blog placeholder

Oktober 1962 balanceerde de wereld op het randje van een kernloorlog. Een kernoorlog is een oorlog waarbij de twee strijdende partijen kernwapens tegen elkaar inzetten. Volgens computermodellen zou bij een wereldwijde kernoorlog de mensheid, en zeker de westerse beschaving zoals wij die kennen, uitgeroeid kunnen worden. Als gevolg van de enorme branden zou er zoveel stof in de atmosfeer kunnen komen dat daardoor de atmosfeer zou verduisteren en een paar jaar een nucleaire winter zou heersen. Hierdoor zou er geen landbouw mogelijk zijn en de overlevenden verhongeren. Ook zouden hoge stralingsniveaus eeuwenlang de ecosfeer vervuilen waardoor veel levensvormen zowel op korte als op lange termijn schade zouden kunnen oplopen, met mogelijke verminderde reproductiekansen en hogere mutatiefrequenties. Dit treft dan vooral de grotere diersoorten waaronder de mens. Insecten en knaagdieren zouden dan de nieuwe heersers van de aarde worden.

Afbeelding: http://www.veltmaete.nl/wp-content/gallery/bronnen-gs/zz-mad.jpg

Aanloop naar Cubaanse revolutie

Tot 1959 zou Cuba politiek en economisch zeer sterk van de Verenigde Staten afhankelijk zijn. Van 1926 tot 1933 was Gerardo Machado president. Hij trad meedogenloos op tegen de oppositie, binnen en buiten het congres. De crisis van de jaren dertig bracht het Cubaanse volk nog grotere ellende. Honger en werkloosheid onder het gewone volk waren groter dan ooit. Sergeant Batista en zijn mannen pleegden in 1933 een staatsgreep. Eén van de eerste daden van deze regering was het schrappen van het Platt-amendement (toen Cuba op 20 mei 1902 formeel onafhankelijk werd, diende het zich te schikken naar het Platt-Amendement, dat de Verenigde Staten de toelating gaf in binnenlandse aangelegenheden van Cuba tussen te komen. Bovendien gaf het Amendement de Amerikanen de toelating om op Cuba een basis aan te houden, Guantánamo Bay, vandaag nog altijd in Amerikaanse handen). Vooral de Amerikaanse maffia deed goede zaken in Cuba, ze lieten er hotels, casino’s, bordelen en nachtclubs neerzetten, zodat de Amerikaanse toerist zich er thuis voelde. Tegelijkertijd was 30 procent van de Cubaanse bevolking werkeloos en kon 1/5 deel niet lezen of schrijven. Onderwijs en gezondheidszorg waren er uitsluitend voor de rijken. Tegen die achtergrond nam de oppositie van Batista steeds serieuzer vormen aan, vooral vanuit vakbondskringen en onder de studenten. Vanwege de schijndemocratie onder Batista en het bloedige optreden van de geheime politie bleef er voor hen geen andere weg dan de gewapende opstand. Fidel Castro nam een belangrijke positie in in de strijd tegen de dictatuur. Op 26 juli 1953 leidde Fidel Castro met 119 rebellen het begin in van de Cubaanse revolutie.

Het begin van een wapenwedloop

Fulgencio Batista, de Cubaanse dictator, werd op 24 februari 1959 afgezet door de een goed georganiseerde strijd van rebellen. Fidel Castro was hun leider en kwam dus nu aan de macht. In eerste instantie hadden de Amerikanen Fidel Castro gesteund, maar al snel kwamen ze erachter dat hij van Cuba een communistisch land wilde maken. Hier hadden de Amerikanen geen zin in en ze begonnen zich zorgen te maken. De Verenigde Staten gingen dus de door de rebellen verdreven leiders (die in ballingschap waren gegaan) steunen. Ze probeerde Cuba te ‘bevrijden’ en met de hulp van de Verenigde Staten kwamen de ex-leiders aan in de Varkensbaai in Cuba (invasie bij de Varkensbaai). Dit plan mislukte echter, want de Cubaanse bevolking stond achter Castro en waren niet over te halen weer terug te vallen op de oude leiders. Deze mislukking was een grote nederlaag voor de Amerikanen. John F. Kennedy, toentertijd president van de Verenigde Staten, was er heel boos over dat het mislukt was en was bang dat de wereld hem zag als een zwakke politicus en president. Vandaar dat ze een wapenwedloop op het gebied van raketten begonnen, onder andere met de Sovjet-Unie (figuur 1. Afbeelding: http://socialstudiesandhistoryteachersblog.com/wp-content/uploads/2010/05/cold-war.gif)

