Zuidwest Nederland moest zo snel mogelijk beveiligd worden. Het heeft enorm veel tijd en geld gekost om het deltaplan uit te voeren. In het deltaplan stonden alle maatregelen die in de komende decennia moesten worden genomen. In totaal zijn er u 14 deltawerken waarvan ik er 11 behandel in dit artikel.
De eerste 3 deltawerken
Eén van de eerste deltawerken werd al in 1958 in gebruik genomen. Het was de stormvloedkering in de Hollandse IJssel een laagliggende rivier die Rotterdam met de Noordzee verbindt. Hier werd al aan gewerkt sinds 1954, kort na de ramp dus. Deze kering had de functie om een groot deel van de Randstad voor een toekomstige overstroming te beschermen: Een gebied met zo’n 1,5 miljoen inwoners. Dit eerste waterbouwkundig project kostte Nederland ruim 40 miljoen gulden.
3 jaar later werden ook het Veerse Gat en de Zandkreek afgedamd. De afsluiting van de Zandkreek betekent veel voor de inwoners van Noord-Beveland. Ze zijn namelijk niet langer meer afhankelijk van de veerboot.
De bouw van de Veersegatdam bleek veel moeilijker dan verwacht te zijn, vooral de sluiting. Het belangrijkste probleem was het getijdencyclus. Als de Rijkswaterstaat oude technieken zou toepassen was het zeker niet gelukt. De dam werd bedekt met een bedding van asfalt om bescherming te bieden tegen de getijden en weersinvloeden.
De Grevelingendam en de Volkerakdam
Het volgende project was de Grevelingendam. Deze dam zou Schouwen-Duiveland en Goeree-Overflakkee met elkaar verbinden en een gebied va 6 km lengte overbruggen om zo de Grevelngen af te sluiten. De bouw van de dam begon in 1958 bij Oude Tonge na een werkhaven te hebben aangelegd bij Bruinisse. Na een januaristorm waardoor een deel van de dam werd vernietigd was het vierde deltawerk eindelijk af in het jaar 1965.
Terwijl er aan de Grevelingendam gewerkt werd waren waterbouwkundigen een paar kilometer verderop ook bezig met een ander project. Er wordt gewerkt aan de Volkerakdam en betere oeververbindingen om zo de waterhuishouding beter onder controle te krijgen (het afvoeren van water en ijs).
De Volkerakdam bestaat uit 3 delen die verbonden zijn met een eiland waardoor het vanuit de lucht doet denken aan het logo van autofabrikant Meredes. Op 28 april 1969 werden de laatste gaten in de dam dichtgestort met mijnstenen. Vervolgens werden bijna 200 schuiven en 12 doorlaatcaissons neergelaten. Nu moest er alleen nog 5,6 miljoen vierkante meter zand op de dam worden gespoten om het werk te voltooien. Caissons zijn betonnen of stalen constructies die men laat zakken door grond onder de constructie weg te graven. Een caisson is een vorm van een fundering op staal. Ze zijn van belang om een dam te sluiten.
De Haringvlietdam en Brouwersdam
De Haringvlietdam heeft het meeste tijd gekost voor deze klaar was en ligt op de grens van het Haringvliet en de Noordzee. De Haringvlietdam moest een ‘open dam’ worden om zo het water van de Rijn en de Maas in de Noordzee te spuien. Daarom werd er gebruikt gemaakt van speciale spuisluizen. Nadat een weg was aangelegd over de dam was deze definitief af in het jaar 1971. Het Haringvliet vormde niet langer meer een zee, maar een meer.
De Brouwersdam is gebouwd om bescherming te bieden tegen de zee voor de eilanden Goeree-Overflakkee en Schouwen-Duiveland. Om een begin te maken heeft men twee zandbanken opgespoten met zand. De kleine waterstroom tussen deze platen zou zo gedicht worden. Er ontstond zo een vrij grote zandbank. Het middenstuk van de Brouwersdam zou dus niet zoveel moeite gaan kosten. De 2 geulen naast de zandbank vormden een moeilijker doelwit om te dichten. Na een periode van 8 jaar was de Brouwersdam af en kon deze in gebruik worden genomen.
De Markiezaatskade
Dit is een hulpdam die bescherming biedt voor het Markiezaat bij Bergen op Zoom. Dit bouwwerk had 2 functies:
– De sluiting van de Oesterdam vergemakkelijken
– Voorkomen van hoge stroomsnelheden op de Schelde-Rijnverbinding
De bouw van de dam was al binnen 2 jaar afgerond. In een storm op de nacht van 10 tot 11 maart 1982 werd een deel van de Markiezaatskade beschadigd door de zware storm. Achter deze 4-kilometer lange kade ontstond een zoetwatermeer.
Oosterscheldekering
De Oosterscheldedam is de bekendste van de zo’n 14 deltawerken. De bouw van deze dam was zo’n groot complex dat er gemakkelijk een hele website of boek aan gewijd kan worden. De Oosterscheldekering is de meest indrukwekkende stormvloedkering in Nederland en heeft zo’n 2,5 miljard € gekost (omgerekend). Aan het einde van 1986 werd de dam officieel geopend door de koningin (Beatrix). De kans op een overstroming was teruggebracht tot eens in de 4000 jaar. Daarnaast zou de stormvloedkering de komende 200 jaar niet aan vervanging toe zijn.
De bouw van de dam verliep voorspoedig. 2 zandplaten werden opgehoogd om het sluiten van de dam mogelijk te maken. De kering bevat zo’n 62 schuiven. Door deze schuiven in werking te zetten, dus omhoog te schuiven, wordt de getijdenwerking voor ¾ deel in stand gehouden waardoor de natuur bijna niet werd aangetast.
De Oesterdam en Philipsdam
De Oesterdam verbindt als langste deltawerk Tholen met Zuid- Beveland. De Oesterdam sluit een gebied af van 1000 hectare water. De Oesterdam en de Philipsdam beschermen in combinatie met de Oosterscheldekering het achterliggende gebied tegen hoge waterstanden.
Voordat de Oesterdam gesloten kon worden moest men eerst wachten op de afronding van de Oosterscheldekering. Het Tholense Gat tussen Tholen en Noord-Beveland, werd afgesloten door het voortdurend op te spuiten. Dit was namelijk goedkoper als een steensluiting. De opening die gedicht moest worden werd op den duur steeds kleiner waardoor de stroomsnelheid toenam. Na een tijdje moest er nog zo’n 100 meter afgesloten worden maar dit zou een moeizaam en kostbaar karwei worden. Dit is de reden waarom men de Oosterscheldekering eerst heeft afgemaakt.
