Bij ongeveer 1% van de Nederlandse bevolking (ongeveer 100.00 mensen) wordt borderline geconstateerd. Het begrip, borderline-syndroom, is voor velen vrijwel of geheel onbekend. Borderline stamt uit de jaren ’30 en is pas rond 1980 opgenomen door in het Amerikaans handboek voor psychische aandoeningen (DSM). Mensen met borderline kunnen zich door de ontwetendheid van velen, vaak onbegrepen en niet serieus genomen voelen. Dat maakt het nog moeilijker om te leven met deze, bepaald niet gemakkelijke persoonlijkheidsstoornis. Ook voor de naasten kan het moeilijk zijn. De omgang met een borderliner zorgt vaak voor enorme geestelijke uitputting. Van plotseling afwijzend gedrag, naar totale claiming. Zelfbeschadiging is ook een veel voorkomende eigenschap van een borderliner. Ook dit is zowel voor de persoon zelfs als zijn omgeving, emotioneel behoorlijk pijnlijk.
Het ontstaan van de term Borderline
Toen in 1930 de term Borderline ontstond, was het begrip niet meer dan een benaming voor alle psychische stoornissen die niet tussen de termen verwardheid en angststoornissen vielen. Een hele letterlijke vertaling eigenlijk, aangezien Borderline de Engelse benaming is voor: over de grens. Al is het begrip vanaf 1980 een officiele einddiagnose met een inmiddels uitgebreide beschrijving van kenmerken etc., toch past dit beeld nog steeds bij deze benaming. Een persoon met een borderline-persoonlijkheidsstoornis leeft namelijk extreem van het ene naar het andere uiterste. Alles of niets.
Kenmerken van borderline
Een laag gevoel van eigenwaarde. Hierdoor komen zelfbeschadigingen veel voor bij borderliners. Doordat borderliners hun gebrek aan zelfvertrouwen vaak willen verbergen, komen ze juist vaak brutaal over op andere mensen. Extreem provocerend gedrag zorgt ook al niet voor positieve reacties uit de omgeving. Vaak wordt niet verwacht van de persoon, dat deze last heeft van een minderwaardigheidscomplex door dit gedrag. Mensen uit de omgeving zullen ook in veel gevallen zeer negatief terug reageren, niet wetend dat dit het gevoel van minderwaardigheid alleen maar meer en meer versterkt.
Wisselende stemmingen van blijheid en somberheid. Dit levert soms angstaanvallen of depressies op, vooral na een heftige gebeurtenis. Ook het zelfbeeld en het beeld over anderen wisselt sterk. Zeer onvoorspelbaar dus, ook voor de omgeving. Plotselinge woede aanvallen, soms zelfs met agressiviteit bijvoorbeeld kunnen heel angstig zijn.
Als je vriendschap sluit met een borderliner is het niet geheel onnodig om hier meer informatie over te verkrijgen. Zo wordt het makkelijker om elkaar te begrijpen en met elkaar om te blijven gaan. Een situatie waarin de persoon dreigt zichzelf iets aan te doen, zal hoogstwaarschijnlijk en ook zeer begrijpelijk totaal overrompelend kunnen zijn. Het is zeker niet te verwachten, dat iedereen daar mee om kan gaan. Integendeel. Gelukkig bestaan er ook hulp werk/praatgroepen voor de mensen uit de omgeving en niet alleen voor de borderliner zelf. Beide partijen kunnen hier zeel veel aan hebben.
Verlatingsangst. Zonder aanwijsbare reden en bij iedereen met wie de persoon een relatie heeft, vriendschappelijk of een liefdesrelatie. Om natuurlijk de familiebanden niet te vergeten. Dit kan zich uiten in gedrag wat er juist voor kan zorgen, dat de persoon mensen bij zich wegjaagt.
Het extreme gedrag kan zich ook uiten in alcohol- of drugsmisbruik. Een zeer ernstig probleem, zeker als je bedenkt dat een borderliner zich niet aan zijn grenzen kan houden.
