingen doen. Omdat dit op grote schaal gebeurde en niet precies duidelijk was welke banken hierdoor getroffen waren, raakte mensen het vertrouwen kwijt in de hele financiële sector. Doordat mensen hier geen vertrouwen meer in hadden daalden de beurzen gigantisch.[4]

Omdat veel banken over de hele wereld verspreid zitten sloeg dit probleem over naar andere delen van de wereld. Bijvoorbeeld naar enkele grote Europese landen, zoals Duitsland, Engeland en Frankrijk. Veel banken raakten in zware problemen of gingen zelfs failliet. Ze moesten wel gaan bezuinigen en konden minder gaan investeren. Hierdoor konden bedrijven moeilijker aan leningen komen en raakten ook zij in de problemen. Overheden pompten miljarden in deze banken om te zorgen dat ze niet om zouden vallen. In de Verenigde Staten gebeurde dit vooral door de risicovolle hypotheken op te kopen, maar bijvoorbeeld in Nederland werd een bank genationaliseerd (Fortis), zodat deze eigendom werd van de Nederlandse staat. Bij andere banken werden kapitaalinjecties gegeven zodat zij de balans weer kloppend konden maken. Dit was bijvoorbeeld bij ING het geval.¹⁹

Van kredietcrisis naar economische crisis

De crisis was dus overgegaan van hypotheken naar de banken, daarna sloeg de crisis zijn slag in de reële economie. Mensen gingen bezuinigen, omdat veel mensen hun baan kwijt raakten door de vele faillissementen van bedrijven of door de bezuinigingen van bedrijven. Ze gingen dus minder producten kopen, waardoor bedrijven verliezen leden of een minder grote winst boekten. Het is dus een vicieuze cirkel.¹⁹

Bedrijven gaan failliet, daardoor worden mensen werkloos en daardoor kopen ze minder. Dit blijft in een negatieve spiraal doorgaan.

Interbancaire geldmarkt

Definitie: Markt waarbij (vooral) banken elkaar, voor korte perioden, variërend van één dag tot twee jaar, vaak omvangrijke leningen verstrekken.[5]Zo kunnen banken hun tekorten aan vullen of een overschot plaatsen. Maar door de verslechterde marktsituatie is de interbancaire geldmarkt een beetje doodgebloed. Er is geen bank die zijn geld nog aan een andere bank wil uitlenen. Verschillende overheden grijpen daarom in en pompen miljarden euro’s de banksector in. Deze overheden staan nu ook garant voor de nog lopende interbancaire leningen.[6]

Banken in de problemen

Veel banken kochten heel veel van deze subprime hypotheken op met het idee dat het net zo zou gaan als bij prime hypotheken. Prime hypotheken zijn hypotheken waar het wel veilig is, met mensen met een goed inkomen die gewoon hun maandlasten kunnen betalen. Maar de hypotheekbezitters konden hun maandlasten niet meer betalen en dus kwamen de huizen in het bezit van de banken. Zo kwamen er veel huizen tegelijk op de markt, waardoor de huizenprijzen enorm daalden. Daardoor kwamen de banken in grote problemen.[7]

Hedgefondsen

Hedgefondsen zijn hele risicovolle beleggingen. Het is een beleggingsfonds dat met hun kapitaal zoveel mogelijk rendement wil halen. Hedgefondsen beleggen in tegenstelling tot gewone beleggingsfondsen niet alleen met het kapitaal van de mensen die het inleggen, maar ook met hun eigen kapitaal.[8] Ze maken gebruik van opties, obligaties, aandelen, renteswaps en termijncontracten.[9] Ook kopen ze bedrijven op door heel veel aandelen te kopen. Dit gebeurt vooral met geleend geld. De voordelen hiervan zijn dat de aandelenkoersen flink kunnen gaan stijgen en dat bedrijven geherstructureerd worden. Maar een groot nadeel is dat een bedrijf voor een heel groot deel wordt opgekocht met geleend geld. Dus dat  komt als een schuld in de boeken te staan van een bedrijf. Er komen dan nog extra kosten bij, zoals rente- en transactie kosten. Zo’n bedrijf komt dus diep in de schulden. En er is gebleken dat de bedrijfsprestaties verslechteren en dat er dus verlies wordt gemaakt.[10]

Waardering banken

Er zijn twee technieken die banken gebruiken om beleggingen te waarderen:

1. Marking to model: een belegging wordt gewaardeerd aan de hand van historische gegevens (een rekenmodel).
2. Marking to market: een belegging wordt gewaardeerd op basis van beurskoersen.

Het gevaar bij marking to model is dat het foutgevoelig is en omdat mensen vaak in het verleden al grote betalingsachterstand hadden, wordt de waardering op basis van het verleden niet altijd betrouwbaar geacht.

Marking to market is niet altijd mogelijk. Er is niet altijd een beursnotering aanwezig. Daarnaast is voldoende handel nodig in de producten van het bedrijf. Als er geen vraag meer is naar de producten is de marktwaarde nul, terwijl dit niet reëel.

Al met al is het voor banken moeilijk om hun beleggingen juist te waarderen. ²¹

Bonussen

Er is veel over bonussen gesproken, in de media, maar ook in de G20. Bonussen worden veel uitgedeeld aan bankiers en financiële handelaren. Als zij in korte termijn veel winst konden behalen kregen zij een vaak grote bonus. Hierdoor gingen die bankiers en handelaren meer risico’s nemen omdat er hoge bonussen tegenover stonden. Dat had tot gevolg dat er te veel mis kon gaan en dat gebeurde dan ook vaak.²¹

Conclusie

Dit alles bij elkaar zorgt ervoor dat bedrijven failliet gaan, mensen worden ontslagen, mensen geen geld meer hebben om producten te kunnen kopen en er dus weer bedrijven failliet gaan. Kortom de vicieuze cirkel van vorige pagina.