Als burger in de samenleving heb je recht op goede voorlichting en correcte informatie. Ik kan me dan ook buitengewoon storen aan nieuwsberichten met halve of hele onwaarheden, berichten die bewust onvolledig of misleidend zijn. Of berichten die zich baseren op geen enkele bron, behalve de dikke duim van de schrijver. En bovendien is het gevaarlijk.
Beslissingen
We nemen door de dag heen heel wat beslissingen. Sommige daarvan zijn klein en nauwelijks van belang, andere hebben een grotere impact op onszelf en op de manier waarop we leven. We laten ons bij onze beslissingen bewust en onbewust leiden door informatie, meningen en gevoelens. Niet alleen van onszelf, maar ook van de mensen om ons heen. En via alle soorten van media. Dat alles heeft gevolgen voor de manier waarop we handelen, de manier waarop we naar onze omgeving kijken, de manier waarop we ons leven ervaren.
Bewuste beïnvloeding
Zodra onze informatie komt van overduidelijke reclame-uitingen in de krant of op televisie zijn we meestal voldoende op onze hoede. Hoewel, er worden soms producten aangeprezen met teksten die de kritische kijker, lezer of luisteraar de wenkbrauwen doet fronsen. Maar over het algemeen weten we heel goed dat we tijdens het bekijken van een reclame beïnvloed worden om een bepaald product aan te schaffen. We worden op dit moment bewust, maar tegelijk ook onbewust, aangespoord in de buidel te tasten en voor een bepaald product te kiezen.
Krant en nieuwsuitzendingen
Bij reclame van producten zijn we ons ervan bewust wie ons beïnvloedt en waarom. Ofwel, het is de fabrikant en hij wil ons wat verkopen. Het is zijn belang dat we vervolgens ons geld aan hem en zijn producten besteden. Dat is helaas niet altijd duidelijk. Televisie-uitzendingen en berichten in gedrukte media proberen je te informeren en ze zeggen dat ze dat zo zorgvuldig en compleet mogelijk doen. Gaat het om nieuws- en actualiteitenprogramma’s, dan worden vaak feiten gepresenteerd. Je mag hopen, dat de feiten zijn gecontroleerd en onderzocht vóór de eruit getrokken conclusies als waarheid worden gepresenteerd. Bovendien moet je jezelf ook hier afvragen wat het belang is van degene die het nieuws brengt. Dan bedoel ik niet de nieuwslezer, maar de televisiezender of de krant. Een voorbeeld. Als de nieuwszender een grote sponsor heeft in de wereld van de wasmiddelen, dan is het heel goed mogelijk dat berichten over wasmiddelen gunstiger worden gepresenteerd dan andere producten. Want ook hier is er sprake van een belang, de sponsor wil uiteindelijk ook geld verdienen.
Social media
De groep mensen die zich enkel en alleen door de social media laat informeren over gebeurtenissen inde samenleving, of alleen door fora, boeken en bijeenkomsten van één partij, loopt het duidelijke risico om onvolledig geïnformeerd te zijn. En ook hier kun je afvragen wat het belang is van degene die de informatie verstrekt. Je ziet bijvoorbeeld op Facebook berichten voorbij komen waarin een bepaald vermeend onrecht wordt benoemd, met vervolgens de opdracht ‘deel dit met iedereen’. Oppervlakkig gezien is het onrecht echt, en hemeltergend en is het begrijpelijk dat je de ‘deel’-knop in een reflex hebt aangeklikt. Maar je moet je afvragen wie het bericht oorspronkelijk heeft geplaatst en met welke bedoeling. Het gaat maar zelden om het afgebeelde onrecht. In veel gevallen heeft de oorspronkelijke poster van het bericht er een financieel voordeel van als je het bericht veel deelt. De pagina die naar het bericht verwijst ontvangt namelijk door je deelactie meer bezoek en meer reclame-inkomsten.
Kortom
Als je informatie opvraagt is het goed de bronnen na te gaan en je af te vragen of er een partij is die belang heeft bij het verspreiden van die informatie. Stel je oordeel uit tot je meerdere kanten van de zaak hebt bekeken. Wie zich enkel baseert op één bron en blindelings accepteert dat een ander altijd gelijk heeft geeft in feite zijn eigen oordeel in handen van een ander. En dat is gevaarlijk, want voor je het weet is de wereld om je heen veranderd. En dat hoeft dan niet in je voordeel te zijn.
