Hoe betrouwbaar is een ooggetuige verklaring? In 1979 waren twee broers veroordeeld tot ontvoering en kregen een gevangenisstraf opgelegd. Dit allemaal vanwege een ooggetuige verklaring. De ooggetuige had zijn ontvoerders slechts een seconde gezien, maar desondanks kon hij hen wel aanwijzen als de daders. De jury geloofde de ooggetuige, ondanks dat 8 mensen vertelde dat de broers bij hen waren de bewuste avond. 2 jaar later bleek dat de broers onschuldig waren, maar niet voordat ze 2 jaar in de gevangenis hadden doorgebracht. Dus nogmaals, hoe betrouwbaar is een ooggetuige verklaring?
Helaas is bovenstaande zaak niet de enige zaak gebleken dat er onschuldige mensen de gevangenis in gingen vanwege een onbetrouwbare ooggetuige verklaring. Gelukkig is er tegenwoordig meer bewijs nodig dan alleen zo’n verklaring. Tegenwoordig is er DNA onderzoek die ervoor zorgt dat er geen onschuldige mensen meer de gevangenis ingaan. In 2008 was er nog een man vrijgelaten dankzij DNA onderzoek. Hij had 27 jaar onschuldig in de gevangenis gezeten, dankzij een ooggetuige verklaring. Er is helaas geleken dat jury’s of rechters weinig weten over getuige verklaringen en deze dus hoog neerzetten. Onze observatie is echter heel slecht is gebleken. Als voorbeeld, er is een test waarbij een vreemde aan iemand vraagt om de weg. Na ongeveer 15 seconde komen er twee mensen in beeld met een grote houten deur en lopen tussen hen door, ondertussen wordt de vreemde man vervangen door een andere man. Deze andere man had een andere lengte, bouw, stem en droeg andere kleren. Ongeveer de helft van de mensen had niet eens door dat er een andere man voor hen stond. Dit zegt veel over onze observatie.
Daarnaast speelt onze verwachtingen over wat we zien ook een grote rol. Wanneer we bijvoorbeeld een overval zien, maar de overvaller niet, gaan we er gelijk van uit dat het wel een man moet zijn, meestal zelfs een buitenlander. De kans dat je dan in een rij met mogelijke daders de verkeerde ziet, is groot en gebaseerd op onze verwachtingen.
De grootste verklaring voor onbetrouwbare ooggetuige verklaringen is misschien wel omdat de ooggetuige geen aandacht besteed aan de crimineel. De gebeurtenis gebeurt altijd onverwacht, uit het niets. Dat wil niet zeggen dat een ooggetuige geen correct beeld kan vormen van de crimineel of de gebeurtenis. Wat na de gebeurtenis gebeurt is misschien nog wel een belangrijkere oorzaak voor het incorrect vertellen van een gebeurtenis. Het is gebleken dat de getuigenissen van ooggetuige makkelijk beïnvloedbaar zijn door de ondervragers. Zij kunnen vragen stellen die suggereren wat er is gebeurd, waardoor de ooggetuige gaat denken dat dit ook daadwerkelijk is gebeurt.
De leeftijd speelt ook een grote rol in het accuraat herinneren van de gebeurtenis. Oudere kinderen zijn meer in staat het accuraat vertellen wat er is gebeurd, dan jongere kinderen. Daarnaast staan oudere (60-80 jarige) mensen meer open voor suggestieve vragen.
Ooggetuige verklaringen kunnen wel accuraat zijn, maar in de meeste gevallen is dit niet helemaal waar. Er moet dus met veel meer rekening worden gehouden dan alleen een ooggetuige verklaring, anders zouden er weer onschuldige mensen in de cel belanden.