Cuba bemoeit zich ermee

Fidel Castro en Che Guevara (een lid van Fidel Castro’s Revolutionaire Beweging van de 26e juli) besloten in te spelen op de slechte verhoudingen tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Ze overtuigden de Sovjet-Unie ervan dat Cuba een prachtige basis voor Russische raketten zou zijn, vanuit Cuba waren namelijk alle belangrijke, grote steden van de Verenigde Staten met de raketten te bereiken. Vanuit Rusland kon dit niet, want de raketten van de Russen konden niet tot aan de Verenigde Staten komen. Dit wisten de Amerikanen ook, want die vlogen eens in de zoveel tijd over de basissen van Rusland, die allemaal bovengronds waren. Zo kon Amerika precies in de gaten houden wat Rusland deed met zijn raketten en hoe de vorderingen waren. Ze verwachtten dus niet dat de Russen ondertussen raketten gingen installeren in Cuba, op verzoek van Fidel Castro. (Het eigenlijke idee van Guevara was overigens om eerst ‘vrienden te worden’ met de Sovjet-Unie, maar vervolgens de raketten van hen te stelen, dit is echter niet gebeurd).

De blokkade

De raketten werden op 5 oktober 1962 door de CIA ontdekt. De Verenigde Staten waren niet van plan de raketten van Sovjet-Unie daar te laten blijven en er meer raketten naar toe te laten komen, dit vergde dringende maatregelen. Daarom besloten ze op 22 oktober 1962 om een blokkade (quarantaine) met marineschepen om Cuba heen te plaatsen en zo de Russische schepen met nieuwe raketten tegen te houden.

De reactie van Chroesjtsjov, de leider van de Sovjet-Unie (opvolger Stalin) was niet van plan om zich zomaar gewonnen te geven. Op 23 oktober verklaarde hij dat hij de blokkade van Cuba zag als een ‘daad van puur banditisme’ en dat Kennedy de wereld zo ‘aan de rand van een atoomoorlog zou brengen’.

Kennedy echter weigert de blokkade op te heffen, ondanks de beschuldigingen van Chroesjtsjov. Chroesjtsjov ziet toch in dat als dit zo blijft hij ook niet verder kan en er misschien wel oorlog uit kan breken. Dus op 26 oktober stuurt hij een brief naar John F. Kennedy en vraagt of deze de blokkade wil opbreken. Alleen onder die voorwaarde zal hij de raketten uit Cuba weghalen en de nieuwe zendingen stopzetten. Kennedy en zijn adviseurs beginnen hierover te vergaderen, maar ondertussen komt er nieuwe brief vanuit de Sovjet-Unie. Er is nog een voorwaarde bijgekomen; Amerika moet nu ook zijn wapens uit Turkije weghalen om de dreiging van de Russische raketten stop te zetten. Geen van de Amerikanen is hier natuurlijk blij mee en ze willen bijna direct gaan aanvallen, maar Kennedy gelukkig niet, hij twijfelt nog. Zo ook zijn broer, Robert Kennedy, die tevens met een slimme oplossing komt. Ze moeten gewoon net doen of ze de tweede brief niet hebben gehad en gelezen en alleen reageren op de eerste. Ze negeren gewoon de tweede eis van Chroesjtsjov. De Sovjet-Unie ging akkoord, de Amerikaanse blokkade om Cuba werd opgeheven en de Russische raketten verdwenen van Cuba. Na 13 dagen was er weer ‘vrede’ tussen deze twee grootmachten, de dreiging om een kernoorlog was voorbij, maar de grote spanning tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten bleef nog bestaan.

Nasleep

De Verenigde Staten en de Sovjet-Unie (en natuurlijk heel de wereld wel een beetje) hebben van deze consternatie kunnen leren. Het mocht echt nooit meer zo ver komen, want dit zou leiden tot desastreuze gevolgen voor de mensheid en de aarde. Bovendien bleek achteraf dat het er op dat moment erger aan toe was dan men dacht. De onderhandelingen vonden dan wel plaats tussen de leiders van beide landen, maar de legergeneraal Pliyey had het bevel over het gebruik van de atoomwapens. Als hij het nodig achtte om aan te vallen, dan mocht hij dit doen. Als Pliyey dit dus gedaan had dan had de Sovjet-Unie hier natuurlijk onmiddellijk op gereageerd door ook zijn kernwapens te gebruiken en had de wereld alsnog in een kernoorlog verkeerd.

Ook kwamen ze later nog achter het volgende:
De Amerikanen gebruikte dieptebommen die een hels lawaai veroorzaakte in de Russische onderzeeërs om hen te dwingen naar boven te komen. De kapitein van de Russische onderzeeër B-59 was psychologisch zo vermoeid van het voortdurende gebeuk op hun boot dat hij al had aangedrongen tot nucleaire actie. Voor deze beslissing had hij de wederzijdse toestemming nodig van twee andere hogere officieren. Eén van deze officieren was Vasiliy Arkhipov. Hij was de enige die tegen het afvuren van de wapens was. Hij wilde rustig naar boven drijven en daar verder wachten op orders uit Moskou (figuur 2. Afbeelding: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Soviet_b-59_submarine.jpg/220px-Soviet_b-59_submarine.jpg)