De rat vormt tegenwoordig geen directe bedreiging meer voor de volksgezondheid. Toch vormt de muskusrat vandaag de dag nog wél een gevaar voor ons mensen… Met het graven van hun ondergrondse gangstelsels, veroorzaken ze verzakkingen van de bodem en kaden. Deze ondergrondse afgravingen zijn een serieuze bedreiging voor onze dijken. Als hierdoor een kade zal afbreken, kunnen de polders onder water lopen. Dit vormt een groot gevaar voor onze bevolking! Niet alleen de schade zal enorm zijn, er kunnen zelfs levensbedreigende situaties uit voort komen.
De rattenvanger
Een rattenvanger is iemand die ratten vangt om de populatie klein te houden. Op het moment is dit beroep zeer beperkt in de tegenwoordig goed ontwikkelde landen. Dit terwijl de rat nog steeds een spoor van vernieling achterlaat. Niet omdat ze een direct gevaar zijn voor onze gezondheid, zoals vroeger met het overdragen van bijvoorbeeld de pest. Tegenwoordig is de muskusrat zeer actief bezig met het vernielen van onze leefomgeving. Nederland laat dit niet gebeuren en daarom is het beroep rattenvanger, in ons land nog steeds een belangrijk, hedendaags beroep. De muskusrattenbestrijding. Het zal voor sommige mensen waarschijnlijk slecht en gemeen lijken. De waarheid is echter, dat in dit beroep iedere werkdag goede daden worden verricht voor onze bevolking en de natuur. Daar kan zelfs de gemiddelde mileuactivist niet tegen op!
De muskusrat
Toen een Tjechische graaf aan het begin van de vorige eeuw een paar pelsdiertjes meenam van zijn jachtreis door Alaska, had hij vast nooit kunnen vermoeden dat deze zich 10 jaar later zó in aantal zouden hebben vermeerderd. 10 jaar later waren het er namelijk zo’n 2 miljoen geworden! Natuurlijk bleven ze niet voor altijd op de graaf zijn buitenverblijf rondhangen. Het beestje wilde er op uit, dit zit hem in zijn bloed. 2 keer per jaar trekken ze er op uit om de geschikte partner te vinden, waar ze zich in de voorjaarstrek mee kunnen voortplanten. De muskusrat begon aan zijn trektocht door heel Europa heen, tot hij in 1941 voor het eerst in het Nederlandse plaatsje Dommel werd gesignaleerd. Vandaag de dag heeft hij van bijna heel Nederland zijn woongebied gemaakt. We hebben er een nieuwe diersoort bij in ons land: de muskusrat. Vooral in de veen- en waterrijke gebieden van Zuid-Drenthe en Noord-Overijssel komt hij veel voor. De bodem is hier zeer geschikt voor het graven van zijn gangen. Nog een reden voor de hoge muskusrattenpopulatie in dat deel van ons land is, dat ons buurland Duitsland niets doet aan de muskusrattenbestrijding. Omdat de muskusrat de gewoonte heeft om gangen en holen te graven in dijken vormt de muskusrat in Nederland een bedreiging voor de veiligheid. Dieren breken hun benen en dijken zakken in. Vooral ’s nachts en in de schemering is hij actief bezig met deze slooppraktijken. De muskusrat kan zich snel in aantal vermeerderen, mede door zijn snelle voortplanting, maar ook omdat hij in deze gebieden weinig tot geen vijanden heeft.
