In dit artikel wordt vooral ingegaan op de gevoelsmatige kanten en gevolgen van de direct betrokkenen van een bewindvoering of onder curatele stelling. Dit alles op natuurlijke personen toegespitst.
Eerst voor de duidelijkheid een korte omschrijving over bewindvoering en onder curatele stelling: hierbij wordt in dit artikel vooral uitgegaan van een natúúrlijke persoon (dus niet een bedrijf enz.):
Bewindvoering versus curatele.
Soms worden mensen of rechtspersonen (bedrijf, stichting enz.) onder bewindvoering of curatele geplaatst. Het verschil tussen bewindvoering en curatele is, kort gezegd, dat bewindvoering uitsluitend over de financiële kant van het verhaal gaat. Curatele gaat verder dan de financiële zaken alléén. Onder de financiën kunnen bijvoorbeeld vallen: het afhandelen van een faillissement; het opheffen van een rekening; het opheffen van een abonnement. Naast deze zaken kan een curator zich echter ook bezighouden met het zoeken naar zorg voor degene die onder curatele gesteld is.
Voor wie?
In feite kan iedereen voor wie dit van belang kan zijn een bewindvoerder krijgen of een curator. Bij bewindvoering kan gedacht worden aan iemand die persoonlijk failliet is gegaan, heel hoge schulden heeft en daar zelf niet meer uit kan komen. De term ‘curatele’ is het meest bekend door bedrijven die in financiële problemen zijn gekomen. Bij onder curatele plaatsing kun je echter óók denken aan een ‘natuurlijk persoon’ die zelf niet (meer) handelingsbekwaam is. Dat zou iemand kunnen zijn die (psychisch) ziek is, maar ook iemand die in coma ligt, of extreem veel alcohol nuttigt. Daarnaast kun je denken aan mensen die bijvoorbeeld zwaar dementeren.
Hoe?
Om een bewindvoerder te krijgen toegewezen of onder curatele geplaatst te worden, moet een advocaat ingeschakeld worden. In Nederland zijn de eerste twintig minuten dat men met een advocaat overlegd, gratis. Dit geldt ook als het advies aan de telefoon wordt ingewonnen. Deze advocaat regelt vervolgens uw zaak via de rechter.
Het vragen om een bewindvoerder is makkelijker dan het regelen van een onder curatele stelling. In het geval van een persóón die onder curatele wordt geplaatst, moet worden aangetoond dat deze niet handeling- of wilsbekwaam is. Hierbij moeten bewijzen overgelegd worden. Er moeten bijvoorbeeld stukken van een psycholoog of psychiater mee gestuurd worden naar de rechter. Hieruit moet blijken dat de persoon in kwestie inderdaad handelingsonbekwaam is. Er volgt ook een zitting. De rechter vraagt hierbij de persoon wat die hier zelf van denkt. Dat wordt meegewogen in het uiteindelijke besluit.
Ter illustratie.
Vóórdat iemand een bewindvoerder of curator krijgt toegewezen, is er meestal al een heel levens-traject afgelegd.
Bijvoorbeeld: iemand werkt en verdient goed. Omdat er goed wordt verdient, worden er bij een postorderbedrijf spullen aangeschaft om het huis in te richten. Dit wordt op afbetaling gedaan. Er is immers tijd genoeg om dit gespreid terug te betalen. Helaas wordt deze persoon een half jaar later ziek en beland daardoor in een uitkering. De spaarpot wordt omgekeerd om de lopende lasten te betalen. Na twee maanden is het gespaarde geld al op. Aangezien er eten moet worden gekocht voor het gezin, wordt besloten om te bezuinigen door de telefoonrekening niet te betalen. Niet veel later volgt er een aanmaning van het postorderbedrijf. De persoon in kwestie voldoet die, maar kan dan de telefoonrekening én de huur niet meer opbrengen. Vervolgens zit men zwaar in de problemen.
De gevoelsmatige kant.
De onder bewind / curatele gestelde.
Op zeer veel verschillende manieren kan het bovenstaande voorbeeld plaatsvinden.
