Er zijn veel verschillende filosofen, veel beroemde denkbeelden en geweldige filosofische werken. Maar wat vindt de reguliere student? Na een verdieping in het boek ‘van gedachten wisselen’ door Richard de Brabander vertel ik over mijn visie op de uitlatingen van Locke en Hobbes over de invloed van de overheid op de burger. Dit uitgewerkte betoog levert hopelijk een goed beeld op van zowel een pessimistische, optimistische als ronduit naïeve mening van een hedendaagse student.
Ferm en daadkrachtig?
24 december jl. moest ik voor de aanvraag van een nieuwe identiteitskaart in het gemeentehuis verschijnen. Tot mijn volste verbazing werd er een kastje voor mijn neus gezet met ter verduidelijking de vraag: “Wilt u uw linkerwijsvinger op het schermpje plaatsen?” Verbaasd en geïnteresseerd keek ik de persoon aan van wie de stem afkomstig was -dit was nieuw voor mij-, waarop deze uitlegde dat vingerafdrukken vanaf nu worden verwerkt in de identiteitskaart. Kan dit wel? Ja! In dit deel van het essay zal ik mijn mening uiteenzetten wat betreft de invloed van de overheid op de burger. Waarom zouden we terugschrikken van extra veiligheid in deze ontspoorde samenleving, wie niets heeft misdaan heeft toch niets te verbergen? Wanneer men enkele jaren geleden vingerafdrukken hadden afgenomen, hadden er wellicht meerdere inbraken etc. opgelost kunnen worden, inclusief één bij mij thuis. Maar hoe zit het dan met de zelfverantwoordelijkheid van de burger? Zijn mensen slecht in staat zelf verantwoordelijk te zijn en kunnen zij niet omgaan met de vrijheid die ze krijgen? Op deze vragen vindt u in dit deel van het essay een antwoord.
WIE NIETS HEEFT MISDAAN HEEFT NIETS TE VERBERGEN
We leven vandaag de dag in een paranoïde samenleving, velen kijken over hun schouder en genoeg mensen kijken met de nodige argwaan naar onze regering. Hobbes zegt: ‘Geluk is een eindeloze beweging van verlangen. Want zodra we bezitten waarnaar we verlangen, houdt het verlangen op te bestaan. Daarom willen we steeds meer en nemen we geen genoegen met wat we hebben.’ Mensen hebben een eindeloze drang steeds meer te willen. Niet iedereen leeft volgens de regel van Locke: ‘We mogen nemen wat voor ons zelfbehoud en levensonderhoud noodzakelijk is. Eigenen we ons meer toe, dan mogen anderen dat teveel van ons afnemen.’ Zo werkt het niet meer in de huidige samenleving. We pakken wat we pakken kunnen voordat de andere 484 mensen per vierkante kilometer[1] het te pakken hebben. Hobbes: ‘Er zullen altijd mensen zijn die mij mijn eigendommen willen afnemen en die zich niet aan de natuurwetten houden’. Dit leidt tot criminaliteit, en niet alleen diefstal. De overheid probeert hier iets op te verzinnen in ons eigen belang. De veiligheid moet worden vergroot, dit doen we door meer blauw op straat te zetten, vingerafdrukken te verwerken in microchips, etc.
Waarom zouden we moeilijk doen over extra veiligheid als deze ten behoeve is van onszelf. Door allerlei complottheorieën, films als ‘Zeitgeist’ en columns worden we gewaarschuwd. Kijk uit, de overheid houdt je in de gaten! Wat is het grote probleem, alleen maar goed toch, zolang we niet op onze wc worden gevolgd door camera’s vind ik het allemaal prima. Wie drugs dealt, van plan is een vliegtuig op te blazen of gewoon even wat geld wil stelen bij de lokale bank, die mag bang zijn voor de nieuwe maatregelen. De rest dient gewoon te schikken en te slikken.
ZELFVERANTWOORDELIJKHEID!
Mensen houden er verschillende opvattingen op na over wat nu precies zelfverantwoordelijkheid is. Hier heeft ieder een eigen invulling voor. ‘Ik bepaal zelf wel of ik mijn gordel aan wil doen of niet, en als ik dat niet wil krijg ik nog een boete ook, mijn leven, mijn risico!’ zei mijn moeder eens opstandig toen we in de auto zaten. Ben je verantwoordelijk voor je eigen leven? Ja, in feite wel. Euthanasie wordt verboden, iedereen deinst terug van een zelfmoord, maar waarom? We hebben toch allemaal de vrijheid om over ons eigen leven de regie te houden. Wat ieder op het hart wordt gedrukt -zelfs in de grondwet- is het feit dat we in eerste instantie niet de vrijheid van de ander mogen inperken of deze mogen schaden. Volgens de dikke van Dale betekend vrijheid ‘het vrij-zijn; onafhankelijkheid'[2]. Als dit de definitie is van vrijheid, wil dat zeggen dat de vrijheid is gestorven bij de geboorte van de eerste mens. Moet je nagaan hoe dit eruit ziet met bijna 7 miljard mensen.[3] Iedereen is afhankelijk. Aangezien het leven te kort is om ons zorgen te maken over die andere miljarden mensen, houden we het maar bij onszelf waarmee we terugkomen op de zelfverantwoordelijkheid. Wanneer iedereen zich gewoon druk zou maken om zichzelf en andere bemoeials zou wegwuiven zou het een stuk makkelijker zijn, weg met de overheid.
MENSEN ZIJN BLIJKBAAR SLECHT IN STAAT ZELF VERANTWOORDELIJK TE ZIJN
Maar is dit wel zo? Verandert dit standpunt wanneer we kijken naar TBS-ers, mensen die ontoerekeningsvatbaar zijn zoals mijn biologische vader? Ik zou voor geen goud willen dat die zelfverantwoordelijk zou zijn, dat zou alles goedpraten! Mensen zijn niet in staat zelf hun verantwoordelijkheid te nemen, mensen hebben richtlijnen nodig, een overheid, die d.m.v. regels en wetten bepaald waar onze grenzen qua ‘vrijheid’ en ‘zelfverantwoordelijkheid’ liggen. Hobbes: ‘Het is in ons eigen belang ons recht op vrijheid op te geven. Gezien het natuurlijke streven naar macht is het eerder regel dan uitzondering dat we het contract verbreken wanneer dat in ons voordeel is. Daarom moeten we niet alleen afstand doen van onze natuurlijke recht op vrijheid, maar moeten we het tegelijkertijd overdragen aan een soevereine macht.’ Geen soevereine macht in Nederland, maar wel iemand die onze vrijheid in de hand houdt. Dus toen de vrouw achter de balie vroeg of ik mijn linkerwijsvinger op het schermpje wilde plaatsen deed ik dat zonder te morren.
[1] www.rivm.nl/vtv/object…/o4671n16911.html betr; Nederland
[2] http://www.vandale.nl/vandale/opzoeken/woordenboek/?zoekwoord=vrijheid
[3] http://users.telenet.be/annette-guy/calc/wereldOdon.htm
