In dit artikel wordt uitgelegd wat een debat en een socratisch gesprek inhoudt. Ook worden de verschillen en overeenkomsten uitgelegd.
Een socratisch gesprek is een onderzoeksgesprek, aan dit gesprek doen 4 tot 12 deelnemers mee. In een socratisch gesprek probeer je samen achter een antwoord door middel van eigen ervaringen en definities met elkaar te delen en te vergelijken. Een socratisch gesprek geeft antwoord op een fundamentele vraag. In het gesprek wordt deze vraag verbonden met een concreet voorbeeld, bijvoorbeeld met een situatie die door een van de deelnemers is meegemaakt .Vervolgens onderzoeken de deelnemers wat het antwoord op de vraag is in de context van het voorbeeld. In de socratische dialoog wordt van elke deelnemer onderzocht wát hij of zij nu precies vindt en vervolgens worden de verschillende visies met elkaar vergeleken. Het doel is te achterhalen over welke fundamentele begrippen en uitgangspunten de deelnemers het niet en wel eens zijn en waarom. Na een socratisch gesprek hebben deelnemers meer inzicht in het gespreksthema, in hun eigen denkbeelden en in die van de gesprekspartners. Het is bij een socratisch gesprek niet de bedoeling dat het een discussie word en daarom zijn er een aantal regels aan het gesprek gebonden. Er zijn constitutieve en regulatieve regels. De constitutieve regels: iedereen moet zich actief in zetten voor het socratisch gesprek, de vraag moet voor iedereen betekenisvol zijn, er mag geen beroep worden gedaan op autoriteit, er moet goed naar elkaar geluisterd worden en er moet gestreefd worden naar een gelijke visie. De regulatieve regels: een opmerking of vraag mag niet worden begonnen met “ja, maar…”, houd geen monoloog, je moet je verplaatsen in de anderen, er mogen geen opmerkingen gemaakt worden die niets met de vraag te maken hebben en er moet zo min mogelijk geschreven worden.
Een debat is juist een discussievorm waarbij gediscussieerd wordt over een stelling. Eén partij verdedigd de stelling en de andere partij pleit voor de stelling. In een debat gaat het erom dat je anderen van jou standpunt overtuigt door het te onderbouwen met argumenten. Een debat bevat twee of meer partijen. Die partijen proberen niet elkaar te overtuigen, maar zij proberen een onafhankelijke derde partij die beslist over de uitkomst te overtuigen. Een debatsetting doet zich bijvoorbeeld voor bij de rechter. Advocaten proberen niet elkaar te overtuigen. Advocaten richten zich daarvoor in de plaats op de rechter. In een debat is het belangrijk om de verschillen te benadrukken en te definiëren. Daarom moet je uitleggen waar je verschilt van mening en uitleggen waarom jouw visie beter is. Een debat in zijn meest zuivere vorm geeft gelijke kansen aan de verschillende partijen. De spreektijden zijn gelijk en de beslisser is onafhankelijk. Een eerlijk debat stelt iedereen in staat zijn woordje te doen, verrassende creatieve ideeën te genereren en de beslisser iets te kiezen te geven.
Er zijn veel verschillen tussen het socratisch gesprek en het debat. Maar er zijn ook gelijkenissen tussen deze twee gespreksvormen. Bij beide gespreksvormen is er niet één standpunt of visie juist, maar meerdere kunnen juist zijn. Een andere gelijkenis is dat bij beide gespreksvormen alle partijen aan het woord komen en dat er naar de anderen geluisterd dient te worden. Er zijn veel meer verschillen tussen deze gespreksvormen. Een socratisch gesprek is dus een gespreksvorm waarbij er gestreefd wordt naar consensus. Een debat is een discussievorm waarbij de 3e onafhankelijke partij overtuigd moet worden van jouw standpunt. In een debat wordt de gesprekstijd gelijkmatig verdeeld en beoordeeld de 3e onafhankelijke partij wie er gewonnen heeft. Bij een socratisch gesprek is er geen vooraf bepaalde gesprekstijd en er bestaat geen winnaar. Aan een debat zijn geen regels gebonden, behalve dan de tijd. Bij een socratisch gesprek zijn er regulatieve en constitutieve regels gebonden aan het gesprek. Nog een verschil tussen een socratisch gesprek en een debat is dat een socratisch gesprek gebaseerd is op eigen ervaringen en definities en een debat is gebaseerd op argumenten.
