Het laatste werk over innerlijke rust dat ik gekocht en met veel plezier en interesse gelezen heb, is die van Paul Wilson. Zijn werk heet Het grote boek van de rust, één uit een hele serie werken die over rust gaan. Volgens de schrijver is alleen al het feit dat iemand zijn boek aanschaft al voldoende reden om met het vraagstuk van innerlijke rust aan de slag te gaan. De theorie die hij in zijn werk beschrijft is vrij simpel, maar de praktijk vereist enige discipline en doorzettingsvermogen. In dit artikel lees je wat innerlijke rust nu eigenlijk inhoudt en hoe ieder van ons dit kan bereiken. Af en toe tijd voor jezelf nemen blijkt niet voldoende te zijn. Lees dus geRUST mee!
Innerlijke rust gaat over je rustig voelen, zorgen van je af kunnen zetten, tijd voor jezelf nemen, oftewel je bent in staat om een einde aan gevoelens van spanning te maken. Het boek over rust van Wilson onderstreept het belang van je gevoel van welbevinden wanneer de dingen misgaan; innerlijke rust helpt om je goed te voelen onder omstandigheden waar je je normaal gesproken vreselijk onder zou voelen; het leert je anders om te gaan met de lastige dingen die zich dagelijks in ons leven voordoen. Ik zal eerst enkele voorwaarden voor rust samenvatten die de schrijver van dit boek voorstelt. Daarna ga ik dieper in op het gebruik van krachtademhaling die de basis vormt voor innerlijke rust. Tot slot noem ik twee kalmerende visualisatieoefeningen, uit het boek van Wilson, die innerlijke rust beloven. Zoals voor veel dingen geldt, zowel hun kracht als hun beperking ligt in wat je gelooft, of wat je jezelf toestaat te geloven. De technieken beschreven in Het grote boek van de rust beloven minder spanningen, onrust en vermoeidheid, en meer emotionele kracht, een betere concentratie, een positief en tolerant gevoel en meer plezier in de dingen die je doet in je leven.
Om spanning en onrust weg te nemen is het van belang om inzicht te krijgen in je denkpatronen en gedrag. Het is goed mogelijk om negatieve gedachten, die leiden tot onrust en spanning, om te buigen tot positieve instellingen, die rust en energie geven. Hieronder vind je een overzicht van een aantal stressgevoelige instellingen, en daar tegenover de weinig stressgevoelige instellingen.
De stressgevoelige instelling <--> De weinig stressgevoelige instelling:
1/ Je kunt je nooit echt ontspannen en gewoon genieten. <--> Je begrijpt dat plezier hebben een doel op zichzelf is. Plezier hebben is tenslotte al de helft van de pret.
2/ Je voelt je schuldig omdat je je tijd niet altijd ‘goed gebruikt’. <--> Je begrijpt dat ‘zinloze’, speelse activiteiten een essentieel onderdeel vormen van een evenwichtig leven.
3/ Je hebt het gevoel dat het geen zin heeft ertegen te vechten: de tegenslagen in het leven zijn onvermijdelijk. <--> Je hebt bij alles wat je doet een keuzemogelijkheid. Je zegt voortdurend tegen jezelf: ik heb mijn lot in mijn eigen handen.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van een omkering van patronen die je kunt maken in je levenswijze en gedrag. Met deze positieve instellingen zul je al een grote stap maken naar rust in je hoofd. Nu is dit ingewikkelder dan het lijkt. Om je eigen doen en laten en denkpatroon te veranderen, is energie nodig, motivatie en doorzettingsvermogen. Dan pas kun je innerlijke rust bereiken, weg met de spanning en de onrust.
Voorwaarden voor rust is het begin van dit hele verhaal. Volgens Wilson zijn comfort, lucht, het ontbreken van prikkels, stilte en motivatie de voornaamste voorwaarden voor een gevoel van rust. Een comfortabele omgeving, zithouding, kleding, is een snelle en eenvoudige manier om te ontspannen. Ideaal vormen een warme plek, een stoel met rechte rug, losse kleding en geen schoenen. Vervolgens zal frisse lucht veel spanning wegnemen wanneer je gestrest of onrustig bent. Denk hier aan een blokje om in het park, even lekker zitten in een stoel voor het raam… Een ontbreken van prikkels voorkomt gespannen zenuwen. Bepaalde prikkels zijn niet nodig om je te ontspannen, dus laat koffie eens staan en neem een kopje kruidenthee of een glas water daarvoor in de plaats. Zet eens niet de radio of tv aan, maar geniet van de stilte. Stilte is immers één van de krachtigste middelen om rust te bereiken. Als je ontspanningsboeken of meditatietechnieken bekijkt, zullen deze gebaseerd zijn op stilte. Motivatie tot slot is het belangrijkste element. De enige manier om echt rustig te worden is de verantwoordelijkheid ervoor te nemen en ermee aan de slag te gaan.
