Reumatoïde artritis of kortweg RA is één van de ernstigste vormen van reuma. Deze pijnlijke aandoening wordt gekarakteriseerd door ontstekingen aan de gewrichten. Vooral de gewrichten van de handen en voeten worden vaak aangetast…
RA wordt ondergebracht in de ‘categorie’ van auto-immuunziekten. Het lichaam van de persoon wordt dus aangetast door zijn eigen immuunsysteem. Bij een normale werking zou het afweersysteem schadelijke indringers moeten afbreken zodat de persoon geen ontsteking of ziekte krijgt. Bij personen met RA ziet het afweersysteem het membraan van een gewricht als zo een indringer en tast deze dus aan met als gevolg dat deze gewrichtsdelen niet meer op elkaar passen en soms verdwijnen. Door de beschadiging van de gewrichten ontstaan er allerlei vergroeiingen wat met zich mee brengt dat de gewrichten een rare vorm krijgen (zie foto links) en hun oorspronkelijke doelstelling niet meer kunnen vervullen.
Op naar de dokter …
wanneer naar de dokter gaan ?
Stijve ledematen (vooral in de ochtend), heel moe zijn, links en rechts op dezelfde plaats pijn hebben in de gewrichten, rood zien en warm hebben, … zijn enkele specificerende kenmerken van RA. Als enkele van deze voor lange tijd, ongeveer vijf à zes weken zich voordoen, raadpleeg je best je huisarts. Het belangrijkste kenmerk van RA is dat je stijve ledematen hebt, maar deze reden alleen is zeker niet genoeg om vast te kunnen stellen of je RA wel degelijk hebt.
éénmaal bij je huisarts.
RA wordt niet vastgesteld door allerlei wetenschappelijke onderzoeken, maar door de verschijnselen en klachten die de patiënt heeft, met andere woorden door een klinische diagnose.
Als de dokter na de klinische diangose nog meer zekerheid wil kan hij nog terugvallen op een bloedonderzoek en zal daarbij de antistoffen naderbij gaan bekijken. De antistoffen die alleen in het bloed voorkomen bij personen met RA of nog RA zullen krijgen, zijn anti-CCP. Als er anti-CCP in het bloed voorkomt weet de dokter dus met zekerheid dat de persoon RA heeft of nog zal krijgen. Deze techniek is nog redelijk recent, want de anti-CCP zijn nog niet zo lang geleden ontdekt.
Voordat anti-CCP ontdekt werd keek de arts bij een bloedonderzoek vooral naar de reumafactor en de bezinking. Als er een redelijk hoge bezinking is, wijst dat op ontstekingen in het lichaam. Deze ontstekingen kunnen veroorzaakt zijn door RA, maar ze kunnen evengoed omwille van een andere reden daar gekomen zijn.
De reumafactor is een antistof die ontstekingsreacties opwekt, terwijl die daar eigenlijk helemaal niet moeten zijn. Deze ontstekingreacties worden veroorzaakt doordat de reumafactor cellen van het eigen lichaam gaat aanvallen. Je kan dus een positieve reumafactor of geen reumafactor bekomen na een test.
De testen met reumafactor zijn heel onnauwkeurig. Bij RA kan het zelfs zijn dat er bij de ene persoon een positieve reumafactor is, terwijl er bij een ander persoon misschien weer geen reumafactor zal zijn. Wat wel met zekerheid vastligt bij RA is, dat er een hoge bezinking zal zijn.
Kan iedereen RA krijgen ?
Het is niet genetisch bepaald of de persoon RA zal krijgen of niet. Het kan dus zijn dat er in een familie één persoon RA en al de rest niet. Maar het kan evengoed zijn dat er familie is waar vele mensen RA hebben.
RA komt vaker voor bij mensen die al wat ouder zijn, maar dit neemt niet weg dat kinderen RA niet kunnen krijgen. Oudere personen zullen ook wat ‘stijver’ zijn dan jongere, maar dit wil zeker niet zeggen dat ze RA hebben. Het is wel opvallend dat veel meer vrouwen dan mannen RA hebben. Van al de personen die reuma hebben, is 75% een vrouw.
Is er iets aan te doen?
Enkele tips om thuis te kunnen toepassen
Genezen van RA is nu nog uitgesloten, maar er bestaan wel al middelen om de pijn te verzachten en de gewrichten ‘zo goed mogelijk’ te houden. Zo is het bijvoorbeeld zeer goed om elke dag veel te bewegen. Je spieren blijven zo fit en verlichten dan de pijn rond het toegetakelde gewricht. Nog een middeltje dat efficiënt tegen de pijn is, zijn warme kompressen leggen op de plaats waar de pijn zich voordoet. Bij hevige pijn kan je nog altijd terugvallen op medicijnen.
