Irritable bowel syndrome (IBS) word ook wel prikkelbare darm syndroom genoemd. Het is de meest voorkomende darmstoornis, waarbij er sprake is van een verstoorde werking van de dikke darm. Hierbij spelen stress envoeding een belangrijke rol. Klachten alsonregelmatige en wisselende stoelgang, constipatie (oponthoud, verstopping) en diaree die vaak samen gaan met, buikkrampen en opgeblazen gevoel zijn vaak kenmerkend voor deze aandoening.Herkent u deze klachten en bent u benieuwd hoe u deze kunt verminderen? Hieronder vind u alles wat u over IBS moet weten, en natuurlijk wat u hieraan kunt doen.
Zo als al eerder is vermeld, is er bij IBS sprake van een verstoorde werking van de dikke darm, waarbij de darm sterker op prikkels reageert dan normaal. De onregelmatige samentrekking van de darm kan klachten veroorzaken of versterken. De darm zelf word bij IBS niet beschadigd en er is geen verhoogd risico op darmkanker.
Het syndroom komt vaak voor (10-15% van de Nederlanders), vaker bij vrouwen dan bij mannen. Factoren als: vezelarme voeding, snel eten, niet goed kauwen, onregelmatig leven, te weinig lichaamsbeweging, stress en emotionele gebeurtenissen, zijn de belangrijkste oorzaken bij het ontstaan ervan. Er zijn ook factoren die IBS symptomen kunnen verergeren, zoals grote maaltijden, snel eten, negeren van drang, medicijnen (zoals antibiotica),en sommige voedingsmiddelen. Maar wat is eigenlijk het verband tussen deze factoren en klachten?
In de dikke darm worden water en zouten opgenomen, wat de ontlasting dikker maakt. De samenstelling van de maaltijd, stress en lichamelijke inspanning zijn van invloed op de snelheid waarmee het voedsel zich door de darm verplaatst en heeft dus een grote invloed op de samenstelling van de ontlasting. Bijvoorbeeld: een koolhydraatrijke maaltijd gaat sneller door de darm dan een vetrijke maaltijd. Lichamelijke inspanning werkt vertragend en stress zorgt juist voor een snellere verplaatsing door de darm. Wanneer de beweging van de darm te traag is word er meer water opgenomen, wat tot constipatie (harde ontlasting met weinig volume) leid. Wanneer de darm juist snelle bewegingen maakt, is er weinig tijd om water op te nemen wat diarree veroorzaakt.
Er is sprake van het prikkelbare darm syndroom als er minstens 12 weken buikpijn of een onaangenaam gevoel in de buik is, met een of meer van de volgende klachten: Een opgeblazen gevoel, wisselend ontlasting, vreemde vorm van de ontlasting (zacht, waterig, of juist zeer hard), moeilijkheden bij ontlasten (persen, loze drang of een vol gevoel na het toiletbezoek), slijm in de ontlasting of winderigheid. Soms gaat het samen met andere klachten zoals misselijkheid, boeren, moeheid en klachten bij het plassen. Het is van belang om te weten dat de klachten bij IBS erg persoonsgebonden zijn en verdwijnen bij sommige mensen sneller dan bij anderen.
Meestal worden de symptomen van IBS behandeld met behulp van dieet, stress therapie en medicatie (tegen depressie, pijn, diaree etc.) Om stress onder controle te houden worden ontspanningsoefeningen als yoga aanbevolen. Daarnaast is het van belang om goed naar de drang te luisteren (als er behoefte is gelijk naar de toilet), de tijd te nemen voor de toiletbezoek, rustig te eten, en goede nachtrust te nemen. Als laatste wordt bij weinig lichamelijke activiteit en vooral bij obstipatie extra beweging aangeraden, bijvoorbeeld dagelijks een half uur wandelen of fietsen.
Op gebied van voeding zijn vezels en vocht erg belangrijk bij IBS. Vezels zijn noodzakelijk voor een goede stoelgang, maar het is daarbij ook van belang om vezelconsumptie goed over de dag te verdelen en daarbij voldoende te drinken (minimaal 2 liter per dag). Daarom word het eten van veel groenten, fruit en brood (vooral volkoren) bij IBS strek aanbevolen. Het is daarnaast ook handig om na te gaan welke producten de klachten verergeren, neem ze dan in kleinere hoeveelheden of vermijd ze (tijdelijk). Het is van belang dat u niet te veel producten te lang vermijd, omdat het tot tekorten aan vitamines, mineralen en andere belangrijke nutriënten kan leiden.
Hieronder staat een rijtje van producten en factoren die de klachten verergeren, en daarom beter vermeden kunnen worden.
– grote en/of vetrijke maaltijden
– koffie, alcohol en koolzuurbevattende dranken (vooral bier): neem niet meer dan een paar kopjes koffie en thee per dag en niet meer dan twee glazen alcoholische drank.
– gasvormende voedingsmiddelen, voorbeelden ervan zijn: koolsoorten (behalve bloemkool en broccoli), prei, ui, knoflook, peulvruchten (bonen,erwten, sperziebonen linzen etc.), suikerrijke producten, sommige soorten kauwgom en andere producten die veel zoetstof sorbitol bevatten (denk aan light producten).
Pre- en probiotica zoals Vivit, Activia, en Yakult, kunnen de klachten vaak verminderen, het zijn wel prijzige producten, die niet voor iedereen toegankelijk zijn en ze werken bovendien niet bij iedereen, maar als het helpt, dan is het wel aan te raden. Er bestaan daarnaast vezelpreparaten die de klachten verminderen, ik zou echter aanraden om eerst contact op te nemen met een diëtist of huisarts, voor u die gebruikt, er zit namelijk een maximumgrens aan. Soms worden er medicijnen voorgeschreven bij IBS, zoals antidepressiva en middelen tegen diaree, maar ik zou zeker aanraden om deskundig advies te vragen voor u die gebruikt, sommige ervan hebben namelijk bijwerkingen, of mogen niet gebruikt worden in combinatie met andere medicijnen en werken soms zelfs varslavend.
Kunt u zich in de bovengenoemde klachten terug vinden? Dan is het zeker aan te raden om contact op te nemen met uw huisarts, die u kan doorverwijzen naar de diëtist, voor persoonlijke voedingsadvies. In de meeste gevallen word het vergoed door de verzekering.