Vervolgens zorgen ademhalingsoefeningen alvast voor kalmte en een ‘leeg hoofd’, zonder spanning dus. Tot slot wil ik enkele ‘snelle’ kalmerende technieken beschrijven die Wilson heeft verzameld voor zijn werk. Ik doel hierbij op de techniek van de kalmerende visualisatie. Alvorens te beginnen met die visualisatieoefening is het belangrijk om de voorwaarden voor rust in acht te nemen, zoals hierboven beschreven. Om heldere beelden te krijgen, is het van belang om te denken aan een goede en rustige ademhaling. Je moet even oefenen en als je de buikademhaling eenmaal onder de knie hebt, vergeet je hem niet gauw meer. De buikademhaling heet ook wel de krachtademhaling, de diepe ademhaling bij het middenrif. Wanneer je op de juiste manier ademhaalt, dus diep en rustig, trekt het middenrif omlaag en geeft de longen de ruimte om zich uiteen te zetten. De krachtademhaling vraagt dus meer inspanning van het middenrif dan van de bovenborst. De ademhaling gebeurt eigenlijk op een lagere plek. Diepe (en rustige) ademhaling is belangrijk, omdat het aanzet tot de afscheiding van endorfine, beter bekend als rustgevende hormonen. Om de krachtige ademhaling te doen, moet je diep ademhalen door je neus, zonder daarbij inspanning te gebruiken, je schouders op te trekken of je borst uit te zetten. De adem zolang mogelijk vasthouden, om daarna rustig uit te ademen, hoorbaar en via de mond. Als je dit een paar keer herhaalt, verloopt het proces steeds soepeler. Bij uitademen moet je je bovendien voorstellen dat de gevoelens van spanning en onrust uit je lichaam stromen.
Als je de voorwaarden voor rust en de krachtademhaling onder de knie hebt, kun je verder met de kalmerende visualisatie. Zoals Wilson beweert, is de visualisatie de krachtigste techniek die je kunt gebruiken om je onderbewustzijn te beïnvloeden en een verandering daarin te bewerkstelligen; dit komt, volgens hem, doordat visualisatie de verbeelding aanspreekt. Bovendien doet een beeld meer dan duizend woorden! Met behulp van beelden kun je innerlijke rust verkrijgen. Wilson noemt twee technieken in zijn boek: de breedbeeldvisualisatie en de superpositietechniek. Bij beide kalmerende technieken is het nogmaals belangrijk om de voorwaarden voor rust te scheppen en de krachtademhaling toe te passen.
Ten eerste, de breedbeeldvisualisatie begint met gesloten ogen. Vervolgens vorm je een beeld van de meest ontspannende omgeving die je je maar voor kunt stellen, zoals een tropisch eiland of een bos. Dat breedbeeld houd je vast in je hoofd en je onthoudt eveneens alle details, zoals de kleuren, de geuren, de sfeer etc. Daarna stap je het beeld binnen. De bedoeling is dat je jezelf in dat mooie en rustige landschap ziet. Merk dan hoe je reageert op de omgeving. ‘Zie’ nu het landschap dat je omringt, ‘hoor’ alle geluiden om je heen en ‘voel’ tenslotte de fysieke aspecten van de plek waar je bent. Veranker dit beeld stevig in je hoofd, maak het beeld nog scherper en zet het geluid als het ware harder. Onthoud dit gevoel van rust. Dit is een oefening voor beginners.
Voor de gevorderde visueel georiënteerden onder ons, bespreek ik als tweede de superpositietechniek. Je begint, na de voorwaarden voor rust en de toepassing van de krachtademhaling, met het sluiten van je ogen. Vorm een beeld van jezelf zoals je op dat moment bent op het grote scherm in je hoofd. Houd dit vast! Ontwikkel daarna een beeld van jezelf als iemand die ontspannen en vrij van spanning is. Zet dit als het ware rechtsboven in beeld. Onderzoek ook weer alle details van de beelden die je hebt gevormd. De volgende stap is om de twee beelden naar elkaar toe te laten bewegen totdat het ontspannen beeld het actuele beeld volledig bedekt. Dit is een vrij pittige oefening en vergt behoorlijk wat energie. Houd dit beeld zolang mogelijk vast. Maak het ontspannen beeld van jezelf scherper en zet het geluid harder. Houd dit ontspannen beeld en gevoel daarbij lang vast.
Belangrijk bij het zoeken naar gevoelens van rust en ontspanning is dat je erin gelooft en ervoor kiest. Dan zul je doorzetten en slagen.
Literatuur: Wilson, P. (1995), Het grote boek van de rust. Meer dan honderd succesvolle technieken voor ontspanning van lichaam en geest, Archipel: Amsterdam – Antwerpen. (Oorspronkelijke titel: Instant calm, Penguin Books Ltd, Londen.)
