De volgende ochtend zit je gapend en met wallen onder je ogen op je werk. Slaapproblemen. Hoe onstaat ze en wat kan je er aan doen?
Wat is slaap?
Alleereerst is het goed om te kijken naar wat er nu eigenlijk gebeurt als je slaapt. Mensen slapen gemiddeld 7 uur per etmaal. Gedurende deze uren worden een aantal slaapstadia doorgelopen. Deze stadia duren gemiddeld 90 minuten.
De slaapcyclus begint met de zogenaamde NREM-slaap. NREM staat voor Non Rapid Eye Movements. Binnen deze NREM-slaap worden 4 fasen onderscheiden die aangeven hoe diep de slaap is. Fase 1 is dan lichte slaap en fase 4 is diepe slaap. Wanneer we aangekomen zijn is fase 4, zullen we daarna weer overgaan in fase 1 en 2, een lichtere slaap dus. Van daaruit gaan we over naar de REM-slaap. Zoals u begrijpt staat REM dan voor Rapid Eye Movements.
Tijdens de REM-slaap lijkt het alsof je licht slaapt, terwijl je in feite in diepe rust bent. Na de REM-slaap start de slaapcyclus opnieuw.
Naarmate men ouder wordt, nemen fase 1 en 2 toe, en fase 4 af. Dit houdt concreet in dat onze slaap dus minder diep wordt naarmate we ouder worden.
Wanneer er een storing is in dit slaappatroon, er een verandering is in de duur of de kwaliteit van de nachtrust, kunnen we spreken van een slaapstoornis.
Slaapstoornissen.
Er wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen slaapklachten en slaapstoornissen. Het verschil tussen die twee is dat slaapklachten incidenteel zijn en slaapstoornissen dusdanig ernstig zijn dat het functioneren gedurende de dag duidelijk belemmerd wordt.
Er worden 4 groepen slaapstoornissen onderscheiden:
- Insomnia: problemen met inslapen en doorslapen;
- Hypersomnia: overmatige slaperigheid;
- Stoornissen in het slaap-waakritme;
- Parasomnieën: problemen die alleen optreden tijdens de slaap, zoals paniekaanvallen en slaapwandelen.
Dit artikel gaat verder alleen in op de eerste, insomnia.
Oorzaken van slechte inslapen en/of doorslapen.
Er zijn tal van mogelijkheden te bedenken voor een verslechterde nachtrust. Het is belangrijk om de juiste oorzaken van de slaapstoornis er uit te pikken, zodat er iets aan gedaan kan worden. Er zijn 4 categorieën waarin de mogelijke oorzaken ingedeeld kunnen worden:
- Pathofysiologische oorzaken: Verstoord zuurstoftransport door stoornissen in de bloedcirculatie (bv. als gevolg van roken!), een verstoorde uitsscheiding (diarree, obstipatie, incontinentie, veel moeten plassen etc.), een verstoorde stofwisseling (bv. door maagzweren);
- Situationele, persoonlijke of omgevingsoorzaken: Buitensporig veel energie, overdag veel slapen, depressiviteit, pijn, angst, zwangerschap, persoonlijke problemen (beroepsmatig, emotioneel, sociaal, seksueel, financieel), veel lawaai in de omgeving, veranderd dag- en nachtritme, reizen etc.;
- Medische behandelingen: Spalken, Gips, infuus, pijn, etc.;
- Ontwikkelingsoorzaken: Bang zijn in het donker, bang om in bed te plassen, bij ouders willen slapen, met tegenzin naar bed gaan. Ook hormonale veranderingen bij volwassen vrouwen tijdens bv. de menopauze kunnen leiden tot slaapstoornissen.
Behandelen.
Vanzelfsprekend is het vinden van de juiste oorzaken van belang. Op basis hiervan kan actie ondernomen worden om de slaapproblemen te overwinnen. In de praktijk is de meest toegepaste interventie het voorschrijven van bepaalde medicatie, zoals slaaptabletten, pijnstilling of kalmeringsmiddelen.
Dit is echter natuurlijk lang niet in alle gevallen de oplossing. Wanneer u stelselmatig slecht slaapt, ga dan goed na wat de oorzaak hiervan is, zodat u de juiste maatregelen kunt treffen voor een heerlijke nachtrust!
