De Portugese wijngaarden strekken zich uit van het hoge noorden tot het diepe zuiden, onder steeds wisselende natuurlijke omstandigheden. Ook wordt er op Madeira en de Azoren wijn verbouwd. Portugal heeft een lange wijntraditie, gemaakt van inheemse druivenrassen waardoor ze een volstrekt eigen, authentiek karakter hebben. Kenmerkend is dat de Portugese wijnen over het algemeen van meer dan één druivensoort worden gemaakt. Sinds de toetreding tot de EU is de export van wijnen toegenomen. Door de toepassing van moderne technieken wordt de kwaliteit van de Portugese wijnen steeds beter. De totale wijnproductie is om en nabij de twintig hectoliter, waarmee Portugal op de zevende plaats staat van belangrijkste wijnproducent.
Port
Nog steeds wordt de Portugese wijn overschaduwd door de port. De Englisman’s wine zoals die werd genoemd en waaraan de stad Porto haar officiele naam vinho do porto schonk. Aanvankelijk was port een wijn die dóór en vóór Engelsen werd gemaakt. In de zeventiende eeuw nadat de invoer van Franse wijn door de Franse minister Colbert onmogelijk was gemaakt. Om de wijn tijdens de overtocht zolang mogelijk houdbaar te maken werd ze vermengd met brandewijn. Het zoete aroma dat daardoor ontstond viel zo goed in de smaak bij de Engelsen dat er een nieuwe wijnsoort ontstond. De wijngaarden werden terrasgewijs aangelegd in het dal van de bovenloop van de Rio Douro. Het oogsten is zeer arbeidsintensief en vindt plaats van begin september tot eind oktober. Voor de Douroboeren is dat het hoogtepunt van het jaar. De druiven worden in lagares, granieten kuipen, gestort, waarna ze geplet worden.
Port ontstaat niet alleen door gisting en rijping. Als ongeveer de helft van de natuurlijke suikers is vergist, wordt aan de most een zuivere wijnalcohol toegevoegd in een verhouding van 1 tot 5. Dat is ook de reden dat het alcoholpercentage hoger is dan bij wijnen (18 tot 20%). In het voorjaar wordt de jonge wijn in fusten van vijfhonderd liter naar de pakhuizen in Vila Nova de Gaia vervoerd voor verdere rijping. Dat vervoer vond vroeger plaats met zeilschepen, barcos rabelos, over de Douro, tegenwoordig over de weg of per spoor. Witte port is zachter en zoeter en moet licht gekoeld worden gedronken en is minder populair dan rode port. Ook in Portugal is port niet goedkoop.
Wijnstreken
Veel wijnstreken hebben hun eigen stijl ontwikkeld door zich te specialiseren in bepaalde druivensoorten. De wijngaarden liggen verspreid over het hele land. De bekendste wijngebieden zijn:
Minho
De vinho verde, groene wijn, komt uit de Minhostreek in het noordwesten van Portugal, waar de ondergrond van de wijngaarden uit graniet bestaat en de bovenlaag uit zand en humus. Vanaf het begin van de vorige eeuw heeft de vinho verde al de status van kwaliteitswijn en kan rood of wit zijn. De mousserende droge variant wordt meestal lokaal gedronken. De witte vinho verde is fris, tintelend, heel licht mousserend door fijn koolzuur. Het alcoholpercentage ligt rond de 10%. Deze wijn komt het best tot z’n recht als hij gekoeld geserveerd wordt en is derhalve een uitstekende dorstlesser.
Bairrada
Een streek in de provincie Beira Litoral, ten noorden van Coimbra, waar de Bagadruif overheerst. Dit is een druif die voor alcohol en tannine zorgt, waardoor de wijn soms een rokerige of dennennaaldachtige smaak heeft. Net als oudere Dðowijnen worden ze na verloop van tijd zachter. De Bairradawijnen hebben in korte tijd een solide reputatie opgebouwd. Ze behoren tot de meest toegankelijk wijn die Portugal te bieden heeft en worden vaak geclassificeerd als Vinho Regional das Beiras. Witte Bairradawijnen zijn zeldzaam, maar wel de moeite waard. Ze hebben een opvallend fijne geur en smaak en kunnen al jong gedronken worden.