Ontstekingsremmende pijnstillers
NSAID’s of ontstekingsremmende pijnstillers zijn medicijnen die ervoor zorgen dat de roodheid, zwelling en pijn rond de gewrichten zullen verminderen. Wel erg nadelig aan NSAID’s is dat ze bijwerkingen kunnen hebben. De meest voorkomende bijwerking is maagpijn en het krijgen van een maagzweer. Als je overweegt om NSAID’s te gebruiken is het dus verstandig om eerst je huisarts hierover in te lichten. Voorbeelden van NSAID’s zijn ibuprofen, en naproxen.
‘Reumaremmers’
Andere doeltreffende medicijnen zijn de DMARD’s ,ook wel de reumaremmers genoemd. Deze onderdrukken de ontsteking zodat de pijn minder erg is en je langer goed kunt bewegen. DMARD’s werken vooral op lange termijn, maar ze beginnen ook pas te werken enkele maanden na de inname van het medicijn. Ook bij DMARD’s is er een (grote) kans op bijwerkingen; vooral op nieren en lever. Voorbeelden van reumaremmers zijn ciclosporine en methotrexaat.
bijnierschorshormonen
Dit heel sterk ontstekingsremmende medicijn is een natuurlijk hormoon dat wordt afgescheiden door de bijnier. Bijnierschorshormonen of cortisone wordt dan ook toegediend indien RA in een ‘ergere fase’ komt en wanneer andere medicijnen niet werken. Maar ook aan dit middel zijn neveneffecten verbonden bij een bepaalde dosis en duur van de therapie. Cortisone wordt minder en minder gebruikt in de reumatologie. Er wordt tegenwoordig meer gebruik gemaakt van afgeleide synthetische stoffen.
Biologicals of TNF-remmers
Bij mensen met RA speelt het eiwit TNF een grote rol. Dit eiwit zorgt ervoor dat een goede afweerreactie tot stand komt. Het komt er eigenlijk op neer dat een biological de werking van het eiwit TNF zal ‘blokkeren’ met als gevolg dat de ontsteking krachtig onderdrukt wordt en de schade aan de gewrichten beperkt blijft.
Een TNF-remmer wordt pas voorgeschreven als reeds twee DMARD’s, waaronder methotrexaat, werden ingenomen maar geen vruchten afwierpen. Er zijn verscheidene TNF-remmers met elk hun eigen werking. Twee voorbeelden zijn infliximab en etanercept.
*Infliximab: Deze monoklonale antistof blokkeert de werking van het eiwit TNF.Dit komt doordat de antistof zich gaat hechten aan het eiwit TNF, waardoor het onmogelijk is dat het eiwit nog op de receptor past. Om een optimale werking te verkrijgen van infliximab, wordt het vaak gegeven in combinatie met methotrexaat (zie stukje over DMARD’s). De toediening van deze biological gebeurt via infuus en wordt herhaald na een bepaalde periode.
*Etanercept: Ook dit product bindt zich met de TNF-moleculen. Wel anders aan dit biotechnologisch product is dat het geen antistof is, maar de werking ervan blijft wel vergelijkbaar met die van de antistoffen. Etanercept zelf toedienen gaat zonder enige moeilijkheid met behulp van een onderhuids spuitje.
Het sociale aspect.
Wat verandert er allemaal in je leven ?
Als er vastgesteld wordt dat je RA hebt, zal je (waarschijnlijk) heel wat wijzigingen moeten aanbrengen in je plannen die je in gedachten had voor de toekomst.
Een belangrijk ‘domein’ in een persoon zijn leven is het sociale gebeuren. Het best van al is om alles zo goed mogelijk uit te leggen al je kennissen, vrienden en familie. Zo voorkom je dat deze mensen niet weten waar ze mee te maken hebben, en geen begrip kunnen opbrengen voor jou. Ze zullen dan paraat staan, wat altijd handig is als je het even niet meer ziet zitten en alle steun welkom is. Nog een gouden tip is om eerst te leren wennen aan ‘je nieuwe leven’, want er zal een heleboel veranderen.
RA kan bij de ene persoon al wet erger voorkomen dan bij de ander. Daardoor is het heel moeilijk om te kunnen zeggen of je best op zoek gaat naar een andere job. Stel nu dat je gewrichten aan je handen helemaal aangetast zijn en niet optimaal meer kunnen bewegen, verander je best van job als je bijvoorbeeld pottenbakker bent. De keuze om je huidige beroep te blijven uitoefenen, zal je zeker niet alleen moeten maken. Je huisarts, reumatoloog, hulpverleners, en misschien ook je baas zullen allemaal hun advies geven. Doe dan ook iets met de gekregen informatie, en neem dan een wijs besluit.
…Op heel veel vlakken zal er iets veranderen in je leven, maar het zal er ongeveer altijd op neer komen om met de omringende personen te praten en je eigen lichaam te durven accepteren. Met deze twee gouden regels kom je al heel ver in zo goed als alle situaties.
Enkele cijfers
* 1 % van de wereldbevolking heeft reumatoïde artritis
* ongeveer 80 000 Belgen hebben last van RA
* meer dan 10% van de patiënten gaat langs bij een arts tijdens spreekuur met reumatische klachten. (niet
enkel met RA)
