In de psychologie zijn er verschillende benaderingen die op verschillende manieren naar de mens kijken. Hieronder wordt de cognitieve benadering uitgewerkt.
De cognitieve benadering houdt zich bezig met het begrijpen van denkprocessen die aan onze acties ten grondslag liggen. Zij vinden interne processen op zijn minst even belangrijk als externe stimuli in het begrijpen van gedrag en nemen hierdoor geen duidelijk nature-nuture standpunt in. De interne processen duiden zijn aan met mediators; een proces of een gebeurtenis binnenin het individu dat tussen de stimulus en de reactie plaatsvindt. Herinnering, het oplossen van problemen en taal zijn allemaal gebaseerd op mediators. Ze zijn conceptueel en laten de fysieke basis van deze processen erbuiten. De cognitieve benadering is ontstaan als reactie op het behaviorisme. Je zou Tolman(noemde zichzelf een behaviorist) en Kohler kunnen beschouwen als grondleggers van de cognitieve benadering. Tolman bracht de term cognitive map in de psychologie: de mentale representatie van de geleerde relaties tussen stimuli. Volgens Tolman is leren en reageren niet hetzelfde en kan men leren zonder de juiste reactie te laten zien. Kohler bracht insight in de psychologie: een plotselinge verandering in de manier waarop iemand een probleemsituatie ‘organiseert’. Dit gaat van een toevallige reactie naar een op regels gebaseerde reactie. Insights kunnen leiden tot het maken van gepaste mental sets: het cognitieve schema dat een individu gebruikt om zijn perceptie van een bepaalde situatie te ordenen, zoals een probleem. Tolman noemde zichzelf een behaviorist, omdat hij zijn data alleen verzamelde met observatie van stimuli en reacties. Hij ging in tegen het principe van het behaviorisme dat wanneer er geen verandering plaatsvond in reactie er ook niks geleerd was. Tolman ontwikkelde toen het idee van latent learning: situaties waarin het leren gescheiden is van het vertonen van bepaald gedrag. Omdat de cognitieve benadering niet echt berust op één bepaalde grondlegger heeft er veel ruilhandel plaatsgevonden met disciplines binnen en buiten de psychologie. Zo komt de term information processing uit de computer wetenschap en houdt hetzelfde in als de term mediator. De grondgedachten van de benadering zijn:
1) processen binnenin het individu worden als centraal beschouwd om gedrag te begrijpen; en
2) deze tussenliggende processen opereren in een georganiseerde en systematische manier, niet door trial en error
