Een veelgehoorde reactie: ‘Oh, ben jij christen? Ik ben katholiek.’ Tenenkrommend voor degenen die weten hoe het christendom in elkaar zit. Maar wie er weinig van afweet, is zich van geen kwaad bewust. Hoe zit het met de stromingen binnen het christendom? De belangrijkste takken in ons land zijn het Protestantisme en het Katholicisme. Ja, dat zijn dus allemaal christenen.
Het Katholicisme bestaat langer dan het Protestantisme. De eerste christenen worden genoemd in de Bijbel. Dit zijn de directe volgelingen van Jezus Christus, zoals Petrus en Johannes. Omdat de eerste christenen al rondreizend hun geloof verspreiden, sluiten zich mensen uit allerlei culturen aan. Zo wordt Saulus, een fanatieke Jood, ook een christen en veranderd zijn naam in Paulus.
Een stukje geschiedenis
Deze vroeger kerk ontwikkelt zich van een klein groepje mensen dat thuis samenkomt, tot het instituut dat wij nu de Katholieke Kerk noemen. Leiders als Petrus worden bisschop en uiteindelijk ontstaat de functie van Paus. De jaren gaan voorbij en intussen is het christendom de geaccepteerde religie van het Romeinse Rijk geworden. Dit gebeurde onder keizer Constantijn. Het christendom verspreidt zich door de eeuwen over heel Europa en komt in de 8ste eeuw naar ons gebied. Missionarissen als Bonifatius en Willibrord zijn hier de aanstichters van.
Zo wordt Nederland een christelijk, katholiek land. Dit blijft zo tot de Reformatie in de 16e eeuw. Christenen als Maarten Luther en Johannes Calvijn leggen de vinger op de zere plek voor de Katholieke Kerk. Ze bekritiseren allerlei misstanden zoals corrupte geestelijk leiders, de verkoop van aflaten en allerlei leren die niet met de Bijbel overeenkomen. Mannen als Luther en Calvijn willen de kerk van binnenuit hervormen, maar beginnen een beweging die ze niet onder controle kunnen houden. Er ontstaat zoveel oproer dat een deel van de gelovigen zich van de Katholieke Kerk afwendt. Ook in Nederland heeft deze stroming veel invloed. Zo onstaan de nieuwe Protestantse kerken. Op een gegeven moment is de situatie zelfs helemaal omgekeerd; Protestanten hebben het in Nederland voor het zeggen, en de katholieken zijn een onderdrukte minderheid.
Vandaag de dag zijn er in Nederland nog steeds veel Protestantse en Katholieke kerken. De tijd van haat en nijd tussen de twee groepen is voorbij. Nog maar een enkeling spreekt over ‘ketters’ en ‘papen’. De meeste christenen leven vreedzaam naast elkaar in de Nederlandse samenleving. Gelovigen zijn al lang blij dat er nog christenen zijn in het ontkerkelijkte Nederland. Door de secularistatie hebben veel mensen de kerk verlaten en interesseert het ze totaal niet of ze uit een katholieke of protestantse familie stammen. Toch zijn er nog veel verschillen, qua theologie en in de praktijk.
De belangrijkste feiten op een rijtje:
*De Katholieke Kerk is een geheel met de wereldwijde kerk. De Paus in Rome is het hoofd. Er is een sterke hiërarchie met bisschoppen, priesters, pastoors en dergelijke.
De Protestantsen hebben geen internationale kerk of leider. In Nederland is de Protestantse Kerk in Nederland het grootste. Deze PKN omvat kerken van hervormde, gereformeerde en lutherse oorsprong. Maar er zijn ook veel kerken die niet bij de PKN horen, en toch protestants zijn. Hier horen allerlei gereformeerden, maar ook evangelischen en pinkstergemeenten bij.
*In de Katholieke Kerk speelt traditie een grote rol. Wat juist is wordt onder meer beoordeeld door te kijken wat de Kerk in het verleden besloot.
In het Protestantisme wordt de nadruk op alleen kijken naar de Bijbel gelegd; ‘Sola Scriptura’.
*Een Katholieke kerkdienst ziet er anders uit. De priesters en misdienaren dragen gekleurde gewaden. Er wordt wierook gebrand, soms in het Latijn gezongen of gesproken. Er staan heiligenbeelden in de kerk.
Een Protestantse kerk ziet er sober uit, met weinig versieringen. Heiligenbeelden zijn uit den boze. De dominee draagt een zwarte toga, de ouderlingen een zwart pak. Er zijn minder rituelen.
*In de Katholieke Kerk heeft de maagd Maria een belangrijke rol. Er wordt tot haar gebeden, er zijn festivals en processies. Protestanten vinden verering van Maria verkeerd, omdat zij als een gewoon mens wordt gezien.
*Katholieken gaan ter communie, Protestanten aan het avondmaal. Dit is in principe hetzelfde ritueel, maar er wordt anders tegenaan gekeken. De priester gelooft dat de hostie en wijn echt in het lichaam en bloed van Jezus Christus veranderen. De dominee ziet het brood en wijn als symbolen hiervoor.
*En verder… Katholieken hebben meer sacramenten dan Protestanten. Katholieke priesters mogen niet trouwen, een dominee wel. Protestanten hebben veel kerkscheuringen meegemaakt, de Katholieke Kerk probeert iedereen binnen de moederkerk te houden.
Natuurlijk zijn er nog veel meer verschillen. Als je het zelf wilt ervaren, kan je het beste eens de kerkdiensten bezoeken. Dan merk je meteen dat de sfeer heel anders is. En als je vaker komt, zal je ook merken dat er verschillende visies gepreekt worden. Maar dat er desondanks ook veel overeenkomsten zijn.
