Het is nu een jaar of drie geleden dat ik met mijn zoon van 14 naar de film “The Dark Knight” ben geweest. Het was de nieuwste Batman film en het was voor het eerst dat een Batman film van de Nederlandse stichting Kijkwijzer de beoordeling 16 plus kreeg. Dit was des te bijzonder omdat de Amerikaanse Motion Picture Association of America en de Britse kijkwijzerdienst deze film geschikt vonden voor kinderen vanaf 13 jaar. Na het zien van de film begon ik te begrijpen wat de uiteindelijke reden voor de Nederlandse stichting Kijkwijzer was geweest om de film een 16 plus beoordeling te geven. De rode draad in de film is namelijk dat aan het begin van de film Dent Harvey de meest rechtvaardige, goudeerlijke, betrouwbare persoon ter wereld is, die als hoofdofficier alles op alles zet om alle misdadigers achter slot en grendel te krijgen maar dat deze zelfde Dent Harvey door het gruwelijke verlies van zijn geliefde aan het eind van de film veranderd in een meedogenloze, koelbloedige moordenaar die iedereen, door wiens fout zijn vriendin was opgeblazen, koelbloedig om het leven brengt. Aan het eind van de film doodt Batman uiteindelijk Dent Harvey maar neemt hij de schuld van alle door Dent Harvey begane moorden op zich om het beeld van de ultieme rechtvaardigheid, eerlijkheid en betrouwbaarheid wat de mensen van Dent Harvey hadden niet te bezoedelen. Hij doet dit omdat hij beseft dat er bij de rechtvaardige, goudeerlijke, betrouwbare Dent Harvey van binnen iets knapte door de gruwelijke dood van zijn vriendin en omdat als de mensen zouden vernemen dat hun toonbeeld van rechtvaardigheid, eerlijkheid en betrouwbaarheid in een koelbloedige moordenaar was veranderd ze alle hoop in het leven zou worden ontnomen omdat ook zij zouden beseffen dat ieder mens, door omstandigheden, in een koelbloedige moordenaar kan veranderen. Dezelfde reden die Batman in de film had om de mensen te beschermen had de stichting kijkwijzer dus om de minimum leeftijd van de film op 16 plus vast te stellen.
Ook ik ben een potentiële moordenaar:
Toen we uit de film kwamen hield ik de rest van de avond dat beklemmende gevoel door het confronterende thema van de film. Gelukkig was mijn zoon er heel luchtig onder en kon ik geen merkbaar effect aan hem merken. Ik denk er echter nog regelmatig aan terug. Ik beschouw mijzelf namelijk ook als rechtvaardig, eerlijk en betrouwbaar. Maar ik weet ook zeker dat ik degene, die mijn vrouw en kinderen met de dood zou bedreigen, zonder ook maar een moment te aarzelen, en zonder berouw achteraf, een kogel door zijn of haar hoofd zou jagen.
Ieder mens potentiële moordenaar:
Als u bovenstaande heeft gelezen moet u eens eerlijk bij u zelf te rade gaan. Wat zou u doen als iemand je man of vrouw en kinderen met de dood zou bedreigen. Ik durf te zeggen dat ieder mens in deze situatie zonder aarzelen de belager zou doodschieten. Ieder mens is dus, onder bepaalde omstandigheden, een moordenaar. Ik denk dat ook niemand degene die zijn gezin beschermt zal veroordelen maar waar ligt de grens.
Dodelijke gehoorzaamheid:
Het blijkt ook dat nagenoeg iedereen door een autoriteit die hen weet te overtuigen van de noodzaak tot het doden van andere mensen is aan te zetten. Dat dit niet alleen door een echte autoriteit als een democratische regering bewerkstelligd kan worden heeft de Amerikaanse wetenschapper Stanley Milgram, in de jaren 70 van de vorige eeuw, bewezen met een, letterlijk, schokkend experiment. In dit experiment liet hij de proefpersoon vragen stellen aan een zogenaamde tweede proefpersoon (waarvan de eerste persoon niet wist dat het in werkelijkheid echter een acteur was), in een andere ruimte. Bij een verkeerd antwoord moest de tweede proefpersoon een stroomschok van oplopende sterkte worden toegediend, zogenaamd om onderzoek te doen naar leren onder druk. Wat de eerste persoon echter niet wist was dat Het onderzoek in werkelijkheid ging over de invloed van autoriteit, en of de autoriteit van een onderzoeker iemand er toe kon zetten om zijn morele grenzen te overschrijden. De conclusie van dit experiment was schokkend: zo’n 80 procent van de proefpersonen ging door tot een dodelijk niveau van stroomsterkte. Hierbij wordt steeds met nadruk in het verslag steeds vermeld dat de proefpersoon echt niet wist dat er in werkelijkheid geen stroomschokken werden toegediend: de acteur (zgn. tweede proefpersoon) simuleerde pijn. Ook hieruit volgt dus helaas de conclusie dat iedereen in potentie een moordenaar is.
