In steeds meer folders kom je ze tegen: superfoods. Waar biologische winkels en natuurwinkels begonnen met het promoten van deze producten, doen hele winkelketens er op dit moment nog een flinke schep bovenop. Je zou kunnen zeggen dat ze er misbruik van maken. Hele marketingcampagnes worden opgezet om de verkoop van superfoods te stimuleren. Nog even en je kan geen folder meer openslaan of de superfoods worden je om de oren gegooid. Maar wat zijn deze superfoods nu eigenlijk en kunnen deze voedingsbronnen werkelijk een gezonder leven garanderen?
Wat zijn superfoods?
De naam verraadt het al: de term superfoods is afkomstig uit Amerika en is te vertalen als ‘supervoedsel’. In feite zijn superfoods natuurlijke voedingsmiddelen die een hoog aandeel voedingsstoffen bevatten, zoals vitaminen, mineralen en anti-oxidanten. Eén ding is echter belangrijk om op te merken, namelijk het feit dat we de zogenaamde superfoods al eeuwenlang consumeren. De laatste decennia zijn we met zijn allen echter steeds meer ongezonde producten gaan consumeren en basisvoedingsmiddelen zoals bepaalde superfoods zijn wat meer op de achtergrond geraakt. Bekende superfoods zijn paddenstoelen, blauwgroene algen, bessen, noten, bijenproducten, zaden, rauwe cacao, peulvruchten en diverse soorten groente en fruit. Feitelijk zijn het producten die in rauwe vorm geconsumeerd worden, waardoor de voedingsstoffen behouden blijven. Veel voedingsstoffen verdwijnen doorgaans bij hittebehandelingen en dit is wat superfoods onderscheidt van andere voedingsmiddelen. Wanneer je naar het lijstje superfoods kijkt, dan zul je constateren dat er weliswaar vrij onbekende producten bij zitten, maar ook producten die je op dit moment al regelmatig consumeert. Het begrip ‘superfoods’ doet je veronderstellen dat het een geheel nieuwe lijn producten is, maar dit is dus niet zo. Het begrip maakt enkel onderdeel uit van een goed doordachte marketingformule met als doel om winst te maken. Zijn superfoods dan geen greintje beter dan andere producten? Dat ligt er aan. Superfoods zijn wel degelijk gezond, maar het is zeker geen wondermiddel. Bovendien heeft het begrip ‘superfoods’ geeneens een definitie. Ze zijn niet per definitie rauw of biologisch. Is dan niet elke fruitsoort superfood? En elke groente misschien ook? Dat spinazie veel ijzer bevat weten we allemaal, dat noten gezond zijn is ook bekend en dat er veel vitaminen in citrusvruchten zitten weten we ook. Nu we weten dat superfoods niet perse biologisch zijn, weten we ook dat ook hier bestrijdingsmiddelen op kunnen zitten. Wil je gezonder eten door middel van superfoods, koop dan minstens biologische groenten en fruit.
Relativeren van een hype
Laten we beginnen om enige standpunten rondom superfoods te relativeren. Tot mijn grote verbazing zijn er diverse websites te vinden die met teksten komen als: ‘Superfoods beschermen je tegen tumoren en kanker’ en ‘Superfoods geven je een langer leven’. Iedere persoon die bang is om op vroege of latere leeftijd kanker te krijgen, voelt zich direct aangetrokken tot deze productlijn. En dat is juist wat supermarktketens willen bereiken. Laat je dus niet misleiden, maar denk zelf eerst goed na voor je overgaat op een massale consumptie van deze (schandelijk dure) producten. Het is ongetwijfeld zo dat de verschillende soorten superfoods veel gezonde voedingsstoffen bevatten. Zo zijn walnoten rijk aan omega-3 vetzuren en bevatten veel noten onverzadigde vetten, eiwitten of mineralen. Het is dus zeker gezond om af en toe van deze producten te nuttigen, maar let op! Wees er wel alert op dat alleen ongebrande, ongezouten noten deze hoge concentraties voedingsstoffen bevatten. Gebrande noten zijn namelijk gefrituurd in vet en hebben lagere concentraties vitaminen en mineralen door de hoge behandelingstemperaturen. Hoewel het al heel lang bekend is dat het consumeren van rauwe producten het aandeel geconsumeerde voedingsstoffen ten goede komt, zijn de rauwe superfoods zeker geen wondermiddelen…
Helpen superfoods tegen kanker?