Ribatejo
Dit wijngebied strekt zich uit van Lissabon tot aan de Zezere. Hoewel de Ribatejowijnen buiten Portugal niet zo bekend zijn, wordt deze streek al sinds de Romeinse tijd met wijn in verband gebracht. De kwaliteit van de wijnen is toegenomen sinds er wijngaarden zijn aangelegd op de steenachtige hellingen hoog boven de rivierbedding van de Taag. Deze wijngaarden liggen op een beschutte locatie, die vaak wordt omringd door dennenbomen. Hoewel er nu minder wordt geproduceerd, is de kwaliteit enorm toegenomen.
Douro
De Dourostreek is vooral bekend als het gebied waar de zoete portwijnen vandaan komen. Er worden echter ook mooie droge rode en witte tafelwijnen gemaakt. Deze staan in de voorste gelederen van de Portugese wijnproductie. De wijnbouw langs de Douro, de gouden rivier, kent een lange en rijke historie. Uit gewone droge rode tafelwijn is ooit de beroemde port onstaan. Op dit moment heeft de Dourovallei zo’n 24.000 hectare wijngaard. Het merendeel hiervan wordt verwerkt tot tafelwijn.
Dðo
Dit wijngebied dankt zijn naam aan de Rio Dðo. In de rivierdalen komt veel graniet voor en daarop gedijen blauwe druiven het best. Hier worden dan ook wijnen gemaakt van hoge kwaliteit. Oorspronkelijk lag de nadruk in dit gebied op traditionele, ambachtelijk gemaakte rode wijnen. Ook al is de meerderheid nog altijd rood, het aandeel van de witte wijn is flink gestegen. De rode Dðo behoort tot de klassieke Portugese wijnen. Jong gedronken smaakt de robbijnrode wijn fruitig, bij het rijpen ontwikkelt hij een fluweelzachte smaak.
Setúbal
Het schiereiland van Setúbal, ten zuiden van Lissabon, levert een van de beste muskaatwijnen ter wereld. Bij deze zoete wijn wordt net als bij port de gisting van de druiven op een bepaald moment gestopt door toevoeging van pure alcohol om de zoete smaak te behouden. Daarnaast produceert deze streek ook uitstekende, voornamelijk rode tafelwijnen.
Estremadura
Pas sinds kort is dit westelijkste wijngebied van Portugal opgekomen als zelfstandige streek. Op de 31.000 ha wijngaarden wordt meer wijn geproduceerd dan in enig ander Portugees wijngebied. In Estremadura heerst een gematigd mediterraan klimaat dat onder invloed staat van de Atlantische Oceaan. De wijnen uit deze streek staan niet als de bekendste te boek. Ze worden meestal aanduid als Vinho Regional Estremadura.
Alentejo
De Alentejo is een uitgestrekt gebied ten zuiden van Lissabon. Het is een vrij vlakke, droge en rotsachtige streek waar veel kurkeiken groeien. De wijnen die hier vandaan komen hebben de afgelopen tien jaar een hoge vlucht genomen en zijn van rode huiswijn voor restaurants opgeklommen tot Portugals meest serieuze rode wijn. Ook de witte wijn is van uitstekende kwaliteit.
Het Portugese wijnetiket kent de volgende indelingen:
Denominaçðo de origem controlada Dit is de hoogste categorie in Portugal en wordt ook wel de DOC genoemd. Door de strenge normen en productievoorwaarden kan je altijd zeker zijn van een goede kwaliteit.
Indicaçðo de provenencia regulamentada Hiervoor gelden iets lagere normen dan voor het DOC label.
Vinho regional Dit is een eenvoudige landwijn.
Vinho da mesa Benaming voor tafelwijn
Wijnsoorten
tinto – rood; branco – wit; rose – rosé; doce – zoet
