Zo’n 2 eeuwen geleden werd de Eerste Kamer opgericht. Niet in het belang van het volk, maar in het belang van de koning. De koning stelde zelf de meestal van adel afkomstige leden aan die in de Eerste Kamer zaten. De koning kon door deze mensen zelf aan te stellen zijn macht aanzienlijk vergroten. In 1848 werd dit aangepast; de leden in de Eerste Kamer werden geleidelijk aan steeds meer gekozen door het volk, via een getrapt kiesstelsel.
Anno 2012 is er behalve de invoering van het actieve en passieve kiesrecht weinig verandert met betrekking tot de Eerste Kamer. Nog steeds zorgt de Eerste Kamer er voor dat de wetgeving en daarmee de besluitvorming langer duurt dan nodig is, hierdoor worden vaak belangrijke wetsvoorstellen die al goedgekeurd zijn door de direct gekozen meerderheid in de Tweede Kamer, oneindig lang naast de Grondwet gelegd. Denk bijvoorbeeld aan het besluit dat moest worden genomen of er nou wel of niet een basisverzekering ingevoerd moest worden. In 1974 was er al geprobeerd deze wet in te voeren, maar -mede door besluitvorming in de Eerste Kamer- kwam pas in 2004 het wetsvoorstel door de Tweede Kamer, waarna het nog een dikke 2 jaar duurde voordat het voorstel eindelijk door de Eerste Kamer heen was.
Een ander voorbeeld waarin duidelijk wordt dat de Eerste Kamer de besluitvorming in Nederland behalve vertraagd, er ook voor zorgt dat de democratie ver te zoeken is.
In de Tweede Kamer wordt het wetsvoorstel aangenomen dat er een digitaal patiëntendossier mag worden uitgewisseld tussen verschillende artsen. Vervolgens gaat dit plan naar de Eerste Kamer, waar gecontroleerd wordt of het al dan niet strijdig is met de Grondwet en of er niet fouten in de uitvoerbaarheid of haalbaarheid zitten in het wetsvoorstel. Na een aantal maanden is het wetsvoorstel toch afgewezen, omdat het een schending van privacy voor de burger zou veroorzaken. Een hoop tijdverspilling. Immers, de Tweede Kamer had gemakkelijk zelf kunnen bedenken dat dit wetsvoorstel niet uit te voeren was.
Ook is het vreemd dat dit voorstel al goedgekeurd is door de Tweede Kamer, en vervolgens wordt afgekeurd door de Eerste Kamer. Dit, omdat de meerderheid van de Tweede Kamer voor dit voorstel is, de direct gekozen Kamer, die dus gezien kan worden als de stem van het volk. Als de meerderheid van de Tweede Kamer voor een bepaald wetsvoorstel is, is het vreemd dat dit door een aantal indirect gekozen oude mannetjes (en inmiddels ook een paar vrouwtjes) in de Eerste Kamer weer kan worden afgekeurd.
Behalve deze vertraging en ondemocratische besluitvorming die zich in de Eerste Kamer voordoet, is ook de manier waarop de Eerste Kamer gekozen wordt ondemocratisch te noemen. Immers, landelijke politieke verhoudingen geven niet meer de doorslag over de samenstelling van de senaat in de Eerste Kamer. De Eerste Kamer wordt immers via getrapte verkiezingen gekozen , waarbij het opvalt dat de Eerste Kamer bij de Provinciale Statenverkiezingen eigenlijk altijd rechts veel beter scoort, zelfs als dit in de Tweede Kamer niet het geval is.
Een ander groot, onoplosbaar probleem in de eerste kamer, zit het hem in het feit dat de senaat eigenlijk vanuit een juridisch, liefst zo´n objectief en onafhankelijk mogelijk oogpunt zou moeten handelen. Dit is praktisch onmogelijk, omdat de senatoren zelf immers altijd de belangen van hun eigen partij in de Tweede Kamer in hun achterhoofd houden. Dit zorgt er op zijn beurt dan weer voor dat de Eerste Kamer eigenlijk niet zo heel onafhankelijk meer is, hoe kalmpjes de oude senatoren er ook bij zitten in de Eerste Kamer. De eigenlijke functie van de eerste kamer –onafhankelijkheid en objectiviteit- valt hier dan ook grotendeels mee weg.