De persoon in kwestie moet de ziekte verwerken, of nog steeds ondergaan. Dit brengt vermoeidheid met zich mee. Het lichaam is immers bezig zich tegen de ziekte te verzetten. Medicijnen moeten verwerkt worden. In plaats van zich op het genezingsproces te kunnen concentreren, moet nu aandacht besteed worden aan de financiële kwesties. Als de situatie te lang blijft bestaan en steeds erger wordt, als men voor de kinderen geen spulletjes meer kan kopen en zij daardoor misschien op school gepest worden, kunnen gevoelens van onzekerheid en angst ontstaan. Dit is natuurlijk helemaal het geval als er nauwelijks geld overblijft om te eten. Ook schaamte gaat hierbij een rol spelen. Dit maakt de gang naar de financiële hulpverlening steeds moeilijker. Ingeval van een ongeluk komt hier misschien nog de verwerking van pijn of een rechtszaak bij. In veel gevallen treedt een gevoel van machteloosheid en hulpeloosheid op, die verlammend kan werken op de actiebereidheid van de persoon in kwestie.
Op een rijtje gezet ziet dat er zo uit:
- vermoeidheid;
- onzekerheid;
- angst;
- schaamte;
- machteloosheid;
- hulpeloosheid.
Het zal duidelijk zijn dat dit geen prettige emoties zijn. Dit kan uiteindelijk ook leiden tot
- onbegrip van de eigen situatie en
- boosheid of agressie.
De agressie kan zich richten op de maatschappij als geheel, tegen de bewindvoerder of curator, naar familieleden of de werkgever.Niet alle gevoelens treden bij elke cliënt op. Ook kunnen deze gevoelens onafhankelijk van elkaar optreden. Als alles echter goed gaat, ervaart de cliënt vooral een
- gevoel van opluchting.
De kant van de bewindvoerder / curator.
Als men eenmaal een bewindvoerder of curator hééft, hangt veel van deze persoon af. In eerste instantie is hij / zij er verantwoordelijk voor dat de zaken goed afgewikkeld worden.
De bewindvoerder is voornamelijk bezig met financieel beheer of financiële afwikkeling van schulden. Deze schulden kunnen door onoplettendheid, onvoorzichtigheid, onkunde of een teveel vertrouwen in het eigen kunnen zijn ontstaan. Daarnaast kan een tijdelijke ziekte die inmiddels weer is opgelost, de oorzaak zijn. In korte tijd kan die zijn verwoestende werk hebben gedaan in het financiële leven van de cliënt. Welke reden er ook aan ten grondslag ligt, het zal moeten worden opgelost. Een goede bewindvoerder brengt de schuldeisers in kaart en begint onmiddellijk met het aflossen. Wellicht zal zelfs overleg gepleegd worden met de huurbaas indien dit nodig is. Ook zal de cliënt op de hoogte worden gehouden van de voortgang van aflossing en dergelijke. Hiertoe kan een financieel overzichtje per maand worden verstuurd. Veel bewindvoerders zien hier echter vanaf.
Ook dát kan onzekerheid, angst en gevoelens van machteloosheid oproepen bij de cliënt.Vooral als die niet weet dat hij / zij een advocaat kan vragen om opnieuw naar de rechter te stappen en een nieuwe bewindvoerder te vragen.De bewindvoerder is niet de eindverantwoordelijke over de aflossing. Volgens de wet blijft de cliënt dat. Als er niet wordt afgelost, blijft dan ook de schuld van de cliënt groeien.
De bewindvoerder moet emotioneel stevig in de schoenen staan. Zij moeten tegen een stootje kunnen. Veel cliënten zullen, zoals eerder gezegd, hun eigen situatie niet goed overzien. Het is mogelijk dat ze niet weten hoe ze in de problemen zijn geraakt. Omdat er geen inzicht is in hun eigen verantwoordelijkheid in deze, of zij die wel zien maar niet willen / kunnen nemen, kan dit betekenen dat zij boos worden op de bewindvoerder. Dit kan gebeuren als zij bijvoorbeeld meer geld willen om naar een verjaardag te kunnen, elders in het land en dit geld niet krijgen. De schuldeisers gaan immers vóór. Een cliënt krijgt geld om van te leven. Dat kan een laag bedrag zijn. Om met angstige of boze cliënten om te kunnen gaan, vraagt dit van de bewindvoerder een kalme houding maar wel altijd met uitleg. Overigens kan ook een bewindvoerder aan de rechter vragen om een cliënt naar iemand anders door te verwijzen.
