Diabetes

In Nederland lijden ongeveer 600.000 mensen aan een type van Diabetes. Het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk vele malen hoger, omdat de symptomen zich niet altijd kenbaar maken. Het aantal Diabetespatiënten groeit gestaag door, terwijl er slechts weinig over bekend is. Dus wat is Diabetes nou precies en wat kunnen we eraan doen?

Diabetes

Een gezond lichaam

De volledige naam van Diabetes is Diabetes Mellitus. Mellitus verwijst naar het woord honing. Diabetes wordt in de volksmond ook wel Suikerziekte genoemd. Diabetes houdt in dat er een probleem is met de verwerking van suikers in je lichaam. Om uit te leggen wat er precies verkeerd gaat, is het van belang eerst te weten wat er met suiker gebeurt in een gezond lichaam.

Met onze voeding komen ook verschillende voedingsstoffen ons lichaam binnen. Koolhydraten zijn een voorbeeld van deze voedingsstoffen. Koolhydraten zijn lange, grote moleculen. In je lichaam worden de koolhydraat moleculen afgebroken tot kleinere moleculen. Hierbij ontstaat onder andere Glucose. Glucose is een suiker. De Glucose wordt opgenomen in het bloed. Het Glucosegehalte in het bloed ligt normaal gesproken tussen de 4,0 en 7,8 milimol. Wanneer het Glucosegehalte te hoog wordt, maakt je Alvleesklier Insuline aan. Insuline zorgt ervoor dat de overtollige Glucose wordt opgenomen in de cellen van je spieren en lever. In deze cellen wordt Glucose opgeslagen als Glycogeen. Wanneer we actief bewegen wordt de Glucose in je bloed verbrand om energie op te wekken. Het Glucosegehalte daalt daardoor. Opnieuw reageert je Alvleesklier hierop, ditmaal door Glucagon te produceren. Onder invloed van Glucagon wordt de Glycogeen in je spieren en lever weer omgezet in Glucose. Dit gebeurt net zo lang tot het Glucosegehalte weer op peil is.

Verschillende typen Diabetes

Er zijn een aantal verschillende typen Diabetes. Hieronder wordt uitgelegd wat de verschillende typen inhouden, welke medicatie en/of behandeling gebruikt wordt en of het erfelijk is.

Diabetes type 1

Diabetes type 1 wordt ook wel IDDM genoemd. Dit staat voor Inulin Dependent Diabetes Mellitus, wat in het Nederlands betekend Insuline Afhankelijke Diabetes Mellitus. Bij dit type Diabetes maakt het lichaam zeer weinig tot geen Insuline aan. Dit komt omdat de cellen in de Alvleesklier die Insuline aanmaken beschadigd zijn. Dat betekend dus dat het Glucosegehalte in het bloed veel te hoog wordt. De verschijnselen van een te hoog Glucosegehalte zijn:

• Dorst
• Droge mond
• Veel plassen
• Vermagering
• Vermoeidheid

Ook is er sprake van energie verlies, omdat de nieren de Glucose uitscheiden met de urine. Hierdoor verliest het lichaam veel energie. Om toch energie te krijgen gaat het lichaam vet verbranden, wat vermagering tot gevolg heeft. Hierbij wordt zoveel vet verbrand dat het lichaam verzuurt en iemand in coma kan raken.

De behandeling van Diabetes type 1 is het spuiten van Insuline. De Diabeet leert dit bij zichzelf te doen. Bovendien leert hij/zij de Glucosewaarden in het bloed te meten. Hieraan kan iemand zien of er Insuline gespoten moet worden of niet. Ook kan het zijn dat richtlijnen voor voeding en beweging deel uitmaken van de behandeling.

Diabetes type 1 erft multifactorieël over. Dat wil zeggen dat er een erfelijke aanleg is, maar factoren van buitenaf bepalen of iemand werkelijk Diabetes type 1 ontwikkeld.

Diabetes type 2

Diabetes type 2 wordt ook wel NIDDM genoemd. Dit staat voor Non Insulin Dependent Diabetes Mellitus. In het Nederlands betekend dit Niet Insuline Afhankelijke Diabetes Mellitus. Bij dit type Diabetes maakt het lichaam nog wel voldoende Insuline aan, maar heeft het lichaam problemen met het opnemen van de Glucose in de cellen. Dat komt omdat de cellen minder gevoelig (resistent) zijn voor Insuline en zich niet ‘openen’ om Glucose op te nemen. Hierdoor wordt het Glucosegehalte in het bloed dus te hoog. De verschijnselen van Diabetes type 2 zijn nagenoeg hetzelfde als van Diabetes type 1. Wel verloopt Diabetes type 2 milder al Diabetes type 1, waardoor de Diabeet minder last heeft van de verschijnselen.

