Een pup moet vertrouwd raken met de wereld om hem heen. Alles wat hij in zijn latere leven tegenkomt, moet hij immers nu nog gaan ontdekken. Sommige dingen zijn leuk en spannend, maar sommige situaties zijn ook eng en angstaanjagend voor de pup. En tochzal hij aan alles moeten wennen. We noemen dit proces socialisatie.
Wat is socialiseren?
Socialiseren is een bekend begrip bij de opvoeding van de hond. Toch is socialiseren veel meer dan de hond ‘aan zoveel mogelijk blootstellen’, zoals veel mensen denken. Socialiseren gaat erom dat de hond zijn omgeving als veilig en vertrouwd gaat zien en dat hij zelfvertrouwen krijgt om goed te kunnen functioneren in zijn dagelijks leven. Hoe plezieriger en ‘rijker’ de pups ervaringen zijn, hoe stabieler en evenwichtiger hij zal opgroeien.
Socialiseren vraagt veel tijd en aandacht en inzicht in natuurlijk hondengedrag. Langs een drukke straat met razende auto’s lopen, dat is namelijk niet vanzelfsprekend. Als we de hond niets leren, dan zal hij reageren vanuit zijn instinct, namelijk vechten of vluchten! Als de hond zich bedreigt voelt, dan kan hij een veiligere plek of steun van de roedel opzoeken (vluchten) of hij kan aanvallen (grommen of bijten) om de bedreiging te verjagen. Het is dan ook niet vreemd dat slecht gesocialiseerde honden fieters achterna jagen of de postbode bijten. Zij zien dit immer als gevaar! Dit gedrag levert natuurlijk ongewenste situaties op, daarom is een goede socialisatie voor elke huishond belangrijk!
Het socialisatieproces
Bij de ontwikkeling van de hond zijn er 2 belangrijke socialisatieperiodes te onderscheiden. De 1e socialisatieperiode vindt plaats tot en met de 12e week. De pup wordt geboren in een nest, zijn veilige plek bij de moeder. Vanaf een week of 4 zal de pup langzaam zijn nestgebied gaan ontdekken. Zijn eerste stapjes rondom het nest zullen normaal gesproken geen gevaar opleveren, omdat de moederhond haar pups goed in de gaten houdt en zorgt voor de veiligheid. De pup zal dan ook alles wat hij rondom het nest tegenkomt accepteren als veilig en vertrouwd. Met het opgroeien van de pups worden ze ondernemerder en nieuwsgieriger. Ze gaan er steeds meer op uit om de wereld te ondekken. Pups ontdekken in deze periode dat er buiten de werpkistnog een woonomgeving is, waar mensen en andere dieren rondlopen. Een goede fokker begint dan ook al vroeg met de socialisatie van de pups.
Met een week of 7 a 8 gaan de pups naar een nieuwe eigenaar. Ze worden uit hun veilige omgeving gehaald en ze zijn in één keer hun veilige nest kwijt. Er is een nieuwe wereld waar ze aan moeten wennen. Nieuwe dingen om te zien, nieuwe geuren om te ruiken, nieuwe geluiden om te horen. Alles is nieuw en onveilig en hier begint dan ook de uitdaging voor de nieuwe hondenbaas. Het socialisatieproces begint! Als nieuwe eigenaar van de pup volg je het schema van de fokker. Probeer het tijdschame van de pup te achterhalen: hoe laat kreeg de pup te eten, op welke tijden werd er iets ondernomen, hoe laat ging men naar bed en stond men weer op? Als je van deze informatie gebruikt maakt, dan zal de pup hier waarschijnlijk goed op reageren. Hij herkent immers het dagschema en de overgang van het vertrouwde nest naar zijn nieuwe roedel wordt hierdoor vergemakkelijkt. Ook hier groeit de hond langzaam in vertrouwen. Eerst voelt hij zich veilig bij zijn nieuwe eigenaar, later ook in zijn mand of bench, weer later in de woonkamer, de tuin, de straat en zo verder tot de wijk of buurt.
De periode tussen de 8 en 12 weken is het belangrijkst voor de socialisatie. In deze periode wennen de pups het meest gemakkelijk aan hun omgeving. De meeste ervaringen worden snel geaccepteerd als veilig als de pup ziet dat u als baas rustig en kalm bent. Vanaf een maand of 3 a 4 begint de 2e socialisatie periode. In deze periode kost het leren wennen aan nieuwe situaties meer tijd en geduld, maar gelukkig is het nog steeds mogelijk om van uw hond een goede en sociale huishond te maken als hij een slechte start heeft gehad.
Het belang van een goede socialisatie wordt bevestigd door gedragstherapeuten. In de meeste gevallen is er bij ‘probleemhonden’ sprake geweest van een gebrekkige socialisatie. En de angst en onzekerheid vormen voor die honden tot op de dag van vandaag een probleem. Met veel en intenstiev begeleiding kunnen ook deze honden nog langzaam wennen aan situaties, maar het spreekt voor zich dat voorkomen beter is dan genezen!
