Hoogdruk of boekdruk, benaming voor de grafische techniek, waarbij de drukkende elementen verhoogd op de drukplaat liggen. Voor het maken van een afdruk wordt op de verhoogd liggende delen inkt aangebracht, waarna de drukplaat in aanraking wordt gebracht met het te bedrukken papier.Hoogdruk is de oudste van de nu nog toegepaste druktechnieken.
In de eerste helft van de 15de eeuw werd gedrukt met houtsneden waarin zowel teksten als illustraties waren uitgesneden. Na de uitvinding van de losse letter omstreeks 1450 werd de houtsnede alleen nog gebruikt voor de illustraties. In de 19de eeuw nam het gebruik van galvano’s (metalen replica’s van houtgravures) toe en later vooral langs fotografisch-chemische weg vervaardigde hoogdrukvormen in de vorm van het cliché. Van het totale samenstel van cliché(s) en lettermateriaal (bijv. loodzetsel) werd per pagina of samenstel van pagina’s voor het drukken via een matrijs een metaalafdruk gemaakt, die, afhankelijk van het type drukpers, vlak of halfrond was. Tegenwoordig wordt, uitgaande van litho’s en fotografisch zetsel, een negatief gemaakt dat op zijn beurt (via belichting) een fotogevoelige flexibele kunststofplaat activeert. Na een nabehandeling kan een dergelijke kunststofdrukplaat direct op een drukcilinder van een hoogdrukrotatiepers gewikkeld worden.”hoogdruk.”
GESCHIEDENIS De eerste hoogdrukpers werd omstreeks 1450 door Johannes Gutenberg gebouwd. De hoogdrukvorm (het drukelement) lag op een tafel en nadat het papier was aangebracht, werd een vlak tegendrukelement (de degel) er met kracht tegenaan gedrukt. Om tweezijdig te kunnen drukken, moest het papier omgedraaid worden; men sprak van schoon- en weerzijde en van schoon- en weerdruk. De beschreven pers wordt ook degelpers genoemd.
Door de eeuwen heen zijn verbeteringen aangebracht, zoals: het verbeteren van de papier- en inkttoevoer, het vervangen van de houten pers door een geheel metalen (door Lord Stanhope in 1795) en het verticaal plaatsen van druk- en tegendrukelementen, waardoor een aanzienlijke snelheidstoename bereikt werd (tot enkele duizenden vellen per uur). Geautomatiseerde degelpersen worden heden ten dage nog volop toegepast voor vellendruk.In het begin van de 19de eeuw werd door Friedrich Koenig en Andreas Bauer een pers gebouwd met een ronde tegendrukcilinder. Het vlakke drukelement (de hoogdrukvorm) werd daarbij heen en weer onder de van papier voorziene tegendrukcilinder gehaald. Bij elke heen-en-weergang wordt een nieuw vel rondom de cilinder gewikkeld. In 1814 werd een dergelijke, tweezijdig drukkende pers opgesteld bij de Times in Londen met een productie van enkele honderden krantepagina’s per uur. In verder ontwikkelde en geautomatiseerde vorm wordt deze rond-op-vlak-pers heden ten dage veel toegepast voor vellendruk. De productiesnelheid bedraagt enkele duizenden pagina’s per uur.Het derde type hoogdrukpers is de rond-op-rond-pers: zowel druk- als tegendrukelement zijn cilindrisch.
De eerste pers van dit type werd in New York in 1863 door Bullock gebouwd. Door de continue roterende beweging zijn veel hogere snelheden te bereiken dan bij de andere typen hoogdrukpersen. Deze zgn. rotatiepers maakt gebruik van (goedkoop) papier op rollen en buigzame drukvormen die om de drukcilinder gewikkeld werden. Tweezijdig en het in kleur drukken is mogelijk door het toevoegen van drukeenheden. Moderne hoogdrukrotatiepersen zijn in staat in één drukgang 32 tot 64 krantepagina’s te drukken bij een oplage van 30?000 en hoger per uur. De hoogdrukrotatiepers is geschikt voor het drukken van kranten.
De concurrentie van de offsetpers (zie offsetdruk), die een betere kwaliteit levert en ook beter aansluit bij de met behulp van de computer vervaardigde drukvormen, trachten de leveranciers van hoogdrukpersen te verkleinen door verdere kwalitatieve verbeteringen, o.a. door het toepassen van stuurcomputers, maar ook door persen op de markt te brengen die niet direct (met druk- en tegendrukcilinder), maar indirect (met een toegevoegde rubber tussenrol) drukken, waardoor in wezen een combinatie van vlakdruk en hoogdruk ontstaat. Desalniettemin worden de hoogdrukpersen bij de dagbladen in versneld tempo vervangen door offsetpersen.”hoogdruk.”
