Niets nieuws is dat veel meiden ontevreden zijn met hun lichaam. Dit wordt met name gevoed door het slankheidideaal voor een vrouw, geportretteerd in de media. Dat terwijl de media altijd een vrouw laat zien die gemiddeld 15% lichter is dan de gemiddelde vrouw.
Eerdere theorieën geven aan dat er een verband is tussen blootstelling van het slankheidideaal in de media en hoe meisjes en jonge vrouwen zich voelen of gedragen(Garfinkel, Garner & Goldbloom (1987); aangehaald in Hawkins et al., 2004). Eerdere onderzoeken tonen wel effecten aan, deze zijn echter correlationeel. Wat is het causale verband van de blootstelling van het slankheidideaal in de media op het zelfbeeld en (eet)gedrag van meisjes en jonge vrouwen? Er blijkt maatschappelijk behoefte te zijn naar een antwoord op deze vraag, omdat blootstelling van het slankheidideaal een negatief zelfbeeld en eetstoornissen in de hand werkt(Hawkins et al., 2004). Wat is het directe effect, op korte termijn, en het langdurige effect, op lange termijn, op het zelfbeeld van meisjes en jonge vrouwen wanneer zij blootgesteld worden aan het slankheidideaal in de media?
Om deze vraag te kunnen beantwoorden zal in de volgende paragraaf gekeken worden naar twee onderzoeken die het effect op korte termijn beschrijven. De daarop volgende paragraaf zal kijken naar het effect op langer termijn aan de hand van het onderzoek van Stice, Spangler & Agras (2001).
De invloed van de Media op het Zelfbeeld van Vrouwen op korte Termijn
In deze paragraaf zal getracht worden een antwoord te vinden op de vraag, welk effect blootstelling van het slankheidideaal in de media op korte termijn heeft? Om een antwoord te vinden op de vraag zal gekeken worden naar twee onderzoeken.
In het onderzoek van Hawkins et al. (2004) krijgen vrouwen foto’s te zien uit tijdschriften die het slankheidideaal benadrukken.Het onderzoek omvat een groep van 145 vrouwelijke psychologie studenten waarvan 21 een eetstoornis hebben. Zij werden a-select toegewezen aan een experimentele of een controle conditie. In de experimentele conditie kregen de vrouwen 40 foto’s te zien uit verschillende mode tijdschriften die het slankheidideaal benadrukte. De controle conditie kreeg ook 40 advertenties te zien uit dezelfde tijdschriften die geen nadruk legde op het slankheidideaal. Na het zien van de afbeeldingen kregen de condities een tweede taak die een vragenlijst op de computer betrof met o.a. vragen met betrekking tot het zelfbeeld.
Uit resultaten blijkt duidelijk dat vrouwen in de experimentele conditie een lager zelfbeeld hadden dan vrouwen uit de controle conditie. Uit het onderzoek kan de conclusie getrokken worden dat blootstelling van het slankheidideaal in de media een negatief effect heeft op het zelfbeeld van vrouwen op het korte termijn.
Of dit alleen geldt voor gedrukte media alsmede voor televisie kan met dit onderzoek niet worden aangetoond. In het onderzoek van Hargreaves & Tiggemann (2003) wordt onderzocht wat het effect is van blootstelling van het slankheidideaal in tv-commercials op het zelfbeeld en lichaamsontevredenheid van zowel jonge meisjes als jongens.
Het onderzoek omvat 357 proefpersonen waarvan 197 jongens en 160 meisjes in een leeftijdscategorie van 13 tot en met 15 jaar. Zij werden a-select toegewezen aan twee condities; appereance en non-appearance. De proefpersonen in de appereance conditie kregen commercials te zien die duidelijk gericht waren op het slankheidideaal. De proefpersonen in de non-appearance conditie kregen ook commercials te zien allen deze hadden niets te maken met het slankheidideaal. In beide condities werd op drie punten gemeten: voor de video, direct na de video en 15 minuten na de video. Ook werd de proefpersonen gevraagd een aantal vragenlijsten in te vullen onder het mom van een marketing onderzoek, maar deze vragen onderzochten de lichaamsontevredenheid.
Uit de resultaten bleek dat meisjes in de appearance conditie significant hoger scoorden op Body Dissatisfaction op het tweede en derde meetpunt en niet op het eerste meetpunt. Uit de resultaten kwam ook naar voren dat meisjes in de appearance conditie meer appearance gerelateerde woorden gebruikten dan meisjes in de non-appearance conditie. Hieruit blijkt dat ook televisie beelden invloed hebben op het zelfbeeld van vrouwen. Uit het bovenstaande onderzoek kan geconcludeerd worden dat blootstelling van het slankheidideaal door de media via televisiebeelden een negatief invloed heeft op het zelfbeeld van vrouwen.
