De wetenschappelijke naam voor de familie der haaien is Selachimorpha. In tegenstelling tot de op het eerste gezicht sterk op de haaien lijkende walvissen en dolfijnen zijn haaien echte vissen. De oudste fossiele haaien dateren van 425 tot 455 miljoen jaar geleden. Momenteel leven er zo’n 400 soorten haaien wereldwijd verspreid over bijna alle zeeën en oceanen. De enige gebieden waar geen haaien voorkomen zijn de koude poolzeegebieden rond de noord- en de zuidpool. Sommige soorten, zoals de voshaai, kom je wereldwijd tegen maar de meeste soorten hebben een kleiner gebied waar ze voorkomen.
Algemene kenmerken van de haai:
Het meest kenmerkende van de haai is zijn grote voorste rugvin en zijn aan de voorzijde afgeronde, kegelvormige kop met voorop twee neusgaten*, aan weerszijden een klein oog (waar ze goed mee kunnen zien) en aan weerszijden meestal 5 kieuwspleten**. De haai heeft aan weerszijden een klein oorgat***. De haai heeft in zijn bek honderden tanden waarvan de grootste langs de kaakrand staan met daarachter 1 of meer rijen reservetanden. De haai verliest regelmatig zijn buitenste tanden. Deze worden vervolgens automatisch vervangen door reservetanden uit de rij erachter. Hierdoor beschikt de haai altijd over een vlijmscherpe buitenste rij tanden. De haai heeft een ruwe harde huid, opgebouwd uit een soort achterover gekantelde huidtanden, die hen beschermd tijdens gevechten met prooidieren en tegen parasieten. De huid is zo hard en ruw dat hij vroeger gebruikt werd als schuurpapier. Behalve de grote voorste rugvin heeft de haai nog 6 vinnen. Dit zijn 1 kleine achterste rugvin, 2 grote borstvinnen, 2 kleien buikvinnen (waartussen bij de mannetjes het geslachtsorgaan zit) en een aarsvin die bij de mannetjes tevens het geslachtsorgaan bevat. Tenslotte heeft de haai een staart met een grote staartvin.
*neusgaten:
Haaien hebben een heel goed reukvermogen en worden soms ook wel met zwemmende neuzen vergeleken. Door dit sterk ontwikkelde reukvermogen kunnen ze hun prooi op grote afstand lokaliseren.
**kieuwspleten:
Met de kieuwspleten (of kieuwen) haalt de haai zuurstof uit het water. Voor voldoende zuurstoftoevoer moet er steeds water langs de kieuwen stromen. De meeste haaien moeten daarom steeds blijven zwemmen. Een aantal soorten kunnen ook water langs hun kieuwen sturen door hun bek open en dicht te doen waardoor de kieuwen ook als ze stil liggen voldoende zuurstof kunnen opnemen.
***oorgat:
Het oor van een haai bestaat uit een oorgat dat, zonder trommelvlies, rechtstreeks verbonden is met het binnenoor. De geluidstrillingen gaan dus, door het water in de oorbuis, rechtstreeks naar het binnenoor.
Elektrische waarneming:
Haaien hebben elektro ontvangers in hun kop waarmee ze de kleinste verschillen in de elektrische velden om zich heen kunnen waarnemen. Hierdoor kunnen ze niet alleen stilstaande en bewegende objecten en prooien, tot op grote afstand, in het water maar zelfs onder het zand waarnemen. Daarnaast gebruiken ze de elektro ontvangers om zich te oriënteren door gebruik te maken van het magnetische veld van de aarde.
Werking van de zijlijn van de haai:
De zogenaamde zijlijn van de haai bestaat uit een lange reeks kleine komvormige orgaantjes met haartjes. Met de zijlijn kan de haai zich op korte afstand heel precies oriënteren doordat deze hele kleine drukverschillen veroorzaakt door beweging of vibraties in het water kunnen waarnemen kan. De zijlijn is vooral zeer gevoelig voor trillingen tussen de 25-50 Hz. Doordat ze veranderingen in de waterdruk zo precies registreren kunnen haaien ook natuurrampen als een orkaan voelen aankomen. Lang voordat een orkaan schade aan kan richten vluchten ze naar diep water. Ook als er onweer aankomt vluchten de haaien naar dieper water.
Voortplanting van de haai:
Haaien planten zich zowel geslachtelijk (door te paren) als ongeslachtelijk (zonder contact met een mannetje). Bij de geslachtelijke voortplanting klappen de geslachtsorganen van het mannetje naar buiten, waarna de mannelijke geslachtsorganen binnendringen in de genitale spleet van het vrouwtje. Vervolgens vind er een inwendige bevruchting plaats. Bij de ongeslachtelijke voortplanting of parthenogese is er sprake van een spontane zelfbevruchting van het vrouwtje. Bij zowel de geslachtelijke als de ongeslachtelijke produceren de meeste haaien eieren in de baarmoeder waar vervolgens in de baarmoeder de embryo’s uitkomen. Meestal eten deze embryo’s een aantal nog niet bevruchte eieren op waardoor er minder jongen geboren worden. Een aantal haaiensoorten leggen hun eieren uitwendig. Dit zijn dan stevige leerachtige eieren met lange draden eraan waardoor ze zich aan zeewier of stenen vasthechten. Haaien leggen lang niet zoveel eieren als andere soorten vissen en kunnen het aantal aanpassen aan de draagkracht van hun leefmilieu.
Uitgebreide informatie:
Voor meer uitgebreide informatie kun je terecht op http://nl.wikipedia.org/wiki/Haai
