Het Aralmeer is een verzameling waterbekkens dat tot 1960 een groot brakwater meer vormde op de grens van Kazachstan en Karakalpakië[1]. Rond 1921 is de Sovjet Unie begonnen met het voeren van een intensief irrigatiebeleid. Dit irrigatiebeleid werd ingevoerd ten behoeve van de opkomende katoenteelt. Deze katoenteelt leverde werk en inkomen op voor de Sovjet Unie.
Echter, de katoenteelt heeft er voor gezorgd dat het meer voor bijna 75% uitgedroogd dat leidt tot verzilting. Daarnaast is er ook veel landbouwgif gebruikt dat invloed heeft op de kwaliteit van de bodem.
We zien nu dat een groot aantal mensen in de omgeving van het Aralmeer last heeft van gezondheidsproblemen. De vraag is of deze gezondheidsproblemen ontstaan door de omgeving of dat er nog een andere factor in het spel is.
Het Aralmeer
Ongeveer vijftienduizend jaar geleden is de rivier de Amu Darja veranderd van richting. In plaats van te stromen naar de Kaspische Zee stroomde zij naar het laagland van Sarakamsysj. Doordat deze gronden volstroomden met water uit de Amu Darja is het Aralmeer ontstaan. Het meer groeide door het water uit de Amu Darja. Hierdoor kon later ook de noordelijkere rivier de Syr Darja uitmonden in het Aralmeer. Hierdoor werd de watertoevoer vergroot en groeide het meer uiteindelijk tot een van de grootste meren ter wereld. Micklin, P. (2007), http://www.cawater-info.net/aral/index_e.htm Het Aralmeer is tegenwoordig de verzamelnaam van een aantal grote meren, die vroeger een groot meer vormden in Centraal Azië. Vroeger lagen deze verschillende delen aan elkaar. Het meer had een oppervlakte van meer dan 67.000km2. Het waterniveau zat tussen de 50 en de 55meter in. Het meer was ongeveer 38 meter diep, met als grootste dieptepunt 69meter. Het meer had een zoutgehalte van ongeveer 10g/l wat inhoud dat het meer brak water heeft.Het huidige Aralmeer ligt op de grens van Kazachstan en Usbekistan. De waterbekkens die samen het Aralmeer vormen zijn de het Klieine Arlameer en het Grote Aralmeer, dat bestaat uit twee delen. Een heel ondiep deel in het oosten en een diep deel in het westen. De twee delen zijn verbonden door een smalle ‘zeestraat’. Het meer is qua oppervlakte bijna 74% gedaald en bestrijkt nu ongeveer 17. 500m2 en het waterniveau ligt rond de 30 meter. Dit houd in dat het waterniveau ongeveer 20 meter is gedaald. Tot slot is ook het zoutgehalte gestegen tot bijna 100g/l. Micklin, P. (2007).
Gebruik van het Aralmeer
Het Aralmeer werd tot 1960 gebruikt voor visvangst. Veel dropen gelegen aan het meer waren volledig afhankelijk van het Aralmeer. Het was hun primaire bron van voedsel, maar daarnaast ook hun primaire bron voor inkomsten. Deze dorpen leefden van de visserij.Daarnaast waren er dorpen gelegen aan de rivieren de Amu Darja en de Syr Darja. Deze rivieren maakten het mogelijk om landbouw te beoefenen in deze droge gebieden. Zij legden ondergrondse kanalen aan om het water te transporteren van de rivier naar de landbouwvelden. Hierdoor werden de akkers wel bevloeid maar niet doorweekt. Het systeem was erg efficiënt. De akkers werden van onderaf nat gehouden. Dit leidde er tot minder verdamping. Hierdoor hoefde er minder water afgetapt te worden en was er minder verzilting van de akkers. http://www.cawater-info.net/aral/index_e.htm 09-12-2010
Oorsprong van het probleem
In 1921 schrijft Lenin: ‘Meer dan wat dan ook is irrigatie noodzakelijk voor herstel en vernieuwing van het gebied.’ Dit schreef hij over het gebied van het Aralmeer. Vanaf dit moment word er door de Sovjet Unie veel geld gestoken in de katoenteelt rond het Aralmeer. (http://www.marxists.org/archive/lenin/works/1921/apr/14.htm 03-01-2011) De katoenplant is een plant die extreem veel water nodig heeft. Dit leidde er toe dat er steeds meer irrigatiekanalen gegraven werden vanuit het Aralmeer en de rivieren er omheen naar de nieuw aangelegde katoenplantages. De irrigatiekanalen zijn waren van lage kwaliteit. Daardoor werd er veel water verspild en ging het verloren in de droge ondergronden. Daarnaast kwam er zout water op de plantages terecht. Deze verzilting op de plantages leidde er toe dat er nog meer water nodig was. Aarden, M. (1998). Rond 1950 besluit Stalin dat de katoenproductie in het Zuiden van de Sovjet Unie uitgebreid moet worden zodat de katoen geëxporteerd kan worden. Dit leidde er toe dat er intensiever gewerkt moest worden op de katoenplantages en dat er een groot aantal nieuwe katoenplantages bij kwamen. Deze katoenplantages moesten natuurlijk ook van water voorzien worden. Hierdoor steeg de druk op de twee hoofdrivieren van het Aralmeer. Door een steeds intensievere katoenteelt bereikte steeds minder water het Aralmeer. Tussen 1960 en 1970 daalde het waterniveau met ongeveer 20cm per jaar. Tussen 1970 en 1980 gebeurde dit zelfs met 50cm per jaar.
