Het oude Griekenland kende vele poleis, oftewel een zelfstandige gemeenschap gevormd door burgers. Athene was en blijft een van de beroemdste polis uit deze tijd. Hieronder wordt ingegaan op de gang van zaken in het oude Athene.
Net als in andere poleis, was er in Athene onrust vanwege de olijven en wijn die er nodig waren voor handel, maar niet snel genoeg geproduceerd konden worden. Hierdoor werden kleine boeren erg arm en moesten zich soms zelfs als slaaf verkopen. Deze burgers hadden bijna geen inspraak in het bestuur.
Er werden wel dingen gedaan om deze arme burgers te ‘helpen’, zoals het kwijtschelden van schulden, maar dit leverde niet veel op. Nog steeds werd de stad bestuurd door de rijke grootgrondbezitters. De sociale onrust verdween dus niet en de arme burgers eisten dat ze meer inspraak zouden krijgen.
Rond 500 v. Chr. Kwam de tiran Cleisthenes met een goede oplossing. Hij zorgde ervoor dat alle burgers, arm en rijk, gelijke rechten kregen. Vanaf nu zou het volk beslissingen nemen, en niet één of enkelen leiders. Iedere burger mocht laten weten wat hij vond in de volksvergadering. Deze kwam nu vaker bijeen ( ongeveer één keer per 10 dagen ). Door de volksvergadering werden de strategen, de leiders van het leger en de adviesraden gekozen. Dit deden ze jaarlijks. Rechters werden benoemd dmv loting.
Ook kwamen er wetten waarin de belangrijke beslissingen werden vastgelegd. Arme burgers moesten nog steeds hard werken voor hun geld, en hadden dus niet veel tijd om volksvergaderingen bij te wonen. Om dit probleem op te lossen, werd besloten dat arme burgers een halve dagloon kregen als ze de volksvergadering bijwoonden
Cleisthenes Ostracisme
Om ervoor te zorgen dat er niet weer één tiran aan de macht zou komen, had Cleisthenes het ostracisme ingevoerd, ook wel het schervengerecht genoemd.
Dit hield in dat iedere burger ieder jaar mocht kiezen wie er verbannen moest worden. De naam van deze persoon werd door elke burger op een scherf geschreven. Degene die de meeste stemmen had, moest voor een bepaalde periode buiten de polis gaan wonen. Na deze periode mocht hij gewoon weer terugkeren en kreeg zijn burgerrecht terug.
Naast de volksvergadering was er nog de raad. Deze raad bestond uit 500 mannen, uit elke van de tien districten waarin Athene was verdeeld 50. De raad kwam vaker bijeen dan de volksvergadering en ze vergaderden bijna elke dag. Ze gaven vervolgens adviezen aan de volksvergadering en bereidde de agenda voor. Toch was de Atheense democratie niet hetzelfde als de democratie zoals wij die nu kennen.
Alleen mannen met burgerrecht hadden al deze rechten. Vrouwen, mannen zonder burgerrecht en slaven hadden geen macht. Het was dus een democratie van de elite. Maar omdat de Atheense democratie ervoor zorgde dat burgers met burgerrecht aan politieke besluitvorming deel konden nemen, kun je het een voorbeeld noemen van wat democratie inhoudt
