De Duitse componist, dirigent en muziekbeschouwer Johannes Brahms is een relatief sobere toondichters uit de late Romantiek. Zijn belang voor de ontwikkeling van de muziek is groot en wordt nooit betwijfeld. Bovendien genoot hij reeds tijdens zijn leven een grote reputatie, trad hij op in binnen- en buitenland als dirigent en werd zijn mening over muziek alom gerespecteerd.
Brahms was de zoon van een bassist uit het orkest van de opera in Hamburg. Zijn vader probeerde hem musicus te laten worden en gaf hem les in viool en hoorn. Toch trok de piano Brahms het meest. Op 10-jarige leeftijd verzorgde hij zijn eerste optredens en als 14-jarige dirigeerde hij voor het eerst (een koor). Brahms was een tamelijk nuchter mens en een harde werker, die zijn jeugd louter doorbracht met componeren, lesgeven en musiceren. Op 19-jarige leeftijd trok hij rond met de Hongaarse vluchteling en violist Eduard Reményi, die hem de Hongaarse volksmuziek leerde kennen en in contact bracht met een andere violist, Joseph Joachim. Die bleef een levenlang een goede vriend van Brahms.
Kunstenaarspaar
Bovendien bracht de vriendschap met Joachim hem in aanraking met het beroemde kunstenaarspaar Robert en Clara Schumann-Wieck. Robert Schumann, een zeer gerespecteerde musicus, zag het in Brahms zitten en zorgde ervoor dat diens muziek werd uitgegeven. Bovendien was Schumann een vooraanstaand criticus, die zijn protegé in een veel gelezen muziekblad de hemel in prees. Hiermee kreeg de muziekwereld oog voor de jonge Brahms, die altijd met Schumann en Clara bevriend zou blijven. Brahms zou nooit trouwen, maar in verschillende notities die van hem gevonden zijn sprak hij liefdevol over de (veel oudere) Clara.
Reputatie
Brahms werd door heel Europa gerespecteerd. Ook in Nederland, waar hij enkele zomers doorbracht, kreeg hij erelidmaatschappen, zoals ook in onder meer Parijs, Zürich en Wenen. Hij werd dan ook vaak om zijn mening gevraagd over muziek en had dan vaak heel zinnig commentaar. Bekend is zijn uitspraak over de wals ‘An der schönen blauen Donau’ van Johann Strauss, waarover hij zei: ‘Leider nicht von Johannes Brahms’. Hij was voorts een bewonderaar van Wagner, hoewel de bombastische stijl van deze tijdgenoot ver weg staat van Brahms’ eigen werk. Vandaag de dag wordt Brahms niet minder bewonderd dan bij zijn leven. Hij wordt bezien als een belangrijke componist, die aan de romantiek een heel eigen toon toevoegde.
Werk
Brahms schreef vier symfonieën die ook alle vier nog regelmatig in de concertzalen te horen zijn. Daarnaast is de Academische Festouverture, met een studentenlied als thema, wellicht zijn bekendste werk, hoewel ook zijn Hongaarse Dansen en viool- en pianoconcerten veelvuldig te beluisteren zijn. Ook voor zangstem was Brahms actief. Ein Deutsches Requiem is daarvan een voorbeeld, dat een van de weinige protestante requiems is uit de muziekgeschiedenis. Ook de Alt-rapsodie is een werk dat genoemd moet worden. Daarnaast schreef Brahms, die na een rijk leven aan leverkanker overleed, werk voor kleine bezetting (kwartetten, sextetten etc.)