De Eerste Kamer zou de regering eigenlijk moeten controleren, terwijl de praktijk uitwijst dat de Eerste Kamer de rechten die het hiervoor heeft gekregen, niet of nauwelijks gebruikt. Het recht van interpelleren wordt nauwelijks in gebruik genomen, en het recht om vragen te stellen of een enquête op te stellen wordt ook zeer zelden gebruikt. Duidelijk is, dat ook de zo goedbedoelde extra controle (dan bedoel ik vooral de controle over de regering) helemaal geen zin heeft, en een groot deel van de functies van de Eerste Kamer wegvalt.
Ik kom nog even terug op het juridische gedeelte waar de Eerste Kamer zich vooral mee bezig zou moeten houden. De Eerste Kamer moet er immers voor zorgen dat alle wetsvoorstellen voldoen aan de Grondwet en de Eerste Kamer dan controleert, waar nodig , de haalbaarheid en uitvoerbaarheid van de wetsvoorstellen die door een meerderheid in de Tweede Kamer reeds is goedgekeurd.
De vraag is, of de Eerste Kamer wel over het juiste systeem beschikt om op een objectieve, onafhankelijke manier te kijken naar wetsvoorstellen. Met name omdat zij vooral uit belang voor de landelijke politiek (lees: hun partij in de Tweede Kamer) handelt, ontstaan er gemakkelijk problemen met betrekking tot het juridische gedeelte die juist zo kenmerkend zou moeten zijn voor de Eerste Kamer. Hierdoor kan het gebeuren dat bepaalde wetsvoorstellen die juridisch niet verantwoord zouden moeten zijn, toch door de Eerste Kamer heen komen. Of dat bepaalde wetsvoorstellen die juridisch wel ‘mogelijk’ en uitvoerbaar zijn, toch niet worden doorgevoerd vanwege de politieke voorkeur van hun eigen partij die senatoren altijd in hun achterhoofd houden.
Nou kan je natuurlijk zeggen dat de Eerste Kamer zelfs als het niet helemaal functioneert, niet kan worden weggedacht uit de politieke besluitvorming in Nederland, omdat geen enkel ander politiek orgaan de functie van de Eerste Kamer zou kunnen overnemen.
Maar de taak van de Eerste Kamer kan gemakkelijk overgenomen worden door praktijkdeskundigen en juristen, die in staat zijn onafhankelijk te kijken naar de uitvoerbaarheid en haalbaarheid van bepaalde wetsvoorstellen, in de Tweede Kamer aan te stellen. Ook zijn er genoeg Europese landen die ook geen Eerste Kamer, geen senaat hebben. Neem bijvoorbeeld Denemarken, Zweden en Luxemburg. Deze landen staan niet bekend om hun chaotische besluitvorming, zonder de Eerste Kamer lijken deze landen beter te functioneren dan landen met Eerste Kamer.
Samengevat; De Eerste Kamer moet afgeschaft worden omdat het een totaal overbodig systeem is, die niet leidt tot verbetering, maar tot vertraging van de politieke besluitvorming. De functie van dit politieke orgaan is onafhankelijk te kijken naar wetsvoorstellen, toch gebeurt dit niet. De senatoren handelen naar het belang voor hun partij (in de Tweede Kamer), wat de zogenaamd onafhankelijke en objectieve functie van de Eerste Kamer niet ten goede komt. Bovendien zijn er voorbeelden van landen waarin ook geen senaat is, die prima functioneren. De Eerste Kamer is bovendien geldverspillend, omdat door de Tweede Kamer ook al gemakkelijk vast te stellen is, of een wetsvoorstel al dan niet strijdig is met de grondwet. De controle met behulp van bijvoorbeeld het recht van enquête die de Eerste Kamer uitvoert over de regering wordt niet gebruikt.
Afschaffen dus, dat vertragend politiek orgaan, lang leve de 21e eeuw!
