Het is een vraag die iedere hondenliefhebber zich wil eens gesteld heeft. En als ze niet denken, hoe zit dat dan? Wat betekent dat? Wat gebeurt er dan in hun kop?
Een hond reageert vaak impulief. Er gebeurt iets, een geluid van een andere hond bijvoorbeeld, en hij gaat staan blaffen. Een reu ruikt een teefje en gaat er achteraan. Hij ruikt eten en komt er meteen op af. Wij interpreteren dat als enthousiasme. Dit soort dingen zijn mogelijk zonder te denken. De hond reageert op impulsen. Soms is de context belangrijk, bijvoorbeeld hoe groot zijn honger is. Als hij net gegeten heeft, zal hij misschien niet op de geur van voedsel afkomen. Maar het blijft een impuls.
Mensen zeggen soms: “Ze kunnen niet denken, het zijn impulsen.” Het is waar dat ze impulsief reageren op geluiden en geuren, maar daarmee is het niet gezegd dat ze niet denken. Ik reageer ook vaak impulsief en ik kan denken.
De vraag is: Kunnen honden denken, of reageren ze alleen maar op impulsen, dus als een automaatje.
Iedere ochtend laat het vrouwtje de hond uit. Vrijdag is de enige door-de-weekse dag dat de kinderen ’s ochtends in huis zijn en vroeg weg gaan. De baas brengt ze dan met de auto naar school. Macho, zo heet onze hond, is iedere vrijdag onrustig tijdens de wandeling, hij trekt om vlug weer naar huis te gaan. Ziet hij dat de auto weg is, dan is het over. Hij protesteert altijd (boos blaffen) als een van ons of de kinderen weg gaat. Is iemand eenmaal uit zicht, dan is het over. Hij legt zich er dan kennelijk bij neer, of hij is het vergeten (zou je ook kunnen denken). Als de auto weg is, doet hij dus hetzelfde als wanneer hij klaar is met blaffen.
Komen het vrouwtje en Macho bij huis en hij ziet de auto staan, dan loopt hij blij naar binnen. Dat moet wel betekenen dat hij weet dat de kinderen en de baas er nog zijn.
Dit kun je niet verklaren met impulsen. De prikkel – de auto staat er – roept op de dag dat de kinderen in huis zijn een andere reactie uit dan op andere dagen, terwijl de prikkel hetzelfde is. De context is op vrijdag anders, maar die context zit dan in Macho: zijn onrust of zijn geheugen dat de kinderen thuis waren.
Mocht je niet overtuigd zijn door onze interpretatie van boos blaffen of al dan niet blij naar binnen lopen; dan heb ik nog een voorbeeld.
Macho is bij het vrouwtje in de slaapkamer. Onze slaapkamer is op de begane grond en heeft een deur met een hondeluikje naar de tuin. Het licht is in de rest van het huis al uit. Ik loop weg uit de slaapkamer en doe de deur dicht. Ik open de schuifdeur van de gang naar de kamer. Macho hoort dat geluid en gaat door het hondeluikje naar buiten, loopt buiten naar de kamer om daar voor het raam te gaan staan kijken.
De prikkel is het geluid van de schuifdeur. De context is dat de baas niet in de slaapkamer is. Hij komt nu naar de kamer gerend. Dat doet hij niet, als ik als laatste uit de kamer kom om naar bed te gaan. Terwijl in dat geval de impuls en de context hetzelfde zijn: geluid schuifdeur, baas niet aanwezig.
In het geval dat ik uit de slaapkamer wegliep, weet hij door het geluid van de deur dat ik in de kamer moet zijn.
Uit deze voorbeelden blijkt dat Macho conclusies kan trekken over waar wij zijn, zonder dat hij ons direct waarneemt. In het eerste voorbeeld weet hij of de baas en de kinderen nog thuis zijn, zonder dat hij ons ziet, hoort of ruikt. In het tweede voorbeeld weet hij waar de baas is, zonder dat hij de baas ziet, terwijl het geluid op zich niet aangeeft aan welke kant van de deur de baas zich bevindt.
Wetenschappelijk zou je een gecontroleerd experiment moeten uitvoeren om harde conclusies te mogen trekken, maar voor mij is het duidelijk dat Macho uit de dingen die hij ziet of hoort, kan opmaken waar wij zijn, zonder dat hij ons zelf ziet, hoort of ruikt. Dit is meer dan reageren op impulsen.
Macho kan conclusies trekken over waar wij zijn, zonder dat hij ons direct waarneemt. Dat noem ik denken.
