“De ingeslapen domheid van de mens blijkt reeds uit het feit dat hij de nacht heeft uitgekozen om te slapen.” Miljoenen mensen op de aarde werken op regelmatige basis in de nacht. Waarom is het dan zo dat de slaap en waak-ritmen maken het de mens moeilijk maken om het dag en nacht ritme om te gooien, en s’ nachts te werken en overdag te slapen. S ’ochtends op het moment dat de eerste stralen van de zonneschijn door het raam op je gezicht vallen ben je spontaan wakker, s ‘avonds op het moment dat de verlichting in de woonkamer dimt, en het donkerder wordt krijgt je meer slaap.
Dromen in het daglicht
Invloed van licht op het slaap- en waak ritme.
“De ingeslapen domheid van de mens blijkt reeds uit het feit dat hij de nacht heeft uitgekozen om te slapen.” Miljoenen mensen op de aarde werken op regelmatige basis in de nacht. Waarom is het dan zo dat de slaap en waak-ritmen maken het de mens moeilijk maken om het dag en nacht ritme om te gooien, en s’ nachts te werken en overdag te slapen. S ’ochtends op het moment dat de eerste stralen van de zonneschijn door het raam op je gezicht vallen ben je spontaan wakker, s ‘avonds op het moment dat de verlichting in de woonkamer dimt, en het donkerder wordt krijgt je meer slaap. Door het gebruik van verlichting kan het dus mogelijk zijn om iemand zijn cyclus om te gooien en het ritme te veranderen. Zonder dat men er te veel bij stilstaat wordt de cyclus twee maal per jaar omgegooid, wanneer de zomertijd de wintertijd wordt en andersom. We ondervinden dit allemaal, maar heeft ook iedereen er last van? Een soortgelijke situatie is het wanneer men met het vliegtuig naar een andere tijdzone reist, dan spreekt men van een “jetlag’’. Bij een jetlag spreken we van een verstoring van ons biologische ritme, want onze 24 uur klok wordt omgegooid doordat de nacht of dag stukken langer kan worden. Het lukt ons niet als we willen om op ieder willekeurig moment van de dag in slaap te vallen,Aan het werken van nachtdiensten op regelmatig basis kunnen negatieve consequenties gebonden zijn, mensen die vaak nachtdiensten draaien kunnen dus een verhoogd risico hebben op bepaalde ziektes. Een aantal van deze aandoeningen kunnen zijn, verhoogd risico op maagproblemen en hart- en vaatziekten. ( vul bron in.) Door het draaien van nachtdiensten kan je buiten gewoon veel slaap hebben, en vergeetachtigheid kan ontstaan tijdens normale slaaptijden. Dus is het mogelijk om slaap en waakritmen af te stemmen op het draaien van nachtdiensten, en hierbij ook de negatieve consequenties zo veel mogelijk te beperken.
