blog placeholder

De verhalen van Luigi Pirandello zijn wereldberoemd. De prachtige film Kaos uit 1984 is een verfilming van 5 verhalen. Hieronder geef ik een korte samenvatting van de verhalen en ga ik in op de rol die de natuur speelt in de film. Ook geef ik een korte uitleg over de betekenis van ‘humor’ volgens Pirandello in de film.

Film: Kaos

Regisseurs: Paolo e Vittorio Taviani

Jaartal: 1984

Deze film bestaat uit 5 verhalen, gebaseerd op de novelles van de Italiaanse auteur Luigi Pirandello. De verhalen worden met elkaar verbonden via een kraai met een belletje om zijn nek, vliegend over het prachtige landschap van Sicilië.

1. De andere zoon; een analfabete vrouw wacht op informatie over haar zoons in Amerika en schenkt geen aandacht aan haar thuiswonende zoon. De vrouw vertelt waarom. Ze vertelt over de dood van haar man en dat haar ‘andere zoon’ haar teveel aan hem doet herinneren.

2. Maanziek; Een pasgetrouwd stel ondervindt hun eerste probleem. Bij het verschijnen van de volle maan raakt de man buiten waanzin; hij ontwortelt bomen, schreeuwt het uit en gooit de ramen van zijn eigen huis in. Op een stoel gezeten op het kerkplein van hun dorpje biecht de man en vertelt over de oorzaak van deze zogenaamde maanziekte. Ooit werd hij buiten neergezet bij volle maan door zijn moeder terwijl zij aan het werk was. Sedertdien doet de maan hem pijn.

3. De kruik; Een zekere Don Lollo heeft een enorme kruik gekocht om de goede olijvenoogst te vieren, een kruik die klinkt als een ‘paasklok‘. Tot zijn grote woede moet hij de volgende dag constateren dat de kruik is gebroken. Een man uit Sicilië beweert de kruik te kunnen repareren met zogenaamde wonderlijm. Hij weet de kruik inderdaad te repareren maar komt door een stommiteit zelf in de kruik vast te zitten, zodat de uiterst gierige Don Lollo eist dat de reparateur een nieuwe kruik betaalt, maar deze weigert en blijft zo opgesloten. Die avond voeren de werknemers van Don Lollo de gevangene eten en dansen rondom hem terwijl de man dirigeert vanuit zijn kruik, dit tot grote weerzin van de baas die naar buiten stormt en de kruik breekt. De reparateur is weer een vrij man en wordt als held onthaald door de werknemers van Don Lollo, de verliezer die treurt om zijn kruik.

4. Requiem; De bewoners van een klein dorpje vormen een comité dat hun eigen begraafplaats eist. De landeigenaar, de baron van Magari, werkt echter niet mee; hij weigert zijn land te gebruiken voor hun doden, aangezien zijn grond dan tot de overledenen behoort en niet langer van hem.

5. Gesprek met mijn moeder; De schrijver Pirandello keert terug naar zijn geboortegrond en voert een gesprek met zijn overleden moeder.

De film Kaos bestaat uit sprookjesachtig mooie beelden, de verhalen zijn magisch en absurd. In de film wordt vooral gewerkt met beeld en prachtige mysterieuze muziek. De shots zijn traag en eindeloos voortslepend. De natuur heeft duidelijk een symbolische betekenis in de film in die zin dat ze een tegenstelling vormt met de moderniteit. Volgens Luigi Pirandello staat de mechanisering voor ‘het slechte’ en de natuur voor ‘het goede’.

L’umorismo Pirandelliano; Humor is iets anders dan ‘datgene wat je aan het lachen maakt. Humor heeft bij Pirandello ook een serieuze, ernstige kant. Dit laat zich goed illustreren in het verhaal ‘Maanziek’. In dit verhaal ontpopt de man zich tot een soort weerwolf wat aanvankelijk nogal komisch is. Maar toch stop je met lachen, omdat je je afvraagt ‘waarom’ de man zich zo gedraagt. Je minachting voor de man slaat om in een gevoel van medelijden en meeleven met de stakker.

Voor Pirandello is humor ook een manier om een beeld van zijn tijd weer te geven, een tijd die in zijn ogen in crisis verkeert. Door humor komt iemand dichter bij zijn ‘eigen’ ik. Volgens Pirandello leeft ieder mens namelijk in een illusie die door ‘anderen’ is geschapen. De mens is daardoor zichzelf niet, maar datgene wat zijn omgeving van hem gemaakt heeft. Door humor tracht men te ontsnappen aan dit beeld dat andere mensen geschapen hebben en op die manier dichter bij zijn ‘echte’ ik te komen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij iemand die waanzinnig wordt: de tragiek van iemand die het leven doorziet en daardoor niet langer kan functioneren in de samenleving.

 Meer lezen over het Pirandelliaanse humorisme? Zie ook mijn andere artikel:

                                                                          Wat is humor? Pirandello en humor