Irrigatie
Doordat er steeds meer irrigatie word gepleegd voor de toenemende katoenteelt worden de rivieren de Amu Darja en de Syr Darja steeds intensiever gebruikt. Hierdoor stroomt er steeds minder water naar het Aralmeer. Hierdoor daalt het waterniveau steeds verder. Dit heeft grote gevolgen voor de dorpen die aan het meer liggen. Door dat het waterniveau daalt is er minder vis. Daarnaast wordt het water steeds zouter omdat de hoeveelheid zout die opgelost is steeds groter wordt. Hierdoor sterven bepaalde vissoorten zelfs uit. Doordat het dalen van het waterniveau steeds sneller gaat komen boten droog te liggen. Hier worden veel vissersdorpen door getroffen. (http://www.cawater-info.net/aral/index_e.htm 09-12-2010) Daarnaast verzilt de bodem van de katoenplantages, door het zout dat in het water zit. Door de verdamping blijft er een laagje zout achter op de grond. Deze zoutkorsten vindt men overal rond het meer terug. Deze zoutkorsten komen doordat het meer verzandde en door de irrigatie. De verzilting van de bodem maakt het kweken van gewassen moeilijker omdat er meer water nodig is. (Grabisch, B. 1999)
Landbouwgif
Voor het verbouwen van katoen is veel water nodig. Maar daarnaast is katoen vatbaar voor ziektes, schimmels en wordt aangevreten door beesten. Om dit te voorkomen maakte de Sovjet Unie gebruik van landbouwgiffen. Hierdoor werd de plant beschermd en was de opbrengst hoger . Daarnaast werden de gronden bemest. Hiervoor werd voornamelijk lachgas (N20) gebruikt. Deze stoffen kwamen door de afwatering van de landbouwgronden terecht in het water dat naar het Aralmeer stroomde. Hierdoor vervuilde zowel de omgeving als het Aralmeer zelf. (Clemens Scheer, et al 2008) De gevolgen van deze vervuiling zijn voornamelijk aan gezondheid gerelateerd. Dit werk dit zal verder uitgewerkt worden in paragraaf 3. Naast deze gezondheidsgevolgen is ook het water in het meer ernstig vervuild. Hierdoor daalde de biodiversiteit en was het water minder geschikt voor irrigatie en drinkwater. (Grabisch, B. 1999)
Gevolgen voor de volksgezondheid
Een groot aantal mensen in het gebied van het Aralmeer hebben last van gezondheidsproblemen. Deze gezondheidsproblemen zijn zowel psychisch als lichamelijk van aard. Zo blijkt dat ongeveer 48% van de bewoners last heeft van emotionele stress die ver boven het gemiddelde uit komt. (Crighton, E.J., Elliot, S.J., Van der Meer, J., Small, I. & Upshur, R. 2003). Dit stressniveau speelt zowel op bij mannen als vrouwen en isoleert zich niet in een etnische groep.
De lichamelijke problemen zijn moeilijker toe te schrijven aan het Aralgebied omdat deze ziektes op meer plekken voorkomen. Echter, aan de gemiddelde levensverwachting is duidelijk af te lezen dat de gezondheid van de bewoners van dit gebied niet op hoog niveau staat. De gemiddelde leeftijdsverwachting is ongeveer 45 jaar. (Small, I., Van der Meer, J. & Upshur, R., 2001). Veel ziektes die voorkomen in het Aralgebied zijn vooral infectieziekten. Deze ziektes bestaan vaak bij gebrek aan schoon en veilig drinkwater en een goede hygiëne. Doordat het meer vervuild is lijden heel veel mensen en kinderen aan tuberculose, hepatitis en diaree.( Small, I., Van der Meer, J. & Upshur, R., 2001).
Tevens leiden veel mensen aan chronische ziektes. Vanwege de slechte gezondheidszorg in dit gebied wordt er vaak geen diagnoses getrokken over de aandoening. Ook leven in dit gebied veel kankerpatiënten. Dit hoge aantal zou eventueel verklaard kunnen worden door het hoge aantal pesticiden in de ondergrond. (Bennion, et al2007). Ook het hoge aantal patiënten met hart- en vaatziekten en leveraandoeningen worden hier aan toegeschreven.
Daarnaast zijn er ook kinderen die ernstige gezondheidsproblemen ondervinden. Naast de bovengenoemde ziektes lijkt astma een probleem te zijn. Wat opvallend is, is dat dit in de zomer een groter probleem is dan in de winter. Dit komt door de droogte die dan optreedt en het vrijkomende stof van de ondergrond. Daarbij komen ook de zoutkorsten van de bodem makkelijker los. Veel kinderen hebben hierdoor last van luchtweginfecties. (Bennion, et al 2007).
Omdat niet alle gezondheidsproblemen exclusief zijn voor dit gebied is er geen onomstotelijk bewijs dat de ziektes komen door de omgeving. Echter, de cijfers liggen zo ver boven het nationaal- en wereldgemiddelde dat er redelijkerwijs aangenomen kan worden dat dit wel het geval is.
