Een kind adopteren doe je niet ‘zomaar even’. Daar gaat een lange procedure aan vooraf. Voor mensen die overwegen een kind te adopteren, is het goed te weten uit welke stappen zo’n procedure bestaat en met hoeveel tijd je ongeveer rekening moet houden.
Eerste fase: aanmelden, cursus, beginseltoestemming
Stap 1: indienen van de aanvraag. Bij de Stichting Adoptievoorzieningen kun je een formulier aanvragen waarmee je je aanmeldt voor de adoptieprocedure.
Stap 2: toelating tot de adoptieprocedure. De Stichting Adoptievoorzieningen toetst of de aanvragers voldoen aan de voorwaarden voor toelating tot de procedure: zijn de aanvragers getrouwd? En welke leeftijd hebben zij? Samen adopteren kan alleen binnen een huwelijk. Als samenwonenden willen adopteren, zal er in eerste instantie sprake zijn van adoptie door een van de partners (alleen-aanvraag). In een latere fase kan de andere partner partneradoptie aanvragen. Om toegelaten te worden tot de procedure mogen de aanvragers niet ouder zijn dan 45 jaar. Wordt aan deze voorwaarden voldaan, dan krijgen de aanvragers een BKA-nummer toegestuurd.
Stap 1 en stap 2 duren bij elkaar gemiddeld 10 werkdagen.
Stap 3: verplichte VIA cursus. Deze cursus wordt verzorgd door het Bureau Voorlichting Interlandelijke Adoptie. In zes bijeenkomsten van elk drie uur worden de aanvragers voorbereid op allerlei thema’s die met interlandelijke adoptie te maken hebben. Doel van deze bijeenkomsten is een reëel beeld van adoptie krijgen, zodat er een bewuste keuze gemaakt kan worden om al dan niet verder te gaan met de procedure.
De gemiddelde wachttijd tot de VIA cursus is circa anderhalf jaar. De cursus zelf bestrijkt 2 a 3 maanden.
Stap 4: het gezinsonderzoek. In het gezinsonderzoek beoordeelt de Raad voor de Kinderbescherming of de aanvragers geschikt zijn om een adoptiekind op te voeden. Willen de aanvragers meerdere kinderen tegelijk, een ouder kind of een gehandicapt kind adopteren, dan zal de beoordeling strenger zijn. Doorgaans bestaat het onderzoek uit 3 a 4 gesprekken, waarvan 1 gesprek bij de aanvragers thuis plaatsvindt. Na afloop van het gezinsonderzoek brengt de Raad voor de Kinderbescherming een advies uit aan het Ministerie van Justitie en wordt een gezinsrapport opgemaakt.
De wachttijd tot het gezinsonderzoek varieert van een paar weken tot een half jaar: het gezinsonderzoek zelf duurt hooguit een paar maanden, maar meestal (veel) korter.
Stap 5: beginseltoestemming. Op basis van het gezinsrapport en het advies van de Raad voor de Kinderbescherming, verleent het Ministerie van Justitie wel of geen toestemming om een kind te adopteren.
De wachttijd tussen het gezinsonderzoek en de beginseltoestemming duurt circa 2 weken.
Tweede fase: de bemiddelingsfase
Stap 6: aanmelden bij een bemiddelingsorganisatie. In Nederland zijn diverse bemiddelingsorganisaties actief. De keuze voor een organisatie zal sterk samenhangen met de keuze voor een land. En de keuze voor een land hangt weer sterk samen met vragen als: “Voldoen we aan de eisen die het land aan adoptie-ouders stelt? Is de wachtlijst voor dit land momenteel open voor aanmeldingen?”. In een intakegesprek wordt het gezinsrapport doorgenomen en wordt precies besproken voor welk land de aanvragers in aanmerking willen komen en of zij openstaan voor kinderen met een ‘special need’. Als de wachtlijst voor het land van keuze open is en er aan de voorwaarden wordt voldaan, moet er een dossier opgebouwd worden (uittreksels van de burgerlijke stand, schriftelijke motivatie, werkgeversverklaringen, foto’s). Als het dossier vertaald is en naar het bewuste land gestuurd is, staan de aanvragers op de wachtlijst.
Stap 6 vergt over het algemeen erg veel geduld. Als de wachtlijst van het land van voorkeur niet geopend is, kunnen aanvragers wel tot twee jaar moeten wachten voordat er een intakegesprek komt.
Stap 7: voorstel van een adoptiekind. Als er – vaak na jaren wachten – sprake is van een match tussen kind en adoptie-ouders, wordt dit kind aan de adoptie-ouders voorgesteld. Zij kunnen dit voorstel wel of niet accepteren.
Stap 8: aankomst van het adoptiekind. Tussen voorstel en aankomst kunnen weken, maanden of zelfs jaren zitten. Dit is afhankelijk van de formaliteiten die in het land van herkomst nog geregeld moeten worden. Doorgaans kunnen de adoptie-ouders hun kind na een aantal maanden ophalen, maar er zijn landen waarbij het fors langer duurt. Naar sommige landen is afreizen niet mogelijk. In dat geval wordt het kind naar Nederland gebracht, en ontmoeten de adoptie-ouders hun kind voor het eerst op Schiphol.
Derde en laatste fase: formaliteiten na aankomst
Stap 9: Aanmelden van het kind bij de Nederlandse instanties. In deze fase moet het kind aangemeld worden bij de gemeente. Daarnaast is het soms nodig dat de adoptie wordt omgezet naar Nederlands recht, en dat er gezag over het kind wordt aangevraagd.
Al met al moeten aanvragers rekening houden met een totale proceduretijd van zeker 3 jaar. In de meeste gevallen zal de proceduretijd (fors) langer zijn.
