De naakte molrat is een opmerkelijk knaagdier, niet veel groter dan een gewone rat. De naakte molrat is de enige vertegenwoordiger van zijn onderfamilie en is nog het nauwst verwant aan de rietratten die net als de naakte molrat zelf ook in Oost-Afrika voorkomen.
Latijnse naam: Heterocephalus glaber
Lengte: 5 tot 15 cm (Gemiddeld 13 cm)
Staart: 3 cm
Gewicht: 30 tot 75 gram
Leeftijd: Tot 28 jaar in gevangenschap
Draagtijd: 80 dagen
Beschreven: 1842 (Rüpell)
Vindplaats: Somalië/Ethiopië/Kenia
Familie: Bathyergidae
Gedrag
Het eerste wat de naakte molrat uitzonderlijk maakt is het koloniegedrag.
Naakte molratten leven in een zelf gegraven burcht met vele gangen en kamers. Ze leven hier in een groep van 70 tot 80 dieren. De uitgegraven aarde vormt een soort molshopen. De gangen structuur wordt ook bij mieren en bijen aangetroffen. Net als bij bijen is er 1 koningin, die de kolonie bestuurt. Zij krijgt meestal 12 jongen (record is 27) en heeft een draagtijd van ongeveer 80 dagen. De oudste koningin ooit is 35 jaar oud geworden in gevangenschap.
85 % van de kolonie is werker, die gangen graven en eten verzamelen. Het overige deel (15%) is soldaat. Meestal zijn dit grote mannetjes maar het kunnen ook vrouwtjes zijn. Als een soldaat sterft kan zijn lichaam dienen als blokkade voor de ingang van de burcht.
Ongevoeligheid
Naakte molratten staan al langer bekend om hun extreem lange levensduur en dat ze geen pijn schijnen te voelen. Als je zuur op zijn huid laat morsen levert dit geen brandwonden op.
Naakte molratten worden gemiddeld veel ouder dan andere knaagdieren van dezelfde grootte. Naakte molratten kunnen namelijk een lange tijd met een minimum aan voedsel overleven: ze kunnen hun stofwisseling verlagen in tijden van voedseltekort. De naakte molrat schijnt ook immuun voor kanker te zijn. Ze hebben namelijk 2 genen die hen tegen kanker beschermen terwijl wij als mens er slechts 1 hebben. Een kankercel krijgt bij een naakte molrat dus niet de kans om zich te delen en te verspreiden.
Weetje: Het brein van een naakte molrat kan tot wel 30 minuten zonder zuurstof.
Uiterlijke kenmerken
Het lichaam van de naakte molrat is cilindervormig en bijna geheel haarloos op enkele tastharen na. De meeste tastharen bevinden zich op de kop. Voor parasieten is het zo moeilijk om zich op het lichaam te nestelen De huid ligt los en in plooien rond het lichaam, waarbij de rug donkerder gekleurd is dan de buik.
De ogen van de naakte molrat zijn erg klein en afgedekt met een dikke huidplooi waardoor het dier bijna blind is. Hij oriënteert zich m.b.v. de tastharen op de kop. Ook de neusgaten in de afgeplatte neus zijn afgedekt met een huidplooi waardoor het op een varkensneus lijkt.
Tanden
Een naakte molrat heeft 4 tanden en geen enkele kies. Deze voortanden gebruikt hij zowel voor het knagen aan voedsel (zoals ondergrondse wortels of knollen) als het uithakken van gangen. De tanden zijn lang en gelig van kleur. Bijzonder is dat een naakte molrat de tanden onafhankelijk van elkaar kan bewegen. Daarnaast zitten de tanden ook nog eens buiten de mond, zelfs boven de bovenlip.
Regeling van lichaamstemperatuur
Een naakte molrat wordt gezien als een warmbloedig dier. Maar eigenlijk vertoont het alle eigenschappen van een koudbloedig dier, zoals een hagedis. Dit betekent dat hun lichaamstemperatuur afhangt van de omgevingstemperatuur. Deze schommelt dan meestal tussen de 12 e 32 graden Celsius. Om hun lichaam warm te houden kruipen ze in gegraven gangen dicht aan de oppervlak die zijn belicht door de zon.
Om hun lichaam wat te laten afkoelen kruipen de molratten naar diepere gangen, waar de temperatuur wat lager is. Deze temperatuurregeling wordt mogelijk gemaakt door hun dunne huid en vetlaag.
Een andere manier om hun temperatuur te beheersen is het ‘groepsknuffelen’ in een nest. Hierbij drukken meerdere dieren zich dicht tegen elkaar aan om de lichaamstemperatuur te laten stijgen.
