Ik heb een snuffelstage mogen lopen op een SBO in Hoogeveen. Hierin ben ik in aanrakingen gekomen met het speciaal onderwijs op een basisschool. Ik heb deze keuze gemaakt omdat ik het basisonderwijs ontzettend interessant vind en je hierin niet concrete afbakening vind in clusters. Zo heb je het op het voorgezet onderwijs, dat alleen cluster 1,2,3 of 4 leerlingen hebben. Ik heb ervoor gekozen om mij in het basisonderwijs te verdiepen omdat veel studenten de keuze maken om hun speciaal onderwijs opdracht in het VO te doen. Hierin missen ze een mooie voorloper waar de kinderen vandaan komen en dit wil ik in dit artikel laten zien aan u. Door dit artikel te lezen hoop ik u een zo goed mogelijk beeld te kunnen geven van wat je in het Speciaal basisonderwijs tegen kunt komen, mocht jij je hierin willen verdiepen.
Ik probeer verschillende zaken en kanten te belichten van wat ik heb gezien in de onderwijscontext op de school. Daarbij gaan we niet alleen in op de zaken wat de verschillen zijn ten opzichte van het basisonderwijs, maar ook opmerkelijke lessen die gegeven werden en mij voornamelijk bijstaan. Het speciaal onderwijs is erg groot wanneer je de alle hoeken wilt belichten. Waar ik mij voornamelijk mee bezighield is het bewegingsaspect van de leerlingen. De kinderen waar ik mee in aanraking kwam op de school komen voort uit cluster 3 & 4. Dit zijn kinderen die een verstandelijke en/of lichamelijke beperking hebben (cluster 3) en/of gedragsproblemen hebben. (cluster 4)
Vakleerkracht
Het speciaal onderwijs wordt bijgestaan door een vakleerkracht. Ik heb hier kennis mogen maken met een vakleerkracht die momenteel werkzaam is in het speciaal basisonderwijs op de SBO te Hoogeveen. Hij heeft hiervoor gestudeerd op de Calo in Zwolle waar je opgeleid wordt tot gymleraar.
Hij heeft mij laten inzien dat de kinderen waarmee je werkt ‘normale’ kinderen zijn wanneer je ze op een normale manier benaderd. De consequentheid hierin is van enorm belang. Geef je ze veel ruimte, dan zullen ze die ruimte ook van je afpakken.
De vakleerkracht liet hier een mooie wisselwerking zien waarbij enerzijds de consequentheid van belang is, en anderzijds het inbreng van het kind voorop staat.
Je ziet dit duidelijk terugkomen in de visie die de Calo (opleidingsinstituut voor gymleraar te Zwolle) hanteert. Uniciteit van het kind en gezamenlijk staan voorop. Daarbij moet het leren spelenderwijs gebeuren. Kinderen leren op deze school verschillende bewegingsproblemen op te lossen door het spelenderwijs te benaderen.
Speciaal leerlinggedrag in relatie tot bewegingsonderwijs
Wanneer begint de les? Ik vind dat een les begint wanneer het eerste kind een stap doet in de gymzaal. Wat erg opvalt, is dat de kleuters spullen mogen pakken in de vorm van een bal, en dat ze heel graag samen willen spelen met de meester. Als je kijkt naar de hogere groepen, dan is er bij binnenkomst een vaste plek waar ze moeten gaan zitten. De groepsleerkrachten bepalen in welke volgorde de kinderen zitten en de vakleerkracht zegt op welke bank ze moeten zitten. Hierbij houden ze rekening welke kinderen niet goed met elkaar op kunnen schieten om zo problemen te voorkomen aan het begin van de les. Mocht een kind echt problemen ondervinden om naast andere kinderen te zitten, dan krijgt diegene een eigen bank.
Leerlingen zijn erg individueel gericht. Een spelletje kunnen ze samen spelen maar dit kost hen erg veel moeite. Op deze school wordt er ook rekening mee gehouden door veel activiteiten aan te bieden waarbij het individuele belang belangrijk is. Toch wordt er gezocht naar spelletjes waarin gezamenlijkheid terug komt zoals hierboven met een spelletje korfbal. Ze zijn allemaal erg fanatiek en willen graag sporten, hierin zit niet een dergelijk verschil met het reguliere onderwijs want deze kinderen wil ook maar al te graag bewegen.
