Een kat wordt o.a. gekenmerkt door zijn/haar snorharen. Het worden ook wel tastharen genoemd of in het Engels ‘whiskers’. Snorharen komen voor bij dieren met niet goed functionerende ogen of bij dieren die vooral ’s nachts actief zijn. In dit artikel wordt de functie van snorharen behandeld bij zoogdieren en dan met name bij de huiskat.
Snorharen zijn vaak stugger en langer als gewone haren en groeien bij zoogdieren rond de neus of op andere delen van de kop. Vaak groeien er zelfs tastharen rond de voorpoten. Alleen zoogdieren hebben snorharen maar soms worden bij bepaalde vogels ook de veertjes rond de snavel gezien als snorharen.
Opbouw van snorharen
Snorharen bestaan uit levenloos materiaal net als gewone haren. Ze verschillen echter van gewone haren omdat snorharen met een speciaal haarzakje verbonden zijn dat een kokertje met bloed bevat. Dit bloedkokertje wordt een bloedsinus genoemd. Als een snorhaar wordt aangeraakt of gebogen heeft dit effect op de bloedsinus: het bloed gaat namelijk bewegen. Er zijn zenuwcellen bevestigd aan het uiteinde van de bloedsinus waardoor het bewegen van snorharen goed voelbaar is. Bij sommige zoogdieren is het haarzakje omringd door spierweefsel wat hen mogelijk maakt om de snorharen te bewegen.
Snorharen bij de kat
Zo ook bij de kat. Hij kan de snorharen ook laten bewegen doordat ze omringd zijn met spierweefsel. Katten hebben snorharen rond de neus, maar ook boven de oogleden en onder de kin. Snorharen van de kat zijn twee tot drie keer dikker dan de vachtharen. Ze zitten ook nog eens 3 keer dieper in het weefsel van de kat.
Een kat heeft meestal 24 snorharen rond de neus; aan elke kant 12. Elke snorhaar behoort tot 1 van de 4 rijen. De bovenste rijen kunnen onafhankelijk bewogen worden van de onderste rijen. Als een snorhaar een prikkel waarneemt wordt deze d.m.v. zenuwen omgezet in een impuls en direct doorgegeven aan de hersenen.
Waarvoor gebruikt een kat zijn snorharen?
Snorharen kunnen ten eerste als navigatiesysteem dienen. Vooral bij slechtziende katten is dit het geval. Door de snorharen naar voren en achteren te bewegen kunnen de uiteinden o.a. luchttrillingen waarnemen. Deze trillingen kunnen veroorzaakt worden door de beweging van een prooi of object. Ook kunnen de gevoelige snor- of tastharen veranderingen in de lucht waarnemen. De snorharen rond de neus hebben een bereik dat ongeveer precies zo wijd is als de breedte van een kattenromp. Zo kunnen ze ook bepalen of ze wel of niet door een smalle doorgang kunnen lopen.
Ook kunnen tastharen een belangrijke functie hebben bij de jacht. Een bewijs is dat de snorharen helpen te bepalen waar een nekbeet moet worden geplaatst bij de prooi. De tastharen op de voorpoten geven informatie over de gevangen prooi (Katten hebben namelijk van dichtbij een slecht zicht). Met deze tastharen merkt de kat ook of de prooi tegenwerkt en wil ontsnappen.
Katten kunnen ook hun stemming aangeven met de snorharen. Als de snorharen worden samengetrokken en naar achteren worden bewogen zodat ze plat tegen het gezicht komen aan te liggen geeft dit aan dat de kat verlegen of bang is. Het kan daarentegen ook betekenen dat de kat zich boos of kwetsbaar voelt. Zo’n houding is vaak te zien bij katten die elkaar passeren of ‘begroeten’.
Als katten hun snorharen naar voren hebben staan zijn ze gespannen of opgewonden. De snorharen staan in deze positie om de directe omgeving zo goed mogelijk waar te nemen, maar ook bij het jagen, ravotten of lopen.
Katten zijn meestal tevreden of ontspannen als de snorharen loodrecht ten opzichte van de kop staan.
Waarom kun je de snorharen beter niet weghalen of afknippen bij je kat?
Snorharen vallen ook uit, net als gewone haren. Ze worden ook weer vervangen na enige tijd. Maar snorharen bewust afknippen kun je beter niet doen. In de 17de dacht men dat wanneer je de snorharen afknipte van je kat, je hem/haar minder moedig maakte.
Misschien bedoelden ze hiermee dat de kat vaker missprong bij het besluipen van zijn prooi. Dit kan namelijk voorkomen wanneer enkele of alle snorharen worden afgeknipt.
Snorharen nodig om te overleven
Bij vele zoogdieren spelen de snorharen een erg belangrijke rol, bijvoorbeeld in het vinden van voedsel of bij het navigeren. Een groot deel van de hersenen is daarom gewijd aan het verwerken van zenuwimpulsen, ontstaan doordat de snorharen geprikkeld zijn.
Hebben wij als mens ook een soort van snorharen?
In onze neus komen dikkere haren voor. Deze hebben echter geen functie, tenminste niet als zintuig. Deze neusharen zijn namelijk een barrière voor grotere schadelijke deeltjes in de lucht. Ze zorgen ervoor dat deze niet in de longen terecht komen. Daarnaast maken ze de luchtstroom die de neus binnenkomt turbulent.
Snorharen kunnen dus vele functies hebben en zijn onmisbaar bij vele dieren waaronder katten.
