Wij gaan proberen te verklaren wat de oorzaken zijn van kindermishandeling. Hierbij richten wij ons dus op degenen die mishandelen met als vraag waarom zij dit doen. We zullen onze verklaringen zoeken in de psychodynamische benadering en de humanistische benadering.
De psychodynamische benadering
De psychodynamische benadering deelt het menselijk brein op in drie delen: id, ego en superego. De id is het onderbewuste deel van het brein en wordt gedreven de door biologische krachten seks en agressie. De driften die er in mensen zijn om in deze behoeften te voorzien leiden tot bepaald gedrag. Het ego is het regulerende deel van de persoonlijkheid en probeert de biologische krachten in de id in toom te houden, waardoor mensen in staat zijn zich fatsoenlijk te gedragen. In het superego liggen de waarden en normen die men uit zijn omgeving meekrijgt. Het is als het ware het geweten van de mens. Het ego functioneert als bemiddelaar tussen de id en het superego en speelt daarom een belangrijke rol in het leven van de mens. Als het ego echter niet goed ontwikkeld wordt, kan de drang naar seks en agressie vanuit de id niet in bedwang gehouden worden. Het hebben van een zwak ego is dus een verklaring voor het verschijnsel van (seksuele) kindermishandeling. Maar wat is de oorzaak van een onderontwikkeld ego?
De drie delen van de persoonlijkheid ontwikkelen zich in verschillende fasen in de jeugd. De id is in de eerste ontwikkelingsfase, de orale fase, al aanwezig. Het ego ontstaan in de anale fase, waarin kinderen hun voldoening halen uit hun anus en uitwerpselen. Als deze fase niet goed afgesloten wordt, betekent dit dat er een minder sterke ego wordt ontwikkeld. In de fallische fase ontstaat het superego. In deze fase worden jongetjes verliefd op hun moeder en zien tegelijkertijd dat hun vader ook aandacht van haar krijgt. Hieruit ontstaat een haatgevoel tegenover de vaderfiguur, waardoor ze zich met hem gaan identificeren. Ze zien namelijk in dat ze net zoals hun vader moeten worden om indruk op hun moeder te kunnen maken. Dit fenomeen wordt het Oedipuscomplex genoemd. Bij meisjes speelt een vergelijkbaar proces, maar dan met identificatie met de moeder als resultaat.
Als dit conflict niet wordt opgelost, betekent dit dat het superego zich niet goed kan ontwikkelen. Omdat het superego werkt als geweten, blijft schuldgevoel uit. Dit kan verklaren waarom er kindermishandeling van lange duur kan zijn. De ouders voelen zich niet schuldig en zien geen reden om te stoppen.
Mogelijke oplossingen
Aan een onderontwikkeld ego ten gevolg van onopgeloste conflicten in de anale fase, kan niets meer gedaan als die fase eenmaal voorbij is. De driften vanuit het id moeten op iets anders worden gericht dan op het kind. Een oplossing hiervoor kan zijn om je in andere activiteiten te verdiepen en zo je agressie kwijt te raken. De maatschappij moedigt dit soort activiteiten sterk aan, bijvoorbeeld sporten. Agressie wordt op deze manier niet langer op je kinderen afgereageerd en het doen van leuke dingen met je kind krijgt zo weer een kans.
Bij seksuele mishandeling van een kind ligt het lastiger. Ook seksuele driften zullen op een ander doel moeten worden gericht. Je kunt hierbij denken aan een partner en bij gebrek daaraan aan zelfbevrediging en het bekijken van erotische beelden. Het superego kan mogelijk worden bewerkt door therapie. Er moet daarbij een vorm van schuldgevoel worden opgewekt. Door middel van gesprekken kan het uiten van emoties worden gestimuleerd zodat er inzicht kan ontstaan in de onbewuste driften van de cliënt.
De humanistische benadering
De humanistische benadering legt de nadruk op subjectieve ervaringen om zo het menselijk gedrag te begrijpen. Hierbij is subjectieve interpretatie van het individu belangrijk. Er wordt veel waarde gehecht aan betekenissen die we aan onze ervaringen geven. Kindermishandeling zou vanuit deze benadering verklaard kunnen worden uit het conflict tussen de ‘Zelf’ en de ‘Ideale zelf’. De zelf is wie wij werkelijk zijn en de ideale zelf is hoe we zouden willen zijn. Als deze twee niet overeenkomen, ontstaat er een gevoel van ontevredenheid wat incongruentie genoemd wordt. Als een ouder bijvoorbeeld een mooi en slim kind wil hebben, maar dit niet heeft, kan incongruentie ontstaan. Ze accepteren deze situatie niet en dus kan er frustratie ontstaan wat kan leiden tot kindermishandeling.
Het humanisme verklaart agressie ook als reactie op een bedreiging. Als een ouder zich bedreigd voelt door haar kind, kan hij of zij als reactie daarop overgaan tot het mishandelen van het kind. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat het kind een vriendje krijgt waar veel aandacht naar uitgaat. De vader of moeder kan hierbij een gevoel van bedreiging ervaren om het kind te verliezen.
Mogelijke oplossingen
Als we een oplossing willen voor kindermishandeling vanuit het humanisme, moeten de zelf en de ideale zelf overeen gaan komen. Hierdoor verdwijnt het ontevreden gevoel en zal dit niet meer afgereageerd worden op het kind. Men moet minder hoge eisen aan zichzelf en het kind stellen. Er moet gekeken worden naar wat met heeft, in plaats van naar wat men mist! Het is belangrijk dat kind en ouder elkaar goed begrijpen. Spanningen zoals jaloezie kunnen zo worden voorkomen. Gezinstherapie kan hierbij uitkomst bieden.
In de praktijk
Om kindermishandeling in onze maatschappij te doen afnemen moet er actie ondernomen worden. Ouders die moeite hebben om hun agressie thuis in toom te houden moeten worden aangemoedigd om het op een andere manier te kunnen uiten. Het is belangrijk dat ze daar ook daadwerkelijk de kans voor krijgen. Wij denken hier bijvoorbeeld aan subsidies voor ouders die een sport of een drumcursus niet kunnen betalen. Hiernaast moet de drempel om in therapie te gaan worden verlaagd. Het kan worden aangemoedigd met reclamespots op tv en voorlichtingen. Bovendien vinden wij zelf dat mensen die kindermishandeling vermoeden niet moeten aarzelen om dit aan te geven maar dit gelijk moeten melden.
Vergelijking van de benaderingen
Wij vinden de humanistische de beste benadering om kindermishandeling te verklaren. Wij denken dat een ontevreden gevoel over wat je bezit tot frustratie en agressie kan leiden. Therapie om dit aan te pakken kan effectief zijn, maar dit is wel op een langere termijn. De psychodynamische benadering geeft volgens ons geen betrouwbare verklaring. Wij zijn van mening dat ook zonder conflicten in de jeugd kindermishandeling kan ontstaan. De oplossingen vanuit deze benadering om agressie te verminderen vinden wij echter wel goed. Agressie op een ander doel richten werkt volgens ons goed, of deze agressie nou uit driften en conflicten voortkomt of niet.
Concluderend kunnen wij ons het meest voorstellen bij de humanistische verklaring, al lijkt ons de oplossing van de psychodynamische benadering ook zeer effectief