Meestal is een bewindvoerder (iemand van) een extern bureau en daardoor minder emotioneel betrokken bij de cliënt. Niet altijd zijn schulden de oorzaak. Een bewindvoerder kan ook betrokken zijn bij een huis voor begeleid wonen. Hij beheert dan enkel de financiën van de cliënt.
De curator heeft naast financieel beheer nog een ander doel. Als het om natuurlijke personen gaat, zal de curator zich ook richten op het levensgenot van de persoon. Dit kan betekenen dat er met een cliënt met bijvoorbeeld autisme naar zorgaanbod wordt gezocht, of naar de beste arts voor iemand die in een ziekenhuis ligt. Ook samen naar werk zoeken of dagbesteding komt voor. Denk ook aan het zoeken naar een geschikt huis of de juiste scholing. De curator zal zich ook sterk maken voor het beschermen van de cliënt indien dit nodig is. Dit kan betekenen dat contracten kunnen worden opgeheven (als iemand de cliënt bijvoorbeeld ongewild een abonnement heeft aangepraat).
De curator van een natuurlijke persoon is zich terdege bewust van de taak die op zijn / haar schouders rust. Geluksbevordering is dan ook een groot goed en wordt door de meeste curatoren van natuurlijke personen nagestreefd. Dit is net zo belangrijk als het beheren en afwikkelen van de financiën van de onder curatele gestelde persoon.
Om dit zo goed mogelijk te realiseren is een goed begrip van de cliënt van groot belang.
Om de cliënt zo goed mogelijk te kunnen helpen, zal de curator zo veel mogelijk in overleg met hem of haar doen. Dit moet worden bekeken in het licht van de verstandelijke vermogens van de cliënt. Om het gevoel van eigenwaarde bij de cliënt op peil te houden kan er voor gekozen worden de cliënt een eigen rekening te laten beheren. Daar kan elke week wat geld op gestort worden, dat de cliënt vrij mag besteden. Uiteraard kan de curator dit te allen tijde monitoren. Er kan zo ook een begin gemaakt worden om de persoon zelfstandigheid bij te brengen.
Een curator van natuurlijke personen beschikt over geduld en is gespreksvaardig. Daarnaast is een goede omgang met geld onontbeerlijk.
Sommige curatoren moeten medische beslissingen met artsen overleggen. Hier moet wel de rechter toestemming voor hebben gegeven.Het komt voor dat een familielid de curator is. Deze is dan ook vaak emotioneel betrokken bij de cliënt. Van die betrokkenheid uit, kunnen goede beslissingen worden genomen. Het is dan wel zaak dat de curator slagvaardig kan zijn, met het oog op wat goed is voor de cliënt. Indien de cliënt dit niet (kan) begrijpen, kan dit een emotionele belasting betekenen voor beiden. De curator kan zich het beste emotioneel betrokken maar wel zakelijk opstellen. Het kan enige tijd duren voor die vaardigheid beheerst wordt. Deze vaardigheid is echter van groot belang voor het welzijn en de belangen van de cliënt.
Bewindsbureau
Om toe te zien op de bewindvoerder en de curator, is er een bewindsbureau. Dit bureau kan ook door de bewindvoerder c.q. curator gebeld worden, indien er vragen zijn. De bewindvoerder en curator leggen elk jaar verantwoording af aan de rechter. Dit gebeurd door financiële overzichten en jaarrekeningen over te leggen. Hierbij worden bewijsmaterialen in de vorm van bonnen en dergelijke meegezonden.
Opheffen.
Om de bewindvoering op te heffen, moet men naar de rechter.
Ook om de onder curatele stelling op te heffen, moet een advocaat worden geraadpleegd. Dit vereist een rechtsgang. Hierbij moet worden aangetoond dat de reden om onder curatele geplaatst te worden, niet langer van toepassing is.
Men kan ook vragen om de onder curatele plaatsing op te heffen, maar dan te kiezen voor bewindvoering.