De Nederlandse muskusrattenbestrijding
Door de omvang van de schade die de muskusrat veroorzaakt, is er een officiele commissie ingesteld in Nederland die de bestrijding coördineert. Dit is de LCCM (de Landelijke Coördinatie Commissie Muskusrattenbestrijding). Muskusrattenbestrijders hebben een bijzonder beroep. Inmiddels zijn er in Nederland meer dan 350 rattenvangers werkzaam. Als rattenvanger is een goede kennis van de natuur een vereiste. Ook een goede ervaring en techniek is zeer belangrijk voor een goede uitoefening van dit beroep. Denk alleen al aan het opsporen van de ratten. De leefomgevingen herkennen, sporen die ze achterlaten kunnen traceren, kennis van de paartijden. Hier is de rattenvanger 5 hele werkdagen in de week voor op pad. Ieder in zijn eigen werkgebied. De muskusrat legt onder water enorme afstanden af. De rattenvanger is daarom ook vaak lang onderweg om ze te kunnen traceren. Hierbij maken ze gebruik van bijvoorbeeld fuiken, die in watergangen, duikers en voor bruggen worden geplaatst. Met fuiken wordt ruim 70% van de vangsten gedaan. Dit maakt dat dit tijdrovende karwei, zeker de moeite waard is. Ook al worden de meeste fuiken na plaatsing, ongebruikt weer verwijderd. Deze kunnen namelijk niet hele hele jaar door blijven zitten, door onder andere vuil wat de doorgang verhinderd. In de zomer worden de fuiken ook verwijderd, aangezien dat de periode is voor de muskusrat om jongen te krijgen en in de buurt blijven van hun bouw. In deze gevallen moeten ze weer worden opgespoord en door middel van klemmen worden gevangen. Op verzoek worden er specifieke gebieden onderzocht, nadat mensen dit hebben aangegeven omdat zij schade ondervinden van de muskusrat. De rattenvanger is ervoor om dit probleem op te lossen en het gebied weer veilig te maken. De rattenvanger probeert ten aller tijde te voorkomen, dat er eventuele andere dieren worden gevangen bij hun werkzaamheden. Het is immers hun beroep om de natuur te beschermen! Indien mogelijk worden deze dieren dan ook direct vrijgelaten.
Vaak lost de natuur het zelf op, wanneer er sprake is van een probleem door bijvoorbeeld overbevolking van een bepaalde diersoort. In deze maatschappij wil de mens overal de controle over zien te krijgen. Zelfs over dat ene waar we nou net geen grip op kunnen krijgen, de natuur. Doordat er allerlei diersoorten worden beschermd, kan de natuur niet altijd haar gang gaan. De mens kan de natuur natuurlijk nooit controlen, dat is maar goed ook. We kunnen echter wel het natuurlijk evenwicht verstoren. Problemen die daardoor kunnen ontstaan, in dit geval dus het gevaar op vernieling van onze dijken en daardoor de kans op overstroming van onze gehele leefomgeving, moeten dus worden opgelost door hiervoor opgerichte organisaties/commissies. De muskusrattenbestrijding is hiervan een goed voorbeeld. Dan nóg, zal de mens dit blijven tegenwerken. Er zijn mensen die het puur zien als dierenleed. Als ze meer op de hoogte zouden zijn van de gevolgen die het zou hebben, wanneer de muskusrattenbestrijders ermee op zouden houden. Dan zullen ze misschien ook inzien, dat dit écht in het belang is van de natuur en onze samenleving.
Onderzoeken en bewijzen
De bestrijding is best een gevoelig onderwerp. Om verschillende politieke en biologische redenen moeten een aantal zaken kunnen worden aangetoond. De bestrijding zal altijd vanuit bepaalde kanten worden tegengewerkt. Het is nog niet overduidend genoeg aangetoond, wat het effect van wel of niet bestrijden kan hebben. Vragen als: “Wat is de relatie tussen de populatie-omvang en de omvang van schade?”, worden hier onderzocht en de resultaten worden vastgelegd. Dit kan tot enkele jaren duren, onder andere afhangend van het aantal en de effectiviteit van bestrijders en de klimaatsomstandigheden. Een proef die tweemaal in een bepaald gebied is uitgevoerd, is formeel nog niet voldoende om statistische aantoningen te mogen doen. Er gaat dus behoorlijk wat werk en tijd inzitten. Ook de kosten voor deze proeven en studies lopen jaarlijks behoorlijk op.
U kunt helpen door te melden
U kunt de muskusrattenbestrijding helpen door een melding te maken bij het waterschap, wanneer u een muskus- en/of beverrat ziet of vermoed dat deze aanwezig is.Wanneer het gaat over bruine en/of zwarte ratten, dan kunt u dit melden bij de gemeente. Op internet kunt u de verschillende contactgegevens hiervoor vinden.
