of SpEnron, één van de grootste energiebedrijven in de Verenigde Staten gaat failliet in 2001. Meer dan 30.000 werknemers verliezen hun baan en hun financiële zekerheid. Wat heeft het zover kunnen komen. Het faillisement is een heuze ramp voor veel huishoudens. De fraude waardoor het bedrijf uiteindelijk kopje onder gaat verandert de kijk op ethisch zaken doen voorgoed.
Het Enron schandaal is eigenlijk een perfect voorbeeld waar gulzigheid toe leidt. De bestuurders van het bedrijf hadden zo een enorme geldzucht, dat zelfs enkele miljoenen aan bonussen niet genoeg was. In plaats daarvan wilden ze meer, wat de definitieve ondergang van het bedrijf inleidde.
In de jaren ’90 van de vorige eeuw begon de Amerikaanse overheid de energiemarkt van het land te dereguleren. Dit gaf de kans aan bedrijven; zoals Enron, om te groeien. Enron was hiervoor al een belangrijke schakel op de markt, maar wist zijn marktaandeel nog groter te maken. Dit mondde uit op hogere winsten op de beurs. Het aandeel Enron wist binnen enkele jaren uit te groeien tot een stabiele factor, van hoge waarde op Wall Street. Maar wat men niet wist, dat dit aandeel omhoog werd gehouden met leugens. Enron rapporteerde elk jaar hoge winsten, wat ertoe leidde dat de aandelen omhoog gingen en de hoogste bestuurders steeds hogere bonussen kregen. Deze bedragen liepen zelfs in de tientallen miljoenen dollars.
Maar deze hoge winsten werden op een creatieve manier behaald. De boekhouding van Enron klopte van geen kant. Enron had namelijk een aantal Special Purpose Entities of SPE’s. Deze entities waren dochterondernemingen van Enron. Enron verkocht verliesgevende onderdelen van zichzelf aan deze SPE’s, zodat het verlies dat deze onderdelen leden niet op de balans kwamen te staan en het leek of er winst werd gemaakt. Enron had bijvoorbeeld een energiecentrale in India gekocht, voor ongeveer zes biljoen dollar (!), maar sinds de aanschaf lag de productie daar stil. Net voordat de 6 biljoen dollar moest worden afgeschreven worden en op de jaarbalans van Enron zou verschijnen, werd deze “verkocht” aan een SPE. Hierdoor boekte Enron een winst en kregend de bestuurders een bonus. Maar natuurlijk had Enron alleen maar zijn eigen zooitje verborgen, door de fabriek aan zichzelf te verkopen.
Een andere manier die Enron gebruikte om meer winst te maken was eveneens creatief (en onethisch). Enron beheerste in de staat Californië de gehele particuliere energiemarkt. Californië is niet alleen de rijkste staat van de Verenigde Staten, maar men verbruikt daar ook per persoon het meeste energie. Enron had een handige manier gevonden om dit uit te buiten. Energie was al duur in het zonnige Californië, maar om nog meer geld te verdienen had Enron een plan: door af en toe de electriciteit in sommige gedeeltes van de staat af te sluiten, waardoor men zonder stroom kwam te zitten, kon de maatschappij zijn klanten bellen en een update aansmeren, zodat het niet meer zou voorkomen. De senator van Californië, Arnold Schwarzenegger, zou de problemen op de energiemarkt wel oplossen. In plaats hiervan zette hij alle onderzoeken stop naar Enron. Schwarzenegger was in zijn periode als senator altijd een voorstander van Enron. Wat niet verrassend is sinds Ken Lay, de grote baas van Enron, vaak veel geld sponsorde voor Schwarzeneggers campagne.
Lay was onder anderen ook goed bevriend met de toenmalige president: George W. Bush Jr. Dit zijn enkele verklaringen waarom Enron zolang zijn gang heeft kunnen gaan zonder aangepakt te worden. Uiteindelijk kwam na een onderzoek in 2001 een eind aan de fraude. De Security and Exchange Commision was er achtergekomen hoe Enron investeerders voor de gek hielden. Het rommelde toen al een tijdje achter de schermen. In een aantal maanden tijd verminderde de waarde van één aandeel van 90 dollar naar minder dan 50 cent. in deze tussentijd deden de bestuurders van Enron er alles aan om hun aandelen te verkopen, omdat ze wisten dat ze niks meer waard zouden zijn.
Jeffrey Skilling, één van de bestuurders naast Lay verkocht minder dan de helft van zijn aandelen drie maanden voor het faillesement voor maar liefst 33 miljoen dollar. Ken Lay overleed voordat hij werd veroordeeld, maar Skilling gezien als het tweede meesterbrein achter de operatie werd veroordeeld tot 24 jaar cel en 45 miljoen dollar boete. Andere bestuurders kregen lagere celstraffen en boeten toebedeeld. De zaak is uitzonderlijk voor de Amerikaanse geschiedenis, omdat voor het eerst werden bestuurders persoonlijk aansprakelijk gesteld voor het bedrijf dat ze leden, en dit opende de deuren voor andere vervolgingen van fraude.
Over het Enron schandaal zijn veel boeken geschreven en documentaires gemaakt. Bijvoorbeeld: The Smartest Guys in The Room.
