Vroeger trouwden mensen meestal al rond hun 18e jaar, vaak met iemand die ze kenden via de kerk en die goedgekeurd was door hun ouders. Ze gingen uit huis direct samenwonen met hun echtgenoot, kregen binnen 10 jaar een (groot) aantal kinderen en bleven hun leven lang bij elkaar. De man ging meestal buitenshuis werken, de vrouw bleef thuis en zorgde voor het huishouden en de kinderen. Een duidelijke rolverdeling, geen problemen, geen zorgen.
Relatieproblemen
Tegenwoordig gaat het (gelukkig) ietsje anders. Rond ons 18e jaar gaan we vaak studeren, op kamers wonen, heel veel feestjes langs en we denken absoluut niet aan trouwen voor ons 25e levensjaar. We hebben vaak vanaf de middelbare school meerdere relaties, niet altijd even serieus, en genieten tussendoor van onze vrijheid. Als we dan eenmaal klaar zijn om te gaan settelen, is dit een grote stap. We zoeken naar ‘de ware’ (of iemand die daar dicht in de buurt komt), gaan vaak eerst lange tijd samenwonen, trouwen dan wel of niet en krijgen wel of geen kinderen. De mogelijkheden zijn eindeloos en we zitten niet meer in een vast (rol)patroon voor de rest van ons leven.
Een mooie ontwikkeling, toch? Maar deze ontwikkeling brengt ook een aantal minder mooie kanten met zich mee. Tegenwoordig eindigt ruim 34 procent van de huwelijken in Nederland in een scheiding, ten opzichte van 24 procent in 1980 en nog veel kleinere percentages in de jaren daarvoor. In de Verenigde Staten wordt nu zelfs 50 procent van de huwelijken verbroken. Steeds meer mensen klagen over relatieproblemen, gaan naar een relatietherapeut of verbreken hun relatie zodra het niet meer zo lekker loopt als in het begin. Hoe ontstaan er zoveel problemen en waren deze problemen er ook al in de relaties van vroeger?
Waarom scheiden?
Natuurlijk heeft het verhoogde aantal scheidingen voor een deel te maken met de attitude die mensen hebben ten opzichte van scheiden. Scheiden is tegenwoordig veel meer maatschappelijk geaccepteerd, terwijl het vroeger een groot taboe was (en in het katholieke geloof zelfs absoluut verboden). Daarnaast zijn vrouwen in de tweede helft van de twintigste eeuw steeds zelfstandiger en financieel onafhankelijk(er) geworden, door ook buitenshuis te gaan werken. Voor hun is de stap naar een scheiding dus ook een stuk minder ongunstig geworden, omdat zij zichzelf kunnen onderhouden.
Maar er zijn niet alleen praktische redenen voor het grotere aantal scheidingen. Een andere heel belangrijke oorzaak is het feit dat we tegenwoordig veel meer verwachten van een relatie. Vroeger was een geschikte echtgenoot een man die genoeg verdiende en een goede vader zou zijn, of een vrouw die gehoorzaam was en een goede moeder zou zijn. Maar onze eisen zijn in de loop der jaren (op z’n zachtst gezegd) een klein beetje verhoogd. Tegenwoordig zoeken we naar het complete pakket bij een partner: aantrekkelijk, lief, slim, spontaan, leuk, ambitieus, intellectueel en ga zo maar door. In een relatie willen we niet alleen zekerheid en geborgenheid, maar ook individualiteit en intimiteit. En als klap op de vuurpijl willen we zoveel mogelijk spanning: niet alleen in het begin, maar het liefst de hele relatie lang.
Helaas zijn deze eisen niet altijd even realistisch (of zeg maar gewoon, totaal niet realistisch) en worden we nogal eens teleurgesteld door onze partner of door onze relatie. Relaties kunnen niet altijd alleen maar leuk zijn en geen enkele partner is perfect. En wanneer ons mooie droombeeld na verloop van tijd in rook opgaat, is de stap naar het beëindigen van de relatie of het huwelijk een stuk kleiner dan vroeger.
Wat is het probleem?
Maar is deze ontwikkeling wel negatief te noemen? Is het daadwerkelijk een probleem dat mensen vaker scheiden en er meer relaties stuklopen dan vroeger? Het antwoord lijkt bevestigend te zijn. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat mensen die geen of weinig intieme relaties hebben, meer gezondheidsproblemen hebben dan mensen die wel een intieme relatie hebben. (Gelukkig) getrouwde stellen leven langer en zijn gezonder dan alleenstaanden. Het is dus goed voor een mens om een stabiele relatie te hebben.
Daarnaast zijn er bij een scheiding vaak kinderen betrokken. In Nederland is het aantal kinderen dat te maken krijgt met een scheiding van de ouders 1 op de 6. De gevolgen hiervan voor het kind zijn niet positief; het kind krijgt te maken met spanningen en ruzies en krijgt soms het gevoel dat de scheiding zijn/haar schuld is. Hierdoor kan het kind onzeker worden en zich af gaan vragen of de ouders nog wel van hem/haar houden, als ze blijkbaar ook al niet meer van elkaar houden. Bovendien lopen kinderen van gescheiden ouders meer kans om later zelf ook disfunctionele relaties te hebben en te gaan scheiden.
En wat is de oplossing?
Het is daarom van belang voor de samenleving om het aantal scheidingen te reduceren, maar dat is natuurlijk geen gemakkelijke opgave. De stap naar een scheiding moet weer een stuk groter worden en mensen moeten meer aan hun relatie werken in plaats van er simpelweg een punt achter te zetten als het moeilijk wordt. Maar wat is de formule voor een goede relatie? De meningen hierover zijn uiteraard verdeeld, maar bepaalde zaken die in elke relatie van belang zijn, zijn: communicatie, zorgzaamheid, intimiteit, hechting, acceptatie en natuurlijk de motivatie om aan de relatie te werken. Het laatste punt is meestal het belangrijkst. Verwacht niet dat je relatie vanzelf voor altijd goed zal blijven, maar wees je bewust van de problemen die zich voordoen en probeer er samen uit te komen. Wees niet alleen zorgzaam voor elkaar, maar ook voor de relatie zelf. Je moet er genoeg tijd en moeite in steken, wil je een leven lang gelukkig met elkaar kunnen zijn.
Omdat scheiden vroeger zo’n taboe was, bleven mensen vaak ook bij elkaar terwijl hun relatie écht niet werkte en ze beiden heel ongelukkig waren. Dit natuurlijk ook weer niet de bedoeling, en daarom is het een positieve ontwikkeling dat er nu een geaccepteerde ‘uitweg’ uit het huwelijk bestaat. Maar scheiden om het minste of geringste, wat tegenwoordig regelmatig lijkt te gebeuren, is het andere uiterste. Daarom zouden we best iets kunnen leren van de relaties van vroeger, waarin mensen voor elkaar kozen en bij elkaar bleven, in goede en in slechte tijden. Met een beetje doorzettingsvermogen en genoeg liefde voor elkaar kom je er heus wel.
En anders blijf je toch gewoon lekker vrijgezel?