Socialiseren: hoe doe je dat?
U hebt de pup in huis en bent zich bewust van het belang van socialiseren, maar hoe pakt u dat dan aan? Het begint allemaal gemakkelijker dan u denkt, door uw gewone handelswijze leert en ziet de pup al veel nieuwe ervaringen. Het gepruttel tijdens het doorlopen van de koffie, het geluid van de vaatwasser en wasmachine, de telefoon en deurbel gaan. Allemaal indrukken die de pup in zijn eerste dagen al tegen komt. Voordat u met de pup buitenshuis van alles wilt gaan ondernemen is het goed om er zeker van te zijn dat uw hond zich binnenshuis veilig voelt. Daarna gaat u met hem op stap. Begin in de wijk, ga eens naar een schoolplein in de buurt, een stuk bos of hondenspeelveld. Dit zijn al grote stappen voor uw hond. Gaat dat goed, neem hem dan eens mee op bezoek, ga eens naar het winkelcentrum en zoek geleidelijk aan drukkere plaatsen op. Belangrijk is wel dat u naar het gedrag van uw hond blijft kijken.
Is de pup angstig en onzeker? Til hem dan even op. Zeg niets en troost uw hond niet. Hiermee zou u namelijk zijn angst bevestigen. Gewoon alleen maar optillen totdat uw pup zich ontspant. Vervolgens zet u de pup terug op de grond, hij zal immers zelf door het leven moeten. Een angstige pup zal misschien nog tussen uw benen willen kruipen. Ook hier geldt weer: u mag bescherming bieden, maar ga de hond niet troosten. Nu komt het aan op geduld. Wachten totdat de hond zeker genoeg is om zijn nieuwsgierigheid achterna te gaan en te komen kijken. De hond zal voorzichtig te voorschijn komen en de omgeving gaan ontdekken. Pas als de hond rustig is, dan kunt u verder gaan. Het socialiseren gaat immers om het opdoen van goede en veilige herinneringen! Sluit daarom ook af als de hond rustig is.
Natuurlijk zijn er ook honden, die overal op af willen vliegen. Deze honden ontdekken de omgeving sneller en makkelijker dan angstige honden, maar ook hier is een goede socialisatie belangrijk. Voorkom dat een hond leert dat ‘probleemgedrag’ leuk is. Als hij eenmaal heeft geleerd om een hardloper, fietser of schaap op te jagen, dan wil hij dat vaker doen. Het is daarom belangrijk om als baas controle over de situatie te houden. DIt kan simpel door de hond aan de lijn te houden. Voor deze honden is het belangrijk om ze te belonen als ze rustig zijn.
Bij het socialiseren is het ook van belang dat de pup voldoende slaap en rust krijgt om alle nieuwe indrukken te verwerken. Ga niet elke dag met de pup opstap. Om de dag een nieuwe indruk opdoen is meer dan genoeg en in een rustig tempo kan de pup het allemaal beter verwerken en zal de socialisatie ook gemakkelijker uit te breiden zijn.
Welke indrukken moet de pup allemaal opdoen?
Het is haast onmogelijk om een hond op alle situaties in het dagelijks leven voor te bereiden. Een hond zal om te beginnen in aanraking komen met mensen (groot, klein, dik, dun, blank, zwart, man, vrouw, oudere, kind, baby, (visueel) gehandicapte, blanke en getinte mensen etc). Daarnaast met allerlei honden, andere huisdieren en vee. Ook is er van alles te zien op ons straatbeeld (kinder- en wandelwagens, scooters, auto’s, skates, fietsen, bus, trein etc) en zijn er allerlei situaties waar we ons in bevinden (de markt, de school, de winkel, de dierenarts, de parkeerplaats, de kermis, een evenement etc.) Daar komt nog bij dat de omgeving er steeds anders uit kan zien (bos, hei, weiland, strand etc) en dat de ondergrond waarop of bebouwing daardoor de hond loopt kan verschillen (steen, asfalt, grond, zand, hout, bruggen, tunnels, smalle deuren, draaideuren, liften etc.) Bovendien heeft elke situatie andere geluiden en beelden (onweer, vuurwerk, sirenes) etc. Socialisatie is daarom ook nooit af of klaar, het is een doorgaand proces. Voor wie het moeilijk vindt om te bedenken waar de hond aan moet wennen zijn er op internet gemakkelijk socialisatie kaarten te vinden, die een goede basis aanbieden. Kijk vooral naar uw eigen omgeving en herhaal die situaties waar uw pupje moeite mee heeft, totdat het geen probleem meer is.
Socialiseren, het lijkt simpel, maar kost in de praktijk veel tijd en aandacht. Maar het gemak waarmee u later de hond mee kunt nemen in elke situatie, dat is zeker de moeite waard!
