Dyslexie is een term die gebruikt wordt in de wetenschap om ernstige problemen net schrijven en lezen van woorden aan te duiden. Het gaat hierbij om het technische lezen, niet om het begrijpen wat er nou precies staat. Dyslexie is een handicap omdat het een probleem is in de hersenen dat niet verholpen kan worden.
Oorzaken
Dyslexie is een neurologische aandoening, dit houd in dat het zich in de hersenen afspeelt. Wat precies de oorzaak is van dyslexie is nog niet zeker. Waarschijnlijk functioneert het gebied in de hersenen waar schrifttekens en klanken aan elkaar gekoppeld worden niet voldoende.
Wat wel zeker is, is dat er bij dyslexie sprake is van een erfelijke factor. Als een kind een ouder heeft met dyslexie, is de kans dat het zelf dyslexie heeft ongeveer 50%. Als alle twee de ouders dyslectisch zijn stijgt deze kans tot wel 80%
Gevolgen
Dyslexie heeft veel gevolgen waarvan sommige meer voor de hand liggen dan andere. Dit komt omdat er in de huidige maatschappij (onbewust) veel gelezen moet worden. Schoolboeken, bedrijfsmemo’s maar denkt u ook bijvoorbeeld aan ondertiteling op tv.
Dyslexie geeft op alle leeftijden problemen. De eerste problemen komen voor bij het volgen van onderwijs. Hierbij moet veel gelezen en geschreven worden. In het basisonderwijs kan het frustrerend voor zowel ouder als kind zijn dat de intelligentie wel aanwezig is maar het lezen en het schrijven maar niet wil lukken. Ook kunnen verhaaltjessommen problemen opleveren, door fout te lezen wordt de vraag ook fout beantwoord.
Op de middelbare school moet er veel gelezen worden. Daarnaast vormen de vreemde talen vaak een probleem. Dyslecten hebben vaak moeite om rijtjes te leren waar weinig samenhang in zit, dit kan voor bijvoorbeeld natuurkundige benamingen van elementen problemen op leveren.
Maar dyslexie kan ook leiden tot sociaal-emotionele problemen. Het gevoel van eigenwaarde kan ondermijnd worden. Ook leidt het moeilijk of niet kunnen lezen vaak tot frustratie. Dit kan veel spanning en verdriet met zich mee brengen.
Herkennen van dyslexie
Dyslexie is een probleem met het schrijven en lezen van woorden. Dit is te bekijken door bijvoorbeeld onzinwoorden hardop te laten lezen of woorden uit een vreemde taal over te laten schrijven. Het gaat niet om het begrijpen van het woord maar om de juiste techniek. Om dyslexie te herkennen wordt er gekeken naar de lees- en schrijfvaardigheden.
De schrijfvaardigheid is op te delen in twee delen. De spelling en het schrijven zelf en het handschrift. Bij mensen met dyslexie valt bij de spelling het fonetische schrijven op. Daarnaast komt het veel voor dat één woord op verschillende manieren geschreven wordt. Het handschrift is vaak onverzorgd en er wordt veel doorgestreept. Als het handschrift wel netjes is, valt vaak het lage schrijftempo op.
De leesproblemen openbaren zich het makkelijkst bij het hardop lezen van een tekst. Hierbij kan het zijn dat de woorden bijna hardop gespeld worden omdat het leestempo erg laag ligt. Het kan ook zijn dat er heel erg veel fouten worden gemaakt maar het leestempo wel normaal is. Dit wordt radend lezen genoemd.
Signalen voor dyslexie zijn:
– Slecht in rijm
– Moeite met links en rechts
– Slecht verbale kennis opnemen
– Moeite met verschil horen tussen klanken als m-n, t-k, ba-da.
– Moeite met de klemtoon
– Moeite met verschil zien tussen p-q, b-d-p
– Moeite met het leren van schijnbaar willekeurige reeksen, woordcombinaties, uitdrukkingen en gezegdes
– Weerstand tegen hardop lezen
– Fonetisch spellen “
– Spellingsregels slecht onthouden
– Niet of nauwelijks zelfcorrectie
– Traag schrijftempo
– Veel doorhalingen
– Onleesbaar handschrift
– Moeite met onthouden van namen (vakken als geschiedenis, topografie)
– Problemen met tijdsdruk
– Moeite met vreemde talen
– Moeite met aanbrengen van structuur
Oplossingen
Voor dyslexie is geen oplossing. Er zijn wel verschillende manieren om met dyslexie om te gaan. Hier onder staan de meest voorkomende gebruiksmiddelen.
– Daisy speler: Hierop kunnen schoolboeken afgeluisterd worden
– Kurzweil: Een computerprogramma dat schoolboeken, teksten en internetpagina’s voorleest. In dit computerprogramma kunnen ook teksten worden samengevat. Het programma bevat meerdere talen en is erg makkelijk in gebruik.
– Vergroot schrift: Voor sommige dyslecten is een groter lettertype beter leesbaar
– Blauwe sheets: Blauw geeft de ogen meer rust. Door blauwkleurige plastic sheets op een witte tekst te leggen gaat het lezen gemakkelijker.
– Leeswijzer: Een ondoorzichtige plastic liniaal waardoor per letter/woord/regel gelezen kan worden, hierdoor lijdt de rest van de tekst niet af.
– CMap: een computerprogramma waarbij verbanden tussen verschillende woorden zichtbaar gemaakt kunnen worden.
