blog placeholder

Het was een bijzondere periode voor Harry Mulisch: tussen 1991 en 1992 schreef hij zijn beroemde boek: De Ontdekking van de Hemel, hij bereikte de leeftijd van 65 jaar, zijn vrouw verliet hem toen bleek dat hij een ander had en hij overleefde een herseninfarct. In het onlangs verschenen ‘Logboek’ van deze periode, dat nooit bestemd was voor publicatie, beschrijft hij deze gebeurtenissen – zij het heel summier.

Dat ‘Logboek’ niet bestemd was voor publicatie wordt na de inleiding zeer duidelijk. In de inleiding beschrijft Mulisch, hoe hij uiteindelijk toch overstag ging en koos voor werken op een pc. Lang hield hij stug vast aan het schrijven met de pen; schrijven op een pc is niet echt schrijven.
Maar dan ziet hij de grote voordelen, onder meer van de zoek-en-vervangfunctie: wanneer hij een naam van een personage wil veranderen, hoeft hij niet eindeloos veel pagina’s na te zoeken en de naam overal handmatig te vervangen.
De Ontdekking van de Hemel is geen dik boek geworden door het gebruik van de pc, zo stelt hij. Nee, omgekeerd: hij ging de pc gebruiken omdat hij wist dat hij een dik boek wilde maken.
Logboek van Harry Mulisch

Geen nieuwe inzichten
Dit is voor de liefhebbers nog aardige informatie. Maar na de inleiding bestaat ‘Logboek’ louter nog uit korte, staccato beschrijvingen van zijn vorderingen: het aantal pagina’s dat hij schreef of had willen schrijven, globale beschrijvingen van de veranderde indeling van het boek, en verder wat trivia als zijn bezoeken aan kennissen en zijn vriendin (die hij slechts aanduidt met initialen). Noch voor literatoren, noch voor biografen levert dit veel nieuwe inzichten op.

Veelzeggende weglatingen

Wat nog wel aardig is, is de inkijk die je krijgt in ’s mans psyche juist door deze weglatingen. Elk interviewverzoek, elk mediaoptreden, en zijn afwegingen om daar al dan niet op in te gaan, worden beschreven.
Dat zijn buitenechtelijke vriendin (die hij al vier jaar kent) in verwachting is en hij nu toch zijn vrouw maar eens op de hoogte moet stellen, krijgt een schrale anderhalve regel. Emoties blijven bij Mulisch veelal uit beeld. Dat wisten we al; uit zijn mediaoptredens en uit zijn boeken.
Er is een enkele uitzondering: hij beschrijft dat zijn moeder niets meer van zich laat horen nadat hij haar heeft gemeld, dat hij een herseninfarct heeft gehad. Wel weet ze hem te vinden wanneer ze haar maandelijkse toelage van $200 mist. Iets meer emotie schemert door, wanneer zijn moeder zijn oudste dochter nogal plomp laat weten, dat zij niet welkom is voor een logeerpartijtje. Het is duidelijk dat Mulisch dit gevoelloos vindt.

Waarom
Blijft de vraag, waarom dit ‘Logboek’ publicabel werd gevonden. Mulisch zelf had dit niet gedaan. Iedereen die hem een beetje heeft gevolgd en gelezen, en nu dit ‘Logboek’ onder ogen krijgt, weet dat.
Is het om de gedachte aan de schrijver levend te houden, omdat zijn (nooit gehuwde) weduwe een Mulischmuseum wil oprichten? Is er na zijn overlijden in 2010 minder geld overgebleven dan gehoopt? Of is het de wens om alles wat er is, ruimhartig te delen met de Mulischfans? Wie weet komen we er nog achter.