Mogelijke oorzaken en erfelijkheid
Over het algemeen komt borderline meer voor bij vrouwen als bij mannen. Ongeveer 5 keer zoveel. Als je bedenkt, dat mannen hun emoties vaak meer naar buiten uiten. Denk maar aan agressie. Vrouwen richten hun emoties meer naar binnen toe. Hierdoor kan het van binnen behoorlijk gaan exploderen en merkt de buitenwereld hier sneller iets van. Ook de psychiater zal bij vrouwen sneller deze diagnose vast kunnen stellen, doordat vrouwen vaak sneller en diepgaander over hun gevoelens praten. Borderline wordt vooral vastgesteld bij jong volwassenen. Alhoewel het tussen de leeftijd van 18 en 20 jaar moeilijk vast te stellen is, vanwege de emoties die bij hun ontwikkeling komen kijken. Deze kunnen lijken op borderline kenmerken, maar hebben een andere aard. Rond de 50 jaar komt het vrijwel niet meer voor. Tenminste, voor zover bekend wordt dit op deze leeftijd niet of zelden meer vastgesteld.
Traumatische gebeurtennisen uit het verleden kunnen een oorzaak zijn voor het ontstaan van het borderline-syndroom. Dit is overigens nooit officieel bewezen, maar het is opvallend hoeveel borderliners in hun jeugd seksueel zijn misbruikt of verwaarloosd.
Erfelijkheid schijnt een grote rol te spelen. Volgens het DSM is de kans op het borderline-syndroom 5 keer zo groot, indien iemand uit de naaste familie hier aan lijdt.
De lichamelijke oorzaak is onder andere gevonden in het voorste gedeelte van de frontale kwabben in de hersenen. Ook hormonen kunnen hier een rol in spelen.
Gedacht wordt, dat de combinatie van deze factoren tot een borderline persoonlijkheidsstoornis kunnen leiden.
Behandeling
Voor het eerst in de geschiedenis is wetenschappelijk bewezen, dat borderline te genezen is! Dit is uiteraard zeer goed nieuws! Circa 52% van de borderliners die gedurende 3 jaar lang, 2 maal in de week Schema Focused Therapy kregen zijn officeel, volledig genezen verklaard. Bij nog eens tweederde van de behandelden is een zeer goede verbetering aangenomen.
Bij deze behandelmethode wordt aandacht geschonken aan de structuele veranderingen van de persoonlijk. Er wordt ruim de tijd genomen om een band te scheppen tussen de behandelaar en de patiënt. Door elkaar goed te leren kennen, kan diep op de persoonlijke ontwikkeling en karakter eigenschappen van de patiënt worden ingegaan. Ook zorgt een vertrouwelijke band ervoor, dat zaken traumatische gebeurtenissen uit het verleden makkelijker bespreekbaar worden. Dit is een zeer belangrijk onderdeel van het probleem van de persoon. Indien dit natuurlijk van toepassing is op de patiënt. Door terug te gaan in de tijd om dit probleem te verwerken kan de persoon meer ruimte maken in zijn hoofd voor de huidige problemen. Hierna kunnen stapje voor stapje ook deze problemen worden aangepakt en hopelijk uiteindelijk worden verholpen. In het verleden was dit meestal beperkt tot gangbare behandelingen, die gericht zijn op de huidige symptonen die borderline met zich mee brengt. Het spreekt voor zich, dat het probleem behandelen en oplossen vanuit de kern, veel effectiever is.
Borderline is altijd bestempeld als ‘onbehandelbaar’. In 2004 werd door minister Hoogervorst besloten, dat de vergoedingen voor de behandelsessies drastisch ingekort moesten worden. Destijds was het immers iets dat toch niet te genezen was. Met de bekendmaking van het goede nieuws dat borderline wél te genezen is, is hij enigszins teruggekomen op zijn eerdere redeneringen en heeft de regelgeving iets verzacht. Tot 50 behandelingen worden vergoedt en in het geval van bevestiging door een deskundige kan deze grens worden verlengd. Gehoopt wordt, dat in de toekomst de wetgeving nog meer zal verzachten. Een vergoeding voor het aantal behandelingen die nodig zijn voor een volledige genezing van iemand met borderline zou een geweldige vooruitgang betekenen voor de gezondheidszorg. Lichamelijke gezondheid is zeer belangrijk voor ons mensen. Geestelijke gezondheid ook!
