Ladri di biciclette is het meesterwerk van Vittorio de Sica. In dit artikel ga ik in op de inhoud van de film en de kenmerken van het neorealisme.
Film: Ladri di biciclette
Regisseur: Vittorio De Sica
Jaartal: 1948
De film Ladri di biciclette (letterlijk: fietsendieven) speelt net na de Tweede Wereldoorlog, in een tijd van grote werkloosheid. De Romeinse Antonio Ricci krijgt een baantje als afficheplakker aangeboden dat hij niet zonder fiets kan doen, maar deze heeft hij eerder moeten verkopen om aan geld voor eten te komen. Omdat het baantje zo belangrijk is verkoopt zijn vrouw Maria hun lakens en kan de fiets teruggekocht worden. De fiets wordt tijdens het werk echter gestolen en nu wordt zijn enorme waarde duidelijk. Aangifte doen bij politie heeft geen enkele zin. Hij moet zijn fiets zelf maar zoeken. Zodoende proberen vader en zoon samen de fiets terug te vinden en als dat niet lukt steelt Antonio als laatste wanhoopspoging zelf een fiets, maar wordt te pakken genomen.
Deze neorealistische film geeft goed de rampzalige toestand weer die net na de Tweede Wereldoorlog heerst. De psychologische gevolgen van de armoede onder de mensen wordt geschetst; mensen hebben een egoïstische, vijandige en jaloers houding jegens elkaar. Uit de film spreekt goed de eenzaamheid die voortvloeit uit de armoede in het land: het is ieder voor zich. Elk mens moet voor zijn eigen brood zien te zorgen: hij staat er alleen voor en kan alleen zichzelf vertrouwen. De sfeer die geschetst wordt is een van armoede: veel bedelende straatmuzikanten op straat, krijsende baby’s, geschreeuw op straat en werkloze burgers die uit verveling de hele dag op straat hangen.
Een belangrijk kenmerk van het neorealisme is dat het een soort middenweg tracht te vinden tussen een documentaire en een drama. Op realistische wijze wordt getracht de situatie weer te geven van de tijd, hoewel er natuurlijk gezocht is naar de juiste composities om de film fraaier te laten maken. Er wordt veel gebruik gemaakt van close-ups om de emoties op de gezichten van de inwoners vast te leggen: de wanhoop en de verslagenheid spreekt uit hun ogen. De muziek op de achtergrond is uiterst droevig, de omgeving is armoedig en kaal.
Dat de film zoveel succes heeft ook in het buitenland, zal er misschien aan liggen dat de film niet alleen een drama is over werkloosheid maar verder gaat. Het is een film over eenzaamheid en de bewustwording daarvan. De waarde van dingen wordt opnieuw bekeken. Een fiets is in deze tijd iets vanzelfsprekends, maar in de tijd van de film kon een fiets je redding betekenen.
Ladri di biciclette is een prachtige en ontroerende film en bevat vele tranenopwekkende scènes. Een voorbeeld: op een zeker ogenblik ziet Antonio de dief van zijn fiets met een oude man praten. Als hij de dief niet meer in kan halen probeert hij informatie te krijgen van deze man. Deze weigert ook maar iets los te laten. Vader en zoon volgen de man en blijven aandringen, hem zelfs ondervragend in een overvolle kerk. Als de man eindelijk zegt mee te werken raken ze hem kwijt, waarna ze radeloos door de kerk stormen en tenslotte buiten worden gezet. Wanneer vader en zoon vervolgens een waarzegster raadplegen over de gestolen fiets, weet deze hen te melden dat ze de fiets of wel meteen terug zullen vinden of nooit meer. Als Antonio daarop de dief ziet dreigt hij deze te vermoorden als hij de fiets niet onmiddellijk teruggeeft. Maar de mensen die op straat hangen verdedigen de dief en verlenen Antonio geen enkele steun. Zelfs de politie houdt zich afzijdig. Antonio wordt zich er dat moment van bewust dat hij machteloos staat en probeert dan zelf een fiets te stelen.
De meest droevige scène is misschien wel het ogenblik dat de vader zijn zoontje heeft geslagen en door zo’n schuldgevoel wordt overvallen dat hij zijn zoontje meeneemt om van zijn laatste centen te gaan eten in een restaurant. Daar nemen ze een toast mozzarella en wijn. Aan de tafel tegenover hen is een rijk gezin aan het eten. Zij hoeven hun geld niet te tellen en kunnen eten wat ze willen. Het contract tussen de rijken en de armen wordt pijnlijk duidelijk. De vader zegt tenslotte tegen zijn zoon: ‘alles gaat over, behalve de dood.’
Kijken!