Op een site is een heel verhaal te lezen over de veronderstelling dat superfoods kunnen helpen om tumoren en kanker tegen te gaan. De auteur legt eerst netjes uit wat kanker is en waar kanker voornamelijk door onstaat. De belangrijkste (vermoedelijke) veroorzakers:
- Vervuilde voeding door gifstoffen en kunstmatige toevoegmiddelen
- Roken
- Overmatig alcoholgebruik
- Overmatig drugsgebruik
- Gebruik van medicatie en cosmetica
- Gebruik van chemische (huishoud)middelen
- Gebruik van aluminium keukengerei en anti-aanbaklagen
- Radioactieve straling
Dit rijtje doet sommige mensen misschien schrikken, maar het consumeren van bepaalde voedingsstoffen en het gebruik van cosmetica en chemische middelen is zeker niet gezond voor ons. We komen in overmatig contact met lichaamsvreemde stoffen, waardoor de kans op mutaties en de vorming van kankercellen toeneemt. Hoe dan ook, de auteur van het artikel legt uit waarom superfoods kunnen helpen om kanker te voorkomen. Bessen helpen het afweersysteem te versterken, bijenproducten zouden helpen tegen celmutaties en hebben een celregenererende werking en medicinale paddenstoelen zouden zelfs rechtstreeks kanker kunnen verhelpen bij terminale patiënten! Er is helaas weinig wetenschappelijk bewijs voor deze veronderstellingen. In Californië zou er wetenschappelijk onderzoek zijn geweest naar het effect van bijenhoning en hieruit zou inderdaad zijn gebleken dat honing kan helpen tegen kanker, hoewel er niet duidelijk is wat honing precies doet. Het is natuurlijk ontzettend mooi wanneer dit echt blijkt te helpen, maar er komt meer bij kijken. Bijenhoning uit de supermarkt kan namelijk veel suikers bevatten, doordat bijen soms suikerwater gevoerd krijgen om te overwinteren. Ook wordt er bij sommige honingsoorten rechtstreeks suikerwater toegevoegd. Als je gezonde honing wilt eten, koop dan biologische. Biologische honing bevat geen toegevoegde suikers en tevens komt de honing uit gebieden waar niet met chemische middelen gewerkt wordt, geen industriële bedrijven staan en zich in de nabijheid van de imkerijen geen snelwegen bevinden. Hierdoor is de kans op schadelijke stoffen in de honing aanzienlijk lager. Tevens is het niet verstandig om alle gebruikte suikers massaal te vervangen door het superfood bijenhoning. Een langdurige consumptie van een teveel aan honing kan namelijk juist kankerverwekkend zijn! Dit komt doordat bloemen, bijvoorbeeld Jacobskruiskruid welke steeds meer voorkomt in Nederland, giftige pyrrolizidine alkaloïden oftewel PA’s bevatten. Doordat bijen ook honing van zulke bloemen en planten meenemen, kunnen deze PA’s ook in de honing terecht komen. Bij een normaal gebruik van honing is er niets aan de hand, maar consumeer je je leven lang veel honing, dan is de kans op kanker groter en ook kan leverschade optreden. Dit is met name van toepassing op mensen die altijd dezelfde soort honing eten met een hoog gehalte aan PA’s. Het gehalte in een honing is echter niet te herkennen op het etiket en daarom is het aan te raden om verschillende soorten biologische honing te eten wanneer je veel honing consumeert. Nu heb ik alleen even de honing als voorbeeld genomen, maar je snapt nu dus wel dat je superfoods niet onbeperkt naar binnen moet schrokken. Het mooiste aan het zojuist genoemde artikel is nog wel dat de auteur zelf al aangeeft waar kanker door veroorzaakt wordt. Is het niet beter om gezond te eten, niet te roken, het gebruik van cosmetica te beperken en voorzichtig om te gaan met huishoudelijke middelen? Als je superfoods wilt gebruiken om kanker te voorkomen, dan is het misschien een beter idee om je leef- en voedingspatroon aan te passen. Pak het probleem bij de oorzaak aan en je kan de kans op kanker zeker verminderen. Het is nooit te bewijzen waar je uiteindelijk kanker van krijgt, maar er zijn talloze onderzoeken die uitwijzen dat ons hedendaagse leefpatroon niet gezond is. Wellicht is het de hoogste tijd om onze onuitputtelijke behoeften in te perken en op deze manier op een gezondere manier te leven. Als je ongezond leeft door bijvoorbeeld veel te roken, dan gaan superfoods je echt niet helpen om vrij te blijven van longkanker.
Uitgebalanceerd voedingspatroon
Nu je dit artikel gelezen hebt, zul je hebben geconcludeerd dat er inderdaad misbruik wordt gemaakt van superfoods. Dat is ook de reden dat het Voedingscentrum al gewaarschuwd heeft voor deze hype. De producten zijn soms precies hetzelfde als de producten die we nu al eten en gaan voor schandalig hoge prijzen de toonbank over. Natuurlijk worden er zeer gezonde producten verkocht onder het label van superfoods, maar controleer sowieso altijd wat je koopt. Dus: zitten er werkelijk veel vitaminen of mineralen in en hoe en waar is het product geproduceerd? Daarnaast is het goed om te bedenken dat sommige voedingsstoffen uit rauwe producten niet goed opgenomen worden door het lichaam. Het is dus ook verstandig om af te wisselen in bereidingswijze! Tevens is de kans op voedselinfecties groter bij rauwe consumptie, we verhitten niet voor niets onze melk en kip om de voedselveiligheid te kunnen waarborgen. Dit is ook van toepassing op bijvoorbeeld groentes! Laat je dus niet misleiden door eenzijdige informatie. In principe geldt de volgende regel als rode draad voor je eetpatroon: eet gevarieerd! Met elk bestanddeel is het zo dat een tekort problemen veroorzaakt, maar een teveel ook. Een tekort aan mineralen vermindert je weerstand bijvoorbeeld, maar een teveel aan mineralen levert ook weer problemen op. Voedingsbestanddelen hopen zich op in lichaam en kunnen de oorzaak worden van vervelende ongemakken en dodelijke ziektes. Zijn superfoods dus gezond? Ja, maar zie deze producten niet als wondermiddelen en ga zeker niet overdrijven met het consumeren hiervan. Er zijn honderden producten te vermelden die bepaalde effecten hebben tegen ziektes, maar het is niet het antwoord op een ongezonde leefwijze. Zorg dat je voldoende vitaminen en mineralen binnen krijgt, zorg voor voldoende lichaamsbeweging en vermijd ongezonde verslavingen als roken, drugs en alcohol. Geniet van alle lekkere producten die we vandaag de dag hebben, maar…. doe het met mate!