Wat zorgt voor slapen;
Slapen en waken wordt niet bepaald door één factor, er spelen vele factoren mee voordat je kunt spreken van een slaap en waakritme. Bepaalde voedingstoffen kunnen bijdragen aan het uitstellen van het slaap en waakritme, doordat deze voedingsstoffen bepaalde hormonen activeren die je wakker houden. In de cellen van de suprachiasmatische nuclei bevinden zich genen die tot expressie komen, deze expressie leidt ertoe dat zenuwcellen elektrische pulsen afgeven naar omliggende cellen. De snelheid waarmee de pulsen worden afgegeven verschilt overdag met die van de avond. Overdag is de snelheid van de pulsen hoog en gedurende de nacht is deze laag. Felle licht stralen beïnvloeden de snelheid van gespecialiseerde neuronen die zich in de suprachiasmatische kernen bevinden. Lichtinformatie wordt overgedragen naar de suprachiasmatische kernen via het retinohypothalamis kanaal,. Het juist gebruiken van fel licht kan de circadiaanse klok bevorderen of vertragen. Door een simpel voorbeeld te geven, door het gebruik van fel licht in de ochtend en gedimd licht in de avond wordt de cyclus bevorderd, en fel licht in de avond en gedimd licht in de ochtend vertraagd de cyclus. Series van deze dagen kan de slaap waakcyclus veranderen. Licht kan ook de productie van Melatonine beïnvloeden, het slaap hormoon. Melatonine is een veel besproken hormoon, omdat melatonine gebruikt kan worden als slaappil. Om melatonine als enkel een slaaphormoon af te schepen is te simpel, omdat we nog niet exact weten wat melatonine voor functie heeft. Ook weten we nog niet wat melatonine als neveneffecten heeft op de lange termijn. Melatonine wordt normaal gesproken in de nacht gemaakt en gedraagt zich als een signaal voor het lichaam om aan te geven dat het donker is. Fel licht vermindert de afgifte van dit hormoon. Waarvoor melatonine exact dient is nog niet zeker, maar men denkt dat het dient voor de circadiaanse cyclus en het in slaap vallen. Wel is uit onderzoek gebleken dat het toedienen van melatonine gedurende de nacht de slaap verbeterd, en het toedienen van melatonine gedurende de dag zorgt er voor dat symptonen van slapeloosheid, jet lag verminderen.
Wat zijn de mogelijke consequenties van slaapproblemen
Mogelijke consequenties van nachtdiensten, en het verstoren van het circadiaanse ritme zijn verhoogde kansen op ziektes. Door het verstoren van het circadiaanse ritme kan er een verhoogde kans zijn op maag problemen, hart en vaatziekten, depressies, overgewicht, vergeetachtigheid en een verstoord seksueel leven en een verlaagd vruchtbaarheidsgehalte. Aanpassingen aan een veranderd dag/nacht ritme duurt langer dan een week, en zelfs hierna is de aanpassing nog niet compleet. Bij een jet lag bevindt je je in een andere tijdszone en verschilt je dag/nacht ritme een aantal uur, daarom is het makkelijker om je aan te passen aan een jetlag dan aan je nachtdienst. Nachtdiensten en slaap aandoeningen zijn echter wel te vergelijken met de symptomen die optreden bij een jet lag, je verandert namelijk je circadiaans cyclus. Het voornaamste verschil is dat er geen verandering in het licht-donker cyclus is tijdens nachtdiensten. Je bevindt je namelijk nog steeds in dezelfde tijdszone. De meest voorkomende complicaties zijn depressie, overgewicht en vergeetachtigheid. Uit diverse studies is gebleken dat als men niet genoeg slaap krijg, of het circadiaanse ritme verandert het metabolisme tijdig verandert en hierdoor overgewicht kan optreden. Vergeetachtigheid is een veel voorkomende kwaal bij het verstoren van het circadiaanse ritme, dit gebeurt dan meestal rond het tijdstip waarop het normale circadiaanse ritme zou moeten zijn. Depressie is ook een veel voorkomende aandoening, waarschijnlijk is het ook de bekendste, vrijwel iedereen heeft gehoord van de term winterdepressie. Normaliter is humeur en gevoel al afhankelijk van het circadiaanse ritme, dus op het moment dat je je circadiaanse ritme gaat veranderen is het ook te verwachten dat iemands humeur veranderd. SWSD, Shift work sleep disorder, verwijst naar niet standaard werkroosters, zoals wachtdienst, veranderende diensten en permanente nachtdienst. De diagnose wordt voornamelijk gesteld bij degene die chronische vergeetachtigheid ontwikkelen. Bij een verhoogde leeftijd wordt het ook een groter risico om nachtdiensten te draaien, uit onderzoeken is gebleken dat mensen op hogere leeftijd minder goed in staat zijn om te herstellen na het draaien van een aantal nachtdiensten.
Onderzoeken gedaan naar de werking van licht op het circadiaanse ritme.