De behandeling van Diabetes type 2 bestaat in eerste instantie uit voedingsadvies. Het kan later noodzakelijk zijn om Insuline te spuiten.

Ook Diabetes type 2 erft multifactorieël over. Erfelijkheid speelt alleen een grote rol bij Diabetes type 2 dan bij Diabetes type 1. 

Diabetes MODY

MODY staat voor Maturity-Onset Diabetes of the Young. MODY is een milde vorm van Diabetes, en lijkt qua verschijnselen op Diabetes type 2. Bij iemand met MODY reageert de Alvleesklier onvoldoende op het stijgende Glucosegehalte, waardoor onvoldoende Insuline wordt aangemaakt. Er zijn een aantal voorwaarden waaraan voldaan moet worden voor er sprake is van MODY:

• Het begint op jonge leeftijd
• MODY is Insuline onafhankelijk, in ieder geval in de eerste jaren
• Tenminste 4 eerstegraadsfamilieleden(ouders, kindere, broers, zussen) hebben Diabetes dat op jonge leeftijd is ontstaan, en wat de eerste 2 tot 5 jaar zonder Insuline behandeld kon worden. Bovendien moet het bij minimaal 2 van die familieleden voor het 25e levensjaar zijn ontdekt.

MODY kan alleen worden gediagnostiseerd door genetisch onderzoek.

De behandeling van MODY verschilt, omdat er verschillende typen bestaan. Sommige typen worden behandeld met medicijnen die de aanmaak van Insuline stimuleren. Soms zijn voedingsadviesen al voldoende en andere MODY typen worden behandeld door Insuline te spuiten.

MODY erft autosomaal-dominant over. Dat wil zeggen dat als 1 van de ouders het gen voor MODY bij zich draagt je MODY zoiezo krijgt. Het gen voor MODY is namelijk dominant.

Diabetes MIDD

MIDD staat voor Maternally Inherited Diabetes and Deafness. Hierbij geeft de Alvleesklier te weinig Insuline af door een genetische verandering in cellen. MIDD is een Insuline onafhankelijke vorm van Diabetes omdat het enkele jaren zonder toedienen van Insuline behandeld kan worden. Het wordt meestal tussen het 30e en 40e levensjaar ontdekt. De ernst van MIDD hangt af van de ernst van de genetische verandering in de cellen. MIDD heeft kenmerken van zowel Diabetes type 1 als type 2. Vooral doofheid of slechthorendheid is een veelvoorkomend kenmerk bij MIDD. Deze slechthorendheid wordt eerder ontdekt dan de Diabetes.

Er is nog geen eenduidige behandeling voor MIDD, maar in de meeste gevallen wordt het toedienen van Insuline gebruikt. Iemand met MIDD kan niet zomaar medicijnen gebruiken, hiervoor moet een medisch specialist geraadpleegd worden.

MIDD erft Mitochondrieël over. Dat wil zeggen dat een kindje het krijgt via de mitochondriën in de eicel. Wanneer de moeder MIDD heeft is de kans 80% dat haar kindje het ook krijgt.

Diabetes LADA

LADA staat voor Latent Auto-immune Diabetes in Adults. Het is een vorm van Diabetes type 1. Bij LADA maakt de Alvleesklier langzaam steeds minder Insuline aan, omdat de cellen in de Alvleesklier beschadigd zijn. LADA wordt in eerste instantie voor Diabetes type 2, omdat het ook overeenkomsten met type 2 vertoond.

De behandeling van LADA, zodra dit gediagnostiseerd is, is hetzelfde als die van Diabetes type 1, namelijk het spuiten van Insuline.

LADA erft Multifactorieël over. Er is dus een erfelijke aanleg, maar factoren van buitenaf spelen ook een rol bij het ontstaan ervan.

Zwangerschapsdiabetes

Zwangerschapsdiabetes is Diabetes die zich alleen voordoet tijdens de zwangerschap. De baby heeft voldoende Glucose nodig om te groeien, maar de moeder maakt niet minder Insuline aan. De placenta geeft daarom hormonen af die de werking van Insuline verminderd. De Alvleesklier van de moeder reageert hierop door meer Insuline aan te maken. Als de Alvleesklier niet in staat is voldoende Insuline aan te maken om het Glucosegehalte op peil te houden, is er sprake van zwangerschapsdiabetes. Als na de geboorte ook de placenta de baarmoeder verlaat, komen er ook geen Insuline remmende hormonen meer vrij in het lichaam van de moeder, en zal haar Glucosegehalte zich herstellen.

Een tweede mogelijkheid van Zwangerschapsdiabetes is als er niet voldoende Glucose aanwezig is voor moeder en kind. De baby zal zoveel Glucose gebruiken als het nodig heeft, ongeacht de beschikbare hoeveelheid Glucose. Dit kan betekenen dat er niet voldoende Glucose overblijft voor de moeder, en haar lichaam vet gaat verbranden. Tijdens de verbranding van vet verzuurt het lichaam, wat schadelijk is voor de baby.