De genoemde onderzoeken weergeven alleen het zelfbeeld van vrouwen kort na het zien van foto´s of commercials. Of deze blootstelling ook een langdurig effect heeft kan met deze onderzoeken niet worden aangetoond. In de volgende paragraaf zal dan ook een onderzoek beschrijven dat wel kijkt naar langdurige effecten.
De invloed van de Media op Vrouwen op lange Termijn
Uit de vorige paragraaf kwam naar voren dat de media een negatieve invloed heeft op het zelfbeeld van vrouwen op korte termijn, maar in hoeverre houdt dit effect stand op lange termijn? Stice, Spangler & Agras (2001) onderzochten wat het effect is van langdurige blootstelling van het slankheidideaal in de media op kwetsbare meisjes.
Het onderzoek omvat 219 vrouwelijk proefpersonen in een leeftijdscategorie van 13 tot en met 17 jaar. Via een brief aan de ouders werd toestemming gevraagd mee te doen aan een onderzoek over het ontwikkelen van een volwassen geestelijke gezondheid. De helft van de proefpersonen die meededen kregen via een loterij een abonnement op een modetijdschrift, voor een tijd van 15 tot 20 maanden. De andere helft kregen waardebonnen voor boek- en muziekwinkels. Het onderzoek telt drie meetmomenten. Het eerste moment is bij aanvang van het onderzoek, het tweede moment 10 maanden daarna en het derde moment 20 maanden na het eerste meetmoment. Op elk meetmoment vulden de meisjes een 7 pagina’s tellende vragenlijst in.
De onderzoekers verwachtten een significant effect op lange termijn te zien bij de meisjes die een abonnement kregen. Echter bleek er geen effect te zijn. In beide condities scoorden de proefpersonen even hoog op de verschillende meetmomenten. Na wat specifieker gekeken te hebben naar de resultaten bleek wel dat meisjes die bij het eerste moment al hoog scoorden op Pressure to be Thin of op Lichaamsontevredenheid, wel significant hoger scoorden op Negatief Affect bij het derde meetmoment in de experimentele conditie vergeleken met de controle conditie. De proefpersonen die bij het eerste moment laag scoorden op Sociale Steun scoorden op meetmoment drie significant hoger op Lichaamsontevredenheid in de experimentele conditie dan in de controle conditie.
Door de hierboven gevonden resultaten achten de onderzoekers de manipulatie geslaagd. Uit dit onderzoek komt echter niet naar voren dat er een langdurig negatief effect bestaat tussen herhaaldelijke blootstelling van het slankheidideaal in de media op het zelfbeeld van jonge meisjes. Wel blijkt er dus een effect te zijn op meisjes die al kwetsbaar waren. Of de manipulatie al dan wel of niet geslaagd is kun je in twijfel trekken. Hiernaar zou vervolg onderzoek gedaan moeten worden.
Conclusie
Uit de bovenstaande beschreven onderzoeken is gebleken dat de media een negatieve invloed heeft op het zelfbeeld van meisjes en jonge vrouwen. Alleen aangetoond is echter dat meisjes en jonge vrouwen gemiddeld een lager negatief zelfbeeld hebben direct nadat zij zijn blootgesteld aan het slankheidideaal. Langdurige blootstelling bleek alleen effect te hebben op kwetsbare meisjes. Gezien de bovenstaande bevindingen kan dus geconcludeerd worden dat er een directe invloed is op de blootstelling van het slankheidideaal in de media op meisjes en jonge vrouwen.
De geslaagde manipulaties gelden alleen voor het effect op korte termijn, van noodzakelijk belang is dan ook dat er vervolgonderzoek komt naar effecten op lange termijn, gezien de vraag blijft of blootstelling van het slankheidideaal in de media eetstoornissen en dergelijke in de hand werkt. Een onderzoek naar tv-programma’s die zich richten op het slankheidideaal, zoals modellen programma’s, zijn bruikbaar om te kijken naar effecten op lange termijn. Door te onderzoeken wie naar die programma’s kijken en wat de effecten zijn op het zelfbeeld van deze personen zou vastgesteld kunnen worden of de media dusdanig invloed heeft dat het voor een negatief zelfbeeld zorgt bij meisjes en jonge vrouwen.
