Waarom is België zo veel meer verlicht dan andere landen ? Voor buitenlanders die door ons land rijden is dit een enorme luxe. Hier leggen we uit waarom dit zo is.
Als je een Brit vraagt of hij ooit in België is geweest, is het antwoord vaak: “Yes, I drove though Belgium on my way to Holland and Germany.” Dat ze het land ooit bewust bezocht hebben is een ander paar mouwen. Wat ze zicht wel herinneren is: “…and the motorway was all lighted”. En gelijk hebben ze. Buitenlanders herkennen onze wegen meteen. Het zijn de oranje natrium lampen die typisch zijn voor ons straatbeeld.
Men zegt wel eens dat Parijs de lichtstad is. In verhouding met de rest van Frankrijk is dat correct, echter als ik Parijs met België vergelijk wat betreft verlichting, dan stelt het niet veel voor. Een typische manier om te weten hoe veel licht er in de ruimte gaat is door het tellen van het aantal sterren in een sterrenbeeld. In hartje Parijs niet zo ver van de Eiffeltoren zag ik meer sterren dan in het Antwerpse platteland. Lichtpollutie noemen ze dat. Misschien is Parijs niet meer verlicht dan België maar is het wel beter verlicht.
Als je een beeld van de Ruimte laat zien bij nacht, dan is Parijs erg goed zichtbaar, maar je kan haast de landsgrens van België zien vanuit de ruimte. Geen enkel land in de wereld is zo gul met nachtverlichting als België.
Hoe komt dit toch, hoor ik je al vragen. Er zijn verschillende redenen. Ooit stelde ik de vraag aan een econoom. Hij vertelde dat het voordeliger was de elektriciteit te verkopen aan de overheid om zo sneller de investeringsgoederen voor het opwekken en transporteren van elektriciteit af te schrijven. Met andere woorden: de belastingsbetaler helpt onrechtstreeks de elektriciteitsmaatschappij. Voor het vrij geven van de elektriciteitsmarkt hadden we maar één grote speler op de markt. En die had een aantal vooraanstaande Belgische investeerders. En deze hadden natuurlijk ook onrechtstreeks politieke macht. Het was daardoor eenvoudige de overheid te overtuigen dat in kader van de veiligheid het noodzakelijk was om het land te verlichten. Op deze wijze konden ze belastingsgeld kanaliseren in hun richting.
Maar ook op kleinere politiek niveau heeft men er belang bij dat het land zo sterk mogelijk verlicht wordt. De intercommunales in België zijn verdelers van de nutsvoorzieningen zoals gas en elektriciteit. De gemeentebesturen zijn investeerder in deze intercommunales. Zij krijgen meer geld als er meer verbruikt wordt. Sterker nog, de raadsleden krijgen zitpenningen om in de intercommunales af en toe te zetelen en ook zij worden er beter van als de intercommunales hun winst zien toenemen. Want een bedrijf moet groeien, zodat het meer investeerders kan aantrekken die met hun geld een hoger rendement kunnen halen.
We krijgen op deze wijze een sneeuwbaleffect. Een niet te stoppen mechanisme die het verbruik van elektriciteit alleen maar stimuleert. Meer straatlampen wil zeggen meer verbruik. Want iedereen met politieke macht of geld dat men kan investeren wordt er alleen maar beter van. Eigenlijk is het een verborgen vorm van corruptie binnen ons economisch en politiek systeem.
Ik woon hier in het Hagenland, een streek in de buurt van Aarschot, Tienen en Diest. Het is hier een agrarisch gebied. Zelf op de kleine veldwegen die niet meer zijn dan een onverhard karspoor staan straatlampen die heel de nacht energie verbruiken. Het nut hiervan is me onbekend. Ook vertelt men ons dat we door de economische crisis enorm moeten gaan besparen, ik zie jaar na jaar meer en meer straatlampen bijkomen.
Toen ik in Engeland was en ik vroeg vanuit het hotel moest vertrekken zag ik de pendelaars op weg naar hun werk met een zaklamp. Ik keek er wel even van op, maar zo gek is dat nog niet. Hier in België zijn we op dat vlak erg verwent.
Maar het is voor de veiligheid, vooral de verkeersveiligheid. Dit argument is wat de politiek om deze investeringen te rechtvaardigen. Maar gek genoeg lijken de statistieken ons een ander verhaal te vertellen. België blijkt net één van de gevaarlijkste landen te zijn wat betreft verkeersveiligheid. Na Polen blijkt België bovenaan te staan in de statistieken bij het aantal verkeersdoden per inwoner. Hebben we dus nog meer straatlampen nodig ? Het is het argument van de energielobby. Op de Duitse Autobahn kan je tegen enorme snelheden door het verkeer razen, zelfs daar gebeuren er minder ongevallen met dodelijke afloop. Kom je vanuit Duitsland of Frankrijk richting België gereden dan kan je de Belgische grens al van op een afstand zien: de typische oranje kleur van de natriumlampen. Mijn reactie is vaak dat ik de zonneklep naar omlaag doe als ik ’s nachts België binnen kom gereden. Ik vind de donkere snelwegen in het buitenland veel beter dan de Belgische.
Een Amerikaanse studie wees uit dat het doven van verlichting in scholen, sportvelden en industriële terreinen diefstal en vandalisme deed afnemen met bijna tweederde van het oorspronkelijke bedrag. Ook hier is met andere woorden het begrip veiligheid geen argument. Straatverlichting help vandalen en dieven.
In de meeste van onze buurlanden is één of andere vorm van gebruik van de autowegen getaxeerd door de gebruiker en dat in vorm van een zelfklever of de welbekende tolwegen. Toen onze minister van verkeer ook dit in België zou willen invoeren was Nederland er als de kippen bij om dit te voorkomen in ruil voor een diepere Schelde of een IJzeren Rijn. De tol is er niet gekomen, de IJzeren Rijn ook nog steeds niet. Toch is ons wegdek er slecht aan toe door gebrek aan investeringen. De schade door de extreme winter is na een half jaar nog steeds niet hersteld. Het kan misschien een magere troost zijn maar gelukkig zijn de putten in het Belgische wegdek erg goed verlicht…