Als de moeder Zwangerschapsdiabetes had tijdens de zwangerschap, zijn er enkele gevolgen voor het kind. Het kind groeit bijvoorbeeld sneller in de baarmoeder, waardoor er tijdens de bevalling complicatie kunnen optreden. Bovendien is de kans dat het kindje op latere leeftijd Diabetes krijgt groter.

De behandeling van Zwangerschapsdiabetes is een dieet. De moeder zal gedurende de dag vaker kleinere portie moeten eten, in plaats van 3 keer per dag een grotere portie. Het kan zijn dat een dieet alleen niet voldoende is. Dan kan het zijn dat er Insuline toegediend moet worden.

Diabetes Insipidus

Diabetes Insipidus betekent letterlijk ‘smakeloze doorstroom’ en vertoont weinig overeenkomsten met andere vormen van Diabetes. In tegenstelling tot de andere vormen ontbreekt de aanwezigheid van suiker in de urine. Bij Diabetes Insipidus is de balans van de vochtafvoer verstoord. Je lichaam scheidt vocht uit. Om ervoor te zorgen dat het lichaam niet uitdroogt wordt het hormoon ADH aangemaakt. Dit hormoon zorgt ervoor dat er niet te veel urine wordt geproduceerd. Bij iemand met Diabetes Insipidus is de aanmaak van dit hormoon verstoord of reageert het lichaam onvoldoende op het ADH. Er zijn verschillende vormen van Diabetes Insipidus met elk een andere oorzaak:

Neurogene Diabetes Insipidus: Door een storingin de hersenen wordt er onvoldoende ADH aangemaakt. Dit kan tumoren, hoofdtrauma’s of infecties tot gevolg hebben. Nefrogene Diabetes Insipidus: De nieren reageren niet voldoende op de ADH en blijven urine produceren. Deze vorm van Diabetes Insipidus iserfelijk, maar kan ook ontstaan door gebruik van bepaalde medicijnen of andere aandoeningen. Gestagene Diabetes Insipidus: Deze vorm komt alleen voor tijdensde zwangerschap. Door de hormonen die de placenta aanmaakt kan de productie van ADH verminderen. Dipsogene Diabetes Insipidus: Hierbij is het’dorstcentrum’ aangetast. Het lichaam geeft niet aan wanneer er vocht nodig is, waardoor de kans groot is dater te weinig gedronken wordt. Omdater weinig vocht in het lichaam aanwezig is, neemt de productie van ADH af, waardoorde nieren volop urine kunnen produceren.

De kenmerken van alle4 de typen zijn hetzelfde; veel plassen, dorst (behalvebij Dipsogene Diabetes Insipidus).Door een vocht te kort verdikt het bloed, waardoor het hart veel harder moetwerken om het bloedrond te pompen.Een hogere hartslag en lage bloeddruk zijnhet gevolg.

De behandeling verschilt, bij Neurogene en Gestagene Diabetes Insipidus helpt het om ADH-achtige hormonen te slikken.Voor Nefrogene en Dipsogene DiabetesInsipidus zijn geen medicijnen bekend. Van belang is om voldoende te drinken en het volgen van een individueel dieët.

Gevolgen

Diabetes kan ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid. Zo is de kans op aderverkalking een stuk groter. Aderverkalking kan leiden tot het verstoppen van aders. Bovendien kunnen verstoppingen in kleine bloedvaten leiden tot oogziekten met blindheid tot gevolg, nieraandoeningen en zenuwaandoeningen waarbij het gevoel in voeten en handen verloren gaat.

Diabetes kan voorkomen worden. Een gezonde leefstijl speelt hierbij een belangrijke rol. Een goede, uitgebalanceerde voeding en voldoende beweging kunnen Diabetes soms voorkomen. Vooral de kans op Diabetes type 2 kan hiermee sterk teruggedrongen worden.

Toch kan je er nooit helemaal zeker van zijn dat je geen Diabetes krijgt, omdat erfelijkheid ook een rol speelt, maar een gezonde leefstijl voorkomt ook een heleboel andere gezondheidsproblemen.

Tot slot

Hier volgen nog een aantal weetjes over Diabetes Mellitus.

In 1997 leed 2,1% van de wereldbevolking aan Diabetes, dat waren zo’n 123 miljoen mensen waarvan de meeste in Azië (66 miljoen). Europa stond op nummer 2 met 22 miljoen Diabetici. 97% van deze mensen had Diabetes type 2.

Uit recent onderzoek blijkt dat 11,6% van de Nederlandse bevolking Diabetes heeft. Per jaar komen daar 60.000 Diabetici bij.