Autobanden komen van bomen. Want de belangrijkste grondstof van een band, rubber, wordt gewonnen uit latex, dat van bomen afkomstig is. Indianen maakten een paar duizend jaar geleden al speelballen van dit wonderlijke goedje. En nu kunnen autobezitters er met wel 400 kilometer per uur op racen, en binnen 70 meter stilstaan. Hoe wordt plakkerig wit boomsap een stevige zwarte autoband?
Huilend hout.
De eerste Europeaan ooit die rubber zag, was waarschijnlijk Christoffel Columbus, tijdens zijn tweede reis naar Midden – Amerika in 1493. Maar al eeuwen daarvoor tapten indianen als de Maya’s wit sap van bomen. Ze sneden stukken bast van de rubberboom. En uit die wond ging de boom melkachtig sap bloeden, dat voor de indianen ca-o-chu werd genoemd: huilend hout. Het franse woord voor rubber, caoutchouc, is van die poëtische naam afgeleid. Nadat het sap in de zon was ingedroogd, bleef een plakkerige consistente stof over. De indianen maakten daar ballen en speelgoed van, ze gebruikten het als betaalmiddel, en ook al om kleding en schoenen waterdicht te maken. Na Columbus’ reis duurde het nog een kleine drie eeuwen voordat men in europa de eerste toepassing van rubber vond.
Jas moest drogen.
In die tijd deed men ook andere proefjes met latex. Net als de indianen wilde men met de stof kleding waterdicht maken. Maar dan moesten wel twee erg vervelende eigenschappen van rubber uitgebannen worden. Want door warmte werd het spul kleverig, en door kou stijf en brokkelig. Het was rond 1800, de tijd dat de moderne scheikunde ontstond, en dus experimenteerde onderzoekers erop los. Ook latex was een geliefd materiaal om te mengen met andere chemische stoffen. De Amerikaan Charles Goodyear zorgde in 1831 voor een doorbraak. ‘het verhaal gaat dat hij latex met zwavel had gemengd, en dat hij daarbij zijn jas insmeerde, vervolgens hing hij zijn jas te drogen voor de kachel. Et voila, door de combinatie van zwavel en warmte, een proces dat vulkanisatie heet, bleek het probleem met kou en warmte opgelost.’ Hoe zit dat? Rubber is een natuurlijke polymeer, een stof die is opgebouwd uit koolstof- en waterstofmoleculen. Door de toevoeging van zwavel ontstaan stevige bruggen tussen de moleculen in het rubber, waardoor die in een lange keten komen te liggen. Vergelijk het met een bord warme spaghetti. Door de warmte verknopen de slierten zich onderling ook nog aan elkaar, vergelijkbaar met koude spaghetti. Door de chemische ‘bewerkingen’ bleef Goodyears jas tegen kou en hitte bestand. Bovendien had hij met rubber een stof ontdekt die later veelvuldig van pas kwam door zijn bijzondere eigenschappen: sterk, stroef, slijtvast, vormvast, buigzaam en elastisch.