Speciaal docentgedrag tijdens de les in relatie tot leerlingen
Kinderen hebben iemand nodig die hen vertrouwd en een pedagogisch klimaat voor hen creëert. Voor zover niks anders dan een reguliere school. De kinderen die binnenkomen hebben een beperking of stoornis waar rekening mee gehouden moet worden. De leraar bepaald waar ze gaan zitten en de groepsleerkracht(en) bepalen in welke volgorde de leerlingen zitten. Deze volgorde houden ze aan zodat ze weten waar de kinderen aan toe zijn. Als er iets van die volgorde afgeweken word, dan start de les namelijk al stroever en heb je in de meeste gevallen een rommelige start.
De kinderen vinden het heel belangrijk wat de docent doet en hoe die het doet. Ze leven met hem mee en vinden het erg leuk wanneer hij mee doet of hun naam noemt als er iets moois gebeurd. Er wordt veel nadruk gelegd in de rustmomenten wat voor mooie dingen er nu gebeurden bij de activiteiten. De kinderen mogen hier voorbeelden laten zien aan elkaar en dat maakt het heel speciaal.
De rustmomenten worden duidelijk aangegeven en blijft ook het hele jaar hetzelfde om de structuur te bewaren in de les. Als er een fluitje klinkt gaan de kinderen op de aangewezen plek zitten en luisteren naar de docent. Ook het einde van de les wordt centraal afgesloten. Dit zijn deze kinderen nodig, zodat er in de kleedkamer geen problemen ontstaan.
Doelstelling van bewegingsactiviteiten
Allereerst is het belangrijk wat nu de doelstelling van de school is en daarbij de koppeling te maken naar bewegingsactiviteiten. Ze gaan voor een veilig en positief klimaat waarbij ze goed gedrag gaan benoemen en belonen. Ze moeten betrokken zijn bij hun eigen leerproces. Ze zorgen voor een duidelijke en voorspelbare structuur in de lessen om zo bekend te worden met hun eigen leerproces. Er wordt binnen de lessen erg gedifferentieerd om zo de leerprocessen zo goed mogelijk te laten verlopen.
Als we de koppeling gaan maken naar het bewegingsonderwijs zie je deze bovenstaande punten duidelijk terugkomen in het bewegingsonderwijs. Er wordt gezorgd voor een veilig en positief klimaat en de structuur is duidelijk te zien aan het begin van de les. De kinderen krijgen een vaste plek en volgorde van zitten. Binnen de les wordt er ook enorm veel gedifferentieerd om zo de vele verschillende kinderen zo goed mogelijk te laten ontwikkelen. Een jongen met een lichamelijke beperking (scheve voet) een rubberen stok geven bij een tikspel zodat hij makkelijker andere kinderen kan tikken. Hierdoor ervaart hij plezier en word hij gewaardeerd om wie hij is.
Opmerkelijke problemen speciaal onderwijs in relatie tot basisonderwijs
Vaak is het beeld dat op een speciaal onderwijs zich vaker problemen voordoen dan in het reguliere onderwijs. Dat beeld help ik gelijk de wereld uit want er zijn net zo veel of weinig conflicten als op een reguliere bassischool. Wat je wel kunt stellen is dat er zich andere problemen voordoen op het speciaal onderwijs dan op een reguliere school.
De diversiteit van kinderen is vele malen groter doordat er op deze school een cluster gevormd is van cluster 3 en 4. Je hebt hier te maken met kinderen die een lichamelijke en/of geestelijke beperking hebben en kinderen die een stoornis hebben in de vorm van ADHD of autisme, die allemaal bij elkaar in de klas zitten. Hierdoor zal je rekening moeten houden met de activiteitskeuze en differentiatie binnen de lessen.
Kinderen zijn over het algemeen fanatieker met de activiteiten bezig. Zo kunnen zij zich mateloos vermaken met een activiteit zonder dat je er bij differentieert. Maar toch ga je voor elke individu proberen te differentiëren zodat er ideaal leerproces ontstaat voor het kind.
Rots & Water
Ik heb ook een les Rots & Water mogen bijwonen in de praktijk. Het is erg mooi om te zien hoe er met elkaar omgegaan word binnen de lessen rots en water. Er werd fanatiek uitgedaagd, er werd gekeken hoe iemand nu liep en na een activiteit werd er op teruggeblikt wat ze er nu bij voelden en hoe ze zich voelden. Hierbij zijn ze ook weer bezig met het bewust maken van hun eigen leerproces. Mocht ik nu uw interesse wekken wat het precies inhoud, dan verwijs ik u graag door naar een website waarin dit erg goed uitgelegd word.
Hopelijk heb ik u een beeld kunnen geven hoe het er op een speciaal onderwijs bassischool er uit zou kunnen zien. Het is een erg leuke sector om in te mogen werken, iedere dag is weer een speciale dag vol gebeurtenissen.