Tijdens een onderzoek zijn er verschillende groepen mensen gedurende een periode blootgesteld aan licht. Tijdens de eerste 4 dagen van het onderzoek werd er gedurende de nachtdiensten en de eerste 4 dagen na de nachtdiensten gebruik gemaakt van licht. De mensen werden blootgesteld aan licht op individuele basis, dit gebeurde 2 uur voordat de persoon normaliter wakker zou worden. Dus om de circadiaanse ritme te vertragen werden de testpersonen 3 uur voor wakker worden blootgesteld aan fel licht, tijdens de nachtdienst, en de dagen na de nachtdienst. Het normale tijdstip van wakker worden werd bepaald door een slaapdagboek van de testpersonen. Het verschil in begin van het felle licht varieerde tussen de 3:30 en 5:30 uur. Ook werd ze verteld om overdag fel licht te vermijden. De uitkomst van dit onderzoek was dat de testpersonen beter in staat waren om zich aan te passen aan hun werkrooster. Het werd makkelijker voor ze om een nachtdienst te draaien en terug te keren naar het normale circadiaanse ritme.
Bij een onderzoek naar verpleegsters die wekenlang nachtdienst hadden werd er gekeken naar de invloeden van licht op de slaap cyclus. Werd er s’ nachts gebruik gemaakt van fel licht en s ’ochtends van getinte glazen om ochtendlicht tegen te gaan, kon men een uitstelling van de cyclus vinden. Uit studies is gebleken dat proefpersonen die tijdens het werk blootgesteld worden aan fel licht alerter zijn. Echter er is ook aangetoond dat het gebruik van fel licht averechts effect kan hebben, dat mensen hoofdpijn krijgen van het felle licht en moet wennen aan het afwezig zijn van fel licht als ze klaar zijn met werken.
Concliusie
Door het gebruik van licht, in de avond en in de ochtend, is het dus mogelijk om slaap en waak ritme af te stemmen op je werkrooster. Zorg je ervoor dat er veel licht is in de ochtend vervroeg je het ritme en wordt je wakker. Zorg je ervoor dat er veel licht in de avond is stel je het slapen uit en verlaat je je circadiaanse ritme. Niet alleen licht is verantwoordelijk voor het veranderen van het circadiaanse ritme. Voeding kan ook een invloed hebben op het ritme, bijvoorbeeld cafeïne. Bij het innemen van cafeïne stel je het circadiaanse ritme uit en blijf je langer wakker, daarom wordt koffie vaak gedronken als mensen moe zijn. Andere stoffen zijn ook van invloed op het circadiaanse ritme, het hormoon melatonine, melatonine is ook wel het slaaphormoon en de aanmaak ervan wordt geremd onder invloed van licht. Melatonine kan ook als slaappil ingenomen worden en verlengd dan de tijd dat je slaapt. Neem je melatonine overdag in kan het effecten van jet lag wegnemen. Melatonine kan ook als effect hebben dat je alerter wordt, en meer uitgerust voelt. Melatonine wordt ook gebruikt als medicijn tegen winterdepressie, en bij shift work sleep disorder. Uit onderzoeken bij verpleegkundigen, en bij willekeurige mensen zijn er overeenkomende uitkomsten gekomen. Bij de verpleegsters was duidelijk te merken dat ze van het felle licht langer wakker bleven, maar te veel fel licht had het averechtse effect dat ze hoofdpijn ondervinden. Bij de willekeurige mensen kwam ook de uitkomst dat mensen zich beter aan kunnen passen aan hun werkrooster door middel van fel licht in de ochtend, dit hielp de mensen namelijk eerder op te staan. Op de vraag of lichttherapie gebruikt kan worden om de circadiaanse cyclus te veranderen, is het antwoord ja dit is mogelijk. De vraag of het mogelijk is de negatieve consequenties van nachtdiensten, zoals de verhoging van het risico op hart en vaatziekten, te beperken, ja sommige aandoeningen kunnen inderdaad verminderd worden door het veranderen van je circadiaanse cyclus, en het werken van minder nachtdiensten verlaagd ook de kans op hart en vaatziekten.
