De lintworm (Castoda) behoord tot de paalwormen en is een parasiet die voorkomt in darmen van dieren waaronder ook mensen.
opbouw
Lintwormen hebben een witte of geelachtig kleur en zijn verdeelt in segmenten (gledingen of proglotten genaamd) die zich achter de kop (scolex) bevinden. Een volwassen lintworm kan een lengte hebben van 10 meter (sommigen zelfs tot 30 meter). Wanneer een lintworm zich nestelt in de darmen van zijn gastheer (een mens dier), groeien achter de kop van de lintworm, in het halsgebied, nieuwe proglotten. De kop hecht zich aan darmwand, waarna de lintworm zichzelf kan bevruchten, lintwormen zijn namelijk tweeslachtig. Beiden geslachtsorganen bevinden zich aan de proglotten. De proglotten bevatten ook de eitjes die door de lintworm geproduceerd worden waarna deze losgelaten en via de uitwerpselen van de gastheer de buitenwereld tegemoet treden.
levenscyclus
De levensloop van een lintworm is vrij ingewikkelde. Bij de verspreiding van de lintworm zijn twee of meer gastheren betrokken die beiden geïnfecteerd zijn op een andere manier. Als eerste is er gastheer die een lintworm in de darmen heeft die eitjes via de ontlasting naar buiten brengt. Wanneer deze ontlasting (hetzij in vorm van mest op planten of anderzijds) wordt opgegeten door een andere gastheer (bijvoorbeeld een koe die bemest gras eet) zullen daarmee ook de eitjes meegaan die zich in lichaamsholten (cysten) van de tweede gastheer nestelen (bijvoorbeeld in de lever). Wanneer de tweede gastheer weer wordt opgegeten door een derde (bijvoorbeeld een mens die een geïnfecteerde koe opeet), zal de lintworm weer via het spijsverteringskanaal in de darmen terecht komen van de derde gastheer waarmee het cirkeltje weer rond is.
soorten
Er zijn verschillende soorten lintwormen, afhankelijk bij welk dier ze worden gevonden kunnen we de volgende indeling maken.
- varkenslintworm(Taenia solium)
Deze lintworm kan bij mensen en varkens voorkomen. Bij mensen kan deze lintworm zowel in lichaamsholten als in de darmen voorkomen. Door een goede hygeane komen deze soorten lintwormen in westerse landen vrij zelden voor. Ook in islamitische landen (zoals Tuskije, Irak of Iran) komen deze lintworen niet veel voor aangezien men daar geen varkenvlees eet. - Vislintworm (Diphyllobothrium latum)
Dit is een lintworm die bij vissen en visetende zoogdieren voorkomt (dus ook de mens). De voortplantingscyclus is bij deze lintworm wat complexer en daarmee een stuk interessanter dan andere soorten lintwormen. Een visetende gastheer heeft deze lintworm in de darmen en scheid de eitjes (via de proglotten) uit in het water. Daar terechtgekomen komen uit de eitjes vrijzwemende larven uit, die weer worden opgegeten door watervlooien, in de watervlo ontwikkeld de larf zich tot een tussenvorm (procercoïde). Vervolgens wordt de watervlo opgegeten door een vis zodat de ontwikkelde larf zich weer verder kan ontwikkelen in het spierweefsel van de vis (tot een plerocercoïde). Eventueel kan de vis nog gegeten worden door een andere vis maar wanneer uiteindelijk een geïnfecteerde vis onvoldoende verwarmt wordt gegeten, zullen de plerocercoïde zich in de darmen van de eindgastheer verder ontwikkelen tot een lintworm, die al na twee weken eitjes kan aanmaken om de cirkel te herhalen. - Runderlintworm (Taenia saginata)
Deze lintworm kan zowel runderen als mensen infecteren, voor zover bekent is de mens de enige gastheer die de runderlintworm in de darmen mee kan dragen, door het eten van rauw of onvoldoende verwarm rundvlees. - Hondenlintworm (Dipylidium caninum)
Deze lintworm komt zowel bijkattenals bij hondenvoor. Het is de meest voorkomende lintworm bij huisdieren wereldwijd en ook in Nederland komt komt de hondenlintworm regelmatig voor. Hoewel de hondenlintworm ook mensen kan besmetten (wanneer ze een hondenvlo inslikken) komt dit echter vrij zelden voor. - kattenlintworm(Taenia taeniaeformis)
Dit is een lintworm die bij ratten en muizen voorkomt en daarom ook bij katachtigen en andere roofdieren zoals vossen, marters, bunzingen of honden, die knaagdieren vangen en opeten. Hoewel de misleidend kan zijn, wordt bij katten vaker een hondenlintworm gevonden omdat deze zich verspreid via vlooien.
voorkomen bij mensen
Er zijn verschillende lintwormen die mensen kunnen infecteren, sommige alleen in de darmen, zoals bijvoorbeeld door het eten van rauw of niet goed verwarmt rund- of varkensvlees of door het inslikken van een hondenvlo. Ook vislintworm kan bij mensen voorkomen, in veel gevallen gaat het om een toevallige gastheer. Verspreiding van lintworm van mensen op mens komt heel zelden voor. Dit is met name te danken aan de goede hygiëne en leefomstandigheden van westerse mensen. Sommige lintwormen, zoals de varkenslintworm, kunnen echter ook in lichaamsholtes komen bij mensen, bijvoorbeeld door het eten van rauw of slecht verwarmt varkensvlees. Dit kan tot levensgevaarlijke situaties leiden wanneer de lintworminfectie zich bijvoorbeeld in de hersenen, lever of longen manifesteert. Het is dus raadzaam vlees eerste goed te verwarmen alvorens het te nuttigen.
klachten en symptomen
Een infectie blijft vaak onopgemerkt de gastheer vermagert over het algemeen niet en vage maag en darmklachten worden vaak al “iets verkeerds gegeten” aangedaan. Soms komen er echter proglotten mee in ontlasting, die zien eruit als witte slierten of puntjes in de ontlasting. Infecties in lichaamsholten zijn een stuk gevaarlijker aangezien er zwellingen in hersenen, long of lever kunnen opreden. Ook bij het verwijderen van deze infecties mag er niets fout gaan, aangezien dit gevaarlijke allergische reacties teweeg kan brengen. Op de Balkan worden nog geregeld van dit soort infecties waargenomen, in Nederland zijn ze echter zeldzaam zodat met een wormdodend middel (zoals praziquantel,niclosamide en mebendazol) een infectie kan worden tegengegaan.
Preventie
Om te voorkomen zelf geïnfecteerd te raken door een lintworm is het raadzaam eten eerst goed te koken alvorens het te eten. Uitkijken voor rauw (dieprood) rundvlees en een goede hygiëne is ook zeker geen overbodig advies voor een gezond, lintwormvrij bestaan